Του Θοδωρή Ρηγινιώτη ([email protected])
Ο Γέροντας Ευμένιος Λαμπάκης, της μονής Ρουστίκων Ρεθύμνου, γνωστός σε όλους τους Ρεθεμνιώτες, είναι ασφαλώς ο σημαντικότερος άγιος του σύγχρονου Ρεθύμνου (μαζί με το Γέροντα Γεννάδιο της Ακουμιανής Γιαλιάς, που κοιμήθηκε το 1982) και ένας από τους μεγαλύτερους της σύγχρονης Ελλάδας. Έφυγε για τον ουρανό την ημέρα των Χριστουγέννων του 2005, κι έτσι θα ήθελα να αφιερώσουμε λίγα λόγια σ’ αυτόν, με πηγή άρθρο που πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερία «Λαός» Ημαθίας στις 6.8.2006 και αναδημοσιεύεται στο Διαδίκτυο.
Βέβαια, ήδη έχουν κυκλοφορήσει βιβλία για τη ζωή του, όπως του π. Γεωργίου Μαρνέλλου, καθηγητή της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Ηρακλείου, ενώ προχωρεί και μεγάλη παγκρήτια έρευνα, γνωστού συγγραφέα, που αναμένεται να καταλήξει σε σημαντικό βιβλίο γι’ αυτόν, πρώτα ο Θεός (επί του παρόντος δε θα ήθελα να πω άλλα γι’ αυτό).
Ο Γέροντας Ευμένιος γεννήθηκε το 1912 και σε ηλικία 21 ετών εγκαταβίωσε στο μοναστηράκι του Προφήτου Ηλιού στην περιοχή Ρούστικα του Νομού Ρεθύμνης της Κρήτης. Στο Μοναστηράκι αυτό αφιέρωσε τη ζωή του ψυχή τε και σώματι, και μάλιστα από το 1933 -για 72 ολόκληρα χρόνια ! - ποτέ του δεν διανυκτέρευσε εκτός της Μονής παρεκτός σε περιπτώσεις πού οι γιατροί και η κατάστασή του, του επέβαλαν να νοσηλευτεί σε νοσοκομεία της Κρήτης ή της Αθήνας.
Ο Γέροντας χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας πριν τον πόλεμο και σύντομα έγινε και ηγούμενος της Μονής. Η κοίμησή του και η επεισοδιακή εξόδιος ακολουθία του τον έκαμαν γνωστό στο πανελλήνιο αν και από πολλούς θρησκευτικούς κύκλους ήδη θεωρούνταν ανεκτίμητος θησαυρός. Πρόκειται βεβαίως για το θέμα πού απασχόλησε αρκετά τα τηλεοπτικά μέσα καθώς το σεπτό σκήνωμά του έγινε αιτία έριδος για τον τόπο ταφής του. Όσο ζούσε ο γέροντας η ταπείνωσή του και η θερμή του προσευχή τον γέμισαν με τέτοιες χάρες του Αγίου Πνεύματος ώστε να ξεχωρίζει σε αγιότητα.
Πολύ σύντομα έτυχε γενικής αποδοχής εξαιτίας του προορατικού χαρίσματος που είχε. Γνώριζε τα μέλλοντα σα να ήταν γεγονότα, γι’ αυτό και πολλούς τους αποκαλούσε με το όνομά τους πριν ακόμη του το πουν. Επί παραδείγματι, σε μία νέα χήρα που τον επισκέφτηκε της είπε "Ελένη (σημ. ήταν πρώτη φορά που την έβλεπε και δεν γνώριζε το όνομά της), πέρασες μεγάλη στενοχώρια, αλλά ακόμη την μεγάλη μπόρα δεν την πέρασες. Θα περιμένεις χειρότερο κακό!". Κι η αλήθεια είναι πώς αργότερα πέθανε αναπάντεχα ο γιος της χήρας εκείνης. Η φίλη της που είχε πάει μαζί, ρώτησε διερευνητικά τον γέροντα "Κι εμένα πώς με λένε;", αλλά ο γέροντας καμώθηκε τον κουφό ή τον ξεμωραμένο και δεν αποκρίθηκε. Άλλωστε δεν ήταν "μέντιουμ" για να περιπαίζει το χάρισμα του Θεού! Οι προρρήσεις γίνονται μόνον όταν υπάρχει πνευματικός λόγος.
Σε πολλούς αρχιερείς της Κρήτης πρόβλεψε την εκλογή τους ακόμη κι όταν ήταν απρόσμενη. Τους νουθετούσε και τους προέτρεπε να αγαπούν το ποίμνιο και τους κληρικούς τους. Οι περισσότεροι βέβαια ανάπαυαν στο επιτραχήλιο του τις εξομολογήσεις τους. Κάποιος από τους φιλόδοξους αρχιμανδρίτες πρόφθασε να ρωτήσει "γέροντα πού θα γίνω εγώ δεσπότης;", μάλλον θεωρώντας το βέβαιο ότι θα χειροτονηθεί αρχιερέας. Ο γέροντας με χιούμορ του είπε "να σου ψάλλω την φήμη;", κι ο αρχιμανδρίτης με λαχτάρα είπε "ναι! ναι!". Ο γέροντας τότε πήρε βαρύγδουπο ύφος και έψαλε "/το όνομα του ιερέως/ του Σεβ. Μητροπολίτου της Αγιωτάτης Μητροπόλεως ΠΟΥΘΕΝΑ πολλά τα έτη!!!".
Ένας από τούς πιο ταπεινούς και εκλεκτούς αρχιερείς της Κρήτης, πνευματικοπαίδι του Γέροντα, κάποτε επισκεπτόμενος την Ουκρανία (όπου υπάρχει μεγάλος και ανθηρός μοναχικός βίος) συνάντησε τον ουκρανό γέροντα Ιωνά, άνθρωπο με αντίστοιχο χάρισμα. Ο Δεσπότης θέλησε να αναφερθεί στην ύπαρξη του Γέροντος Ευμενίου, αλλά ο Ουκρανός γέροντας τον διόρθωσε "ο Όσιος Ευμένιος να λες".
Στο γυρισμό του ο δεσπότης θέλησε να πληροφορήσει τον γέροντα για όσα είδε. Αναφερόμενος στον γέροντα Ιωνά, ο Ευμένιος τον διέκοψε λέγοντας "τον προφήτη Ιωνά να λες παιδί μου"! Είναι γεγονός πώς στην μεγάλη πνευματική οικογένεια των Αγίων είναι όλοι τους γνωστοί! Όταν νοσηλευόταν, τον επισκέφτηκε ένας δεσπότης που δεν γνωρίζονταν με τον γέροντα και δεν έφερε τα διακριτικά του, συνεπώς φαίνονταν σαν απλός ιερέας. Ενώ ακόμη έρχονταν ο δεσπότης, ο γέροντας ζήτησε από τούς ανθρώπους να βγουν να τον προϋπαντήσουν. Κι ο ίδιος εκείνος επίσκοπος σάστισε όταν τον αναγνώρισαν. Καθώς όλοι πίεζαν τον γέροντα να τούς πει πώς κατάλαβε ότι έρχονταν ο δεσπότης, εκείνος είπε "μα δεν ακούσατε την μυρωδιά απ’ το θυμίαμα;"! Κι αφού είδε ότι δε μας έπειθε αρκέστηκε να πει "εεε! τώρα!".
Από τις φρικτότερες αποκαλύψεις του ήταν πώς "...θα δεις τον διωγμό της Εκκλησίας. Θα δεις πώς θα κλείνουν τις εκκλησίες και θα τις κάμουν αποθήκες"!
Προσπαθούσε διά της ηθελημένης σαλότητας [=κάνοντας «τρέλες»] να αποκρύψει το χάρισμά του.
Η συμβουλή που επανέλαβε πολλές φορές ήταν πώς τον καιρό του πειρασμού ν' αποτραβιόμαστε στο κελί και να οπλιζόμαστε με το σημείο του Σταυρού λέγοντας "Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης, Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας, Σταυρός Βασιλέων το καύχημα και των πιστών το στήριγμα". Την δεύτερη και τελευταία φορά τον είδαμε στην επερχομένη οριστική δύση του. Λίγες ευχές τραύλιζε και μεταξύ αυτών "να είμαστε με το Χριστό κι όλα θα γίνουν. Μην απογοητεύεστε"!
Και η ύστατη "Χάρις και προκοπή και αγιασμός και χαρά να είναι όλη σας η ζωή"...Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ηρακλείου εκοιμήθη εν Κυρίω μετά από αφόρητους πόνους της οδυνηράς νόσου του ακριβώς την ημέρα των Χριστουγέννων (+25-12-2005) και σε ηλικία 93 ετών. Το πρόσωπο και το χέρι του, κατά το 24ωρο πού εκτέθηκε σε προσκύνηση, αναψοκοκκίνιζε και θερμαίνονταν, αλλά και διατηρούσε την ευλυγισία του σα να ήταν ζωντανός.
Ας έχουμε την ευχή του.
Χριστούγεννα και αρχαίοι μύθοι
Ένα άλλο θέμα: τα Χριστούγεννα ήρθαν και, στον τοπικό μας τύπο, είχαν την τιμητική τους άρθρα που παρουσίασαν μια άποψη της νεότερης θρησκειολογίας, ότι η ιστορία της γέννησης του Χριστού, όπως την ξέρουμε από τα ευαγγέλια κατά Ματθαίον και Λουκάν, είναι ένας μύθος, παρόμοιους με πολλούς άλλους από τις διάφορες αρχαίες θρησκείες, για θεούς και ήρωες γεννημένους με τρόπο που θυμίζει τη γέννηση του Χριστού.
Θεοί και ήρωες που γεννήθηκαν από παρθένο, που ήταν καρπός ένωσης θεού και θνητής, που η γέννησή τους προαναγγέλθηκε με όνειρα ή σημάδια και συνοδεύτηκε από θαύματα, υπάρχουν λίγο πολύ σε όλες τις θρησκείες. Οι σχετικές αναφορές μού δίνουν την ευχαρίστηση μερικών επισημάνσεων.
1. Στις αρχαίες θρησκείες πολλοί θεοί και ήρωες «γεννήθηκαν» στις 25 Δεκεμβρίου, λόγω του χειμερινού ηλιοστάσιου και της λατρείας των αρχαίων λαών προς τον ήλιο, που τον θεωρούσαν θεό. Όμως τα ευαγγέλια δε γράφουν την ημερομηνία γέννησης του Χριστού, ούτε κάποια αρχαία παράδοση την τοποθετεί στις 25 Δεκ. Τους τρεις πρώτους αιώνες μ.Χ. γιορταζόταν 6 Ιανουαρίου, μαζί με τα Θεοφάνεια. Μόνο τον τέταρτο αιώνα ο εορτασμός των Χριστουγέννων τοποθετήθηκε στις 25 Δεκ., ημέρα που η ειδωλολατρική Ρώμη γιόρταζε τη γέννηση του Μίθρα (του θεού Ήλιου των Περσών). Οι χριστιανοί είπαν: «Εσείς λατρεύετε τον ήλιο, που είναι απλά ένα ουράνιο σώμα, ενώ εμείς λατρεύουμε το Δημιουργό του ήλιου, τον αληθινό Θεό». Και τοποθέτησαν τη γιορτή της Γέννησης του Θεανθρώπου τη μέρα που οι ειδωλολάτρες γιόρταζαν τη γέννηση του δικού τους μυθικού θεού.
Άρα οι μύθοι για γεννήσεις θεών ή ηρώων αυτή τη μέρα δεν έχουν καμία σχέση με τη γέννηση του Χριστού.
2. Οι περισσότεροι μύθοι για θεϊκές γεννήσεις μόνον επιφανειακά μοιάζουν με την ιστορία της γέννησης του Χριστού. Οι γιοι του Δία π.χ. δε γεννήθηκαν από παρθένες, αλλά με κανονική ερωτική συνεύρεση του Δία (που είχε σώμα και έκανε έρωτα με τις ερωμένες του – έτσι φαντάζονταν οι αρχαίοι Έλληνες τους θεούς τους) με κάποια γυναίκα. Ο Μίθρας γεννήθηκε μέσα από βράχο και δεν ήταν καθόλου άνθρωπος, αλλά μόνο «θεός». Ο Βούδας γεννήθηκε με κανονική συνεύρεση των βασιλέων γονιών του, ενώ η γραπτή διήγηση της γέννησής του (που γράφει πως «οι θεοί» στα βουνά κραύγασαν με ενθουσιασμό, αλλά περιέχει και πολλά θαύματα, πιο εξωπραγματικά από τη γέννηση του Χριστού, όπως ότι το βρέφος περπάτησε και όπου πατούσε φύτρωναν λωτοί) θεωρείται μεταγενέστερη από τα ευαγγέλια, άρα εκείνη επηρεάστηκε από το χριστιανισμό και όχι το αντίστροφο (υπόψιν ότι χριστιανοί έχουν πάει στην Ινδία από τον πρώτο αιώνα μ.Χ.)…
Όμως είναι αλήθεια πως όλοι οι αρχαίοι λαοί, όλων των θρησκειών, περίμεναν κάποιο θεόσταλτο λυτρωτή, που θα λύτρωνε την ανθρωπότητα μέσω του μαρτυρίου του. Είναι η «Παγκόσμια Προσδοκία Θεανθρώπου Λυτρωτού», που μελετάει ο καθηγητής Λεωνίδας Φιλιππίδης σε ομότιτλη κλασική εργασία του, που αξίζει να την αναζητήσετε στο Διαδίκτυο. Η προσδοκία αυτή εκπληρώθηκε με τη γέννηση του Χριστού.
Οι λαοί του κόσμου περίμεναν το θεόσταλτο σωτήρα και έπλαθαν μύθους για θεούς ή ήρωες με τέτοια χαρακτηριστικά (οι οποίοι είχαν ζήσει σε μυθικό, απροσδιόριστο χρόνο, αντίθετα με τον Ιησού, που έζησε σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο και που η ζωή του καταγράφηκε λίγες μόλις δεκαετίες μετά το επίγειο τέρμα της), γιατί στη συλλογική μνήμη υπήρχε η αρχική υπόσχεση του Θεού στους πρωτόπλαστους ότι «από το σπέρμα της γυναίκας» (άρα από παρθένο, χωρίς μεσολάβηση άντρα) θα γεννηθεί κάποιος που «θα χτυπήσει το κεφάλι του φιδιού και το φίδι θα του πληγώσει τη φτέρνα». Η υπόσχεση αυτή αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, αμέσως μετά την έξοδο των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο. Άσχετα αν κάποιος θεωρεί συμβολική ή πραγματική την ιστορία των πρωτοπλάστων (ή εν μέρει πραγματική, με κάποιους συμβολισμούς), η πανανθρώπινη μνήμη φαίνεται πως διατήρησε αυτή την ανάμνηση, με αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών σχετικών μύθων, όπως είπαμε.
3. Υπάρχουν και πρόσθετα στοιχεία για τη γέννηση του Χριστού, όπως:
α) Η σύνοδος των πλανητών Δία, Άρη και Κρόνου (συνάντηση της τροχιάς των τριών πλανητών, που μπήκαν ο ένας πίσω απ’ τον άλλο και φαίνονταν σαν ένα πολύ λαμπρό άστρο), το έτος 8 π.Χ., που πιθανότατα ήταν το άστρο της Βηθλεέμ. Οι Μάγοι (ιερείς των Περσών) είδαν τη σύνοδο, που γι’ αυτούς σήμαινε πως γεννιέται ένας θεϊκός βασιλιάς στην Ιουδαία, γι’ αυτό πήγαν στην Ιερουσαλήμ, κι όχι γιατί «το άστρο ταξίδευε στον ουρανό και τους οδηγούσε» (δε λέει κάτι τέτοιο το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, το μόνο που μιλάει για τους Μάγους). Όταν όμως έφυγαν από την Ιερουσαλήμ, ένα άστρο τους οδήγησε όντως στη Βηθλεέμ, το οποίο -κατά τον ιερό Χρυσόστομο- ήταν άγγελος, όχι άστρο. Οι Μάγοι θεώρησαν ότι είναι ο ίδιος αστέρας «όν είδον εν τη ανατολή» (Ματθ. 2, 9), όμως τότε για πρώτη φορά αναφέρεται ότι το άστρο «κινιόταν».
Οι Μάγοι είπαν στον Ηρώδη πως έβλεπαν ήδη το άστρο δύο χρόνια (Ματθ. 2, 16), άρα πρέπει να ήρθαν στην Ιερουσαλήμ το 6 π.Χ.
β) Το 8 π.Χ. έχουμε ρωμαϊκή διαταγή για απογραφή στην περιοχή της Παλαιστίνης (στο Ισραήλ, τη γη των Εβραίων, εκεί όπου γεννήθηκε ο Χριστός). Η απογραφή τελικά έγινε το 6 π.Χ., λόγω των αντιδράσεων των Εβραίων! (Λεπτομέρειες στην εξαίρετη μελέτη του Νικ. Βασιλειάδη, Αρχαιολογία και Αγία Γραφή, εκδ. «Σωτήρ», Αθήνα 1999, σελ. 337-342).
Το 6 π.Χ. (ή το 5 ή το 4), κατά κάποιους μελετητές, είναι το πραγματικό έτος της γέννησης του Χριστού. Είναι πλέον σίγουρο πως ο προσδιορισμός του έτους γέννησης του Χριστού, που έγινε τον 5ο αιώνα μ.Χ. και δημιούργησε τη σημερινή χρονολόγηση σε «π.Χ.» και «μ.Χ.», έπεσε έξω μερικά χρόνια, αφού ο Ηρώδης, κατά κάποιες αρχαίες πηγές, πέθανε το 4 π.Χ. (άρα ο Χριστός είχε ήδη γεννηθεί τότε).
Η απογραφή και η σύνοδος πλανητών είναι στοιχεία που δε μπορούμε να αγνοήσουμε και που ταιριάζουν με τις αφηγήσεις των ευαγγελίων.
4. Μετά τόσους αιώνες, δε μπορούμε να ξέρουμε αν η γέννηση του Χριστού έγινε όπως την περιγράφουν τα ευαγγέλια… Ξέρουμε όμως κάτι άλλο: ότι ο άνθρωπος που αγωνίζεται με ταπεινή καρδιά να εφαρμόσει τις εντολές του Χριστού (αγάπη προς όλους, συγχώρεση των εχθρών, αλλά και βρώση του σώματος και αίματός Του) γίνεται άγιος και αληθινός πνευματικός διδάσκαλος. Είτε μορφωμένοι είτε αμόρφωτοι, οι άγιοι βεβαιώνουν με τη ζωή τους, με την ενότητά τους με το Θεό και με όλα τα όντα, αλλά και με τα θαύματά τους (ήδη ενώ ζουν) ότι ο δρόμος του Χριστού είναι ο αληθινός δρόμος προς την ολοκλήρωση του ανθρώπου, από αυτή τη ζωή μέχρι την αιωνιότητα.
Άγιοι υπάρχουν και σήμερα, ανάμεσά τους και πολύ μορφωμένοι, όπως ο γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ (1993), ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός (1966) κ.π.ά. (αφού ο σύγχρονος άνθρωπος συχνά δεν καταδέχεται να κάνει δασκάλους του κάποιους «αγράμματους»).
Ακολουθώντας τους αγίους, ανακαλύπτουμε την αλήθεια. Δε χρειάζεται τυφλή πίστη. Αλλά ας μην ξεχνάμε πως η σύγχρονη θρησκειολογία και ψυχολογία, γεννημένες σε αθεϊστικό φιλοσοφικό υπέδαφος, είναι κι αυτές δέσμιες των πεποιθήσεων και προκαταλήψεων της εποχής τους, τουλάχιστον όσο και οι θεολόγοι και φιλόσοφοι των παλαιών εποχών. Πολλά τα έτη σας!
