Γράφει η Αθηνά Πετρακάκη
ΕΚΔΟΣΗ: ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ – ΣΥΓΓΡΑΦΗ: ΝΙΚΟΣ ΔΕΡΕΔΑΚΗΣ
Στο βιβλίο που εκδίδει ο Ιατρικός Σύλλογος Ρεθύμνου και υπογράφει ο Νίκος Δερεδάκης καταγράφεται τόσο η παλαιότερη όσο και η πρόσφατη ιστορία των νοσοκομειακών ιδρυμάτων του Ρεθύμνου. Η πληθώρα των άγνωστων πληροφοριών είναι τέτοια, που θα καθηλώσουν τον αναγνώστη , αφού για πρώτη φορά έρχονται στο φως παρασκηνιακές λεπτομέρειες που όμως ήταν καθοριστικές ακόμη και για την ύπαρξή του ίδιου του Νοσοκομείου.
Το κομμάτι που αφορά το υπάρχον νοσηλευτικό ίδρυμα θα μπορούσε να τιτλοφορηθεί με το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», καθώς τόσο η απόφαση της υλοποίησης του έργου, όσο και οι μετέπειτα κατασκευή των πρόσθετων τμημάτων του, ουσιαστικά στηρίζονται στο μονόδρομο μιας σειράς ψευδών υποσχέσεων και παράνομων αποφάσεων, που όμως αποδείχτηκαν σωτήριες για την υλοποίηση του κτηριακού όγκου, έτσι όπως τον ξέρουμε σήμερα.
Το βιβλίο αυτό, αποτελεί το 7ο κατά σειρά πόνημα του συγγραφέα, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του μια μεγάλη σειρά από δημοσιεύσεις σε πρακτικά συνεδρίων και περιοδικά, όπως και εκατοντάδες δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο.
Φτωχή και διάσπαρτη η γραπτή ιστορία της δημόσιας περίθαλψης του Ρεθύμνου
Ο συγγραφέας του βιβλίου μιλώντας για το πώς αποφάσισε να ασχοληθεί με το ιστορικό των νοσοκομείων της πόλης ανέφερε: «Το Φλεβάρη του ’13 με τον εκλεκτό συνάδελφό μου στο 5ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου, Γιώργο Αντωνίου, αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με αφορμή τα 100 χρόνια της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Σαν θέμα επιλέξαμε την Αστυνομική Σχολή Ρεθύμνου και την ιστορία του χώρου στο πέρασμα του χρόνου. Είναι γνωστό ότι στο συγκεκριμένο χώρο λειτουργούσε επί Κρητικής Πολιτείας το λεγόμενο «Τσάρειο Νοσοκομείο», που οι Ρώσοι είχαν κατασκευάσει και δωρίσει στην πόλη του Ρεθύμνου κατά την παραμονή τους στον τόπο ως εγγυήτρια Δύναμη.
Ξεκινώντας την αναδίφηση της βιβλιογραφίας για το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα διαπίστωσα ότι αυτή ήταν φτωχή και διάσπαρτη. Ακόμα, αν εξαιρέσει κανείς το βιβλίο του αείμνηστου γιατρού Νίκου Κοκονά, «Σύντομη Ιστορία των Νοσοκομείων της Κρήτης», δεν υπήρχε κάποιο πόνημα που να αναφέρεται διεξοδικά στην ιστορία της Δημόσιας περίθαλψης του Ρεθύμνου και συγκεκριμένα για τα Νοσοκομεία του. Δειλά-δειλά, παράλληλα με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, άρχισα να ερευνώ και να συλλέγω στοιχεία για τα Νοσοκομεία του Ρεθύμνου, όλων των περιόδων. Με έκπληξη, λύπη και απορία διαπίστωσα, για μια φορά ακόμη, ότι η βιβλιογραφία ήταν πενιχρότατη. Ακόμη πιο πενιχρή ήταν για το κομμάτι που αφορούσε το «νέο» Νοσοκομείο που υφίσταται και σήμερα. Ξεκίνησα, λοιπόν, μια πρωτογενή έρευνα στον τοπικό Τύπο όλων των περιόδων, σε αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Ρεθύμνου, σε φύλλα της επίσημης εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας και της εφημερίδας της Κυβέρνησης. Παράλληλα, με επισκέψεις μου στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου κατάφερα να εντοπίσω ψήγματα της σύγχρονης Ιστορίας του Ιδρύματος μέσα από έρευνα στα διάφορα τμήματά του. Τέλος, ένας αρκετά μεγάλος αριθμός φωτογραφιών, από προσωπικά αρχεία συμπολιτών μας, αδημοσίευτες πολλές απ’ αυτές, ήρθαν να «ολοκληρώσουν» την έρευνα για την ιστορία των δημόσιων Νοσοκομείων του Ρεθύμνου».
Σύμφωνα με τον Νίκο Δερεδάκη, πέρα από ιστορικά στοιχεία που παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η νεότερη ιστορία του Νοσοκομείου και μάλιστα το κομμάτι της που αφορά το υφιστάμενο νοσηλευτικό ίδρυμα. Ο ίδιος υπογράμμισε μεταξύ άλλων: «Σίγουρα το πιο ενδιαφέρον κεφάλαιο είναι αυτό του νέου Νοσοκομείου και συγκεκριμένα το πώς ξεκίνησε και πώς χτίστηκε. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι λίγο μετά το 1950 η Αμερικάνική Περίθαλψη μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο θέλει, βοηθώντας την Ελλάδα να χτίσει Νοσοκομεία σε διάφορα μέρη. Επιλέγεται το Αγρίνιο για την κατασκευή Νοσοκομείου που όμως δε διαθέτει την ανάλογη οικοπεδική έκταση. Ο τότε Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σοφοκλής Βενιζέλος που το έμαθε προσπαθεί να φέρει τα χρήματα αυτά στο Ρέθυμνο. Με τη σκέψη ότι το Ρέθυμνο διαθέτει χώρο, αυτόν του Ρώσικου Νοσοκομείου, πράττει αναλόγως, παρότι ήδη γνώριζε ότι ο συγκεκριμένος χώρος έχει ήδη παραχωρηθεί από τη Δημοτική Αρχή για να στεγαστεί η Σχολή Χωροφυλακής. Έτσι ενημερώνει τους Αμερικάνους για την ύπαρξη του οικοπέδου, πράγμα που ψευδώς επιβεβαιώνει και ο τότε δήμαρχος Στυλιανός Ψυχουντάκης. Στην επιτόπια όμως επίσκεψη των Αμερικάνων φάνηκε ότι το Ρέθυμνο δεν διαθέτει το χώρο για κατασκευή νοσοκομείου με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν δυσαρεστημένοι. Από κείνη τη στιγμή, αρχίζει μια τιτάνια προσπάθεια του τότε δημάρχου μαζί με όλο το Ρέθυμνο προκειμένου να βρεθεί ο χώρος, ώστε να μη χαθεί το έργο».
Στη συνέχεια και χωρίς ν’ αποκαλύψει το πώς φτάσαμε στο «θεμέλιο λίθο», παραπέμποντας ουσιαστικά στο βιβλίο του, ο κ. Δερεδάκης αναφέρει ότι ο μονόδρομος των παρατυπιών -παρανομιών έμελε να έχει συνέχεια…
Για την τρίτη πτέρυγα, ο τότε Διοικητής Γιώργος Αγγελιδάκης, παράκαμψε, τόσο το σύστημα της Δημόσιας Υγείας όσο και το Υπουργείο και με συμπαραστάτη τη ρεθεμνιώτικη κοινωνία, έχτισε χωρίς άδεια τη νέα πτέρυγα!
Ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως και το σημείο του βιβλίου που περιγράφει τη «στέγαση» του αξονικού τομογράφου. Κτηριακή προσθήκη για την οποία ακολουθείται η αναγκαστική «παράδοση των παρανομιών» που όμως χωρίς αυτήν, ο αξονικός τομογράφος θα ήταν ακόμα στα κουτιά!
Απόσπασμα 1
«Η Ελληνοαμερικανική Περίθαλψη είχε προγραμματίσει να κατασκευάσει Νοσοκομείο στην πόλη του Αγρινίου. Όμως, το Αγρίνιο δεν διέθετε οικόπεδο κι έτσι ακυρώθηκε η εκεί κατασκευή και άρχισε να ψάχνει άλλη ελληνική πόλη που να διαθέτει κατάλληλο οικόπεδο γι’ αυτή τη χρήση Το Ρέθυμνο, τη χρονική εκείνη στιγμή δεν διέθετε τέτοιο χώρο. Την υπαναχώρηση του Δήμου Αγρινίου πληροφορήθηκε ο τότε Αντιπρόεδρος της ελληνικής Κυβέρνησης Σοφοκλής Βενιζέλος και κατόρθωσε να πείσει τους αρμοδίους να στρέψουν το βλέμμα τους προς το Ρέθυμνο, υπογράφοντας μαζί τους σύμβαση ανέγερσης Νοσοκομείου, ψευδόμενος (!) ότι το Ρέθυμνο διαθέτει τον κατάλληλο χώρο, αυτό του παλιού Νοσοκομείου, που είχε όμως παραχωρηθεί για την εγκατάσταση της Σχολής Χωροφυλακής.
Έτσι, η Παγκρητική ένωση Αμερικής, τον Ιούλιο του 1951, διά του Προέδρου της Μάρκου Μαμαλάκη, απέστειλε επιστολή προς το Δήμαρχο Ρεθύμνου Στυλιανό Ψυχουντάκη θέτοντάς του τους παρακάτω όρους προκειμένου να ξεκινήσει η ανέγερση του νέου Νοσοκομείου:
- Το ελληνικό κράτος να διαθέσει 2 δις. Δραχμές.
- Η Παγκρήτιος Ένωσις Αμερικής θα καταβάλλει 50.000 δολάρια για τα έξοδα ανέγερσης και επίπλωσης του Νοσοκομείου.
- Η πόλις του Ρεθύμνου να εξασφαλίσει το κατάλληλο οικόπεδο, καθώς και την ύδρευση και τον ηλεκτροφωτισμό του Ιδρύματος.
- Η επίβλεψη και η διεκπεραίωση του έργου θα γίνει από την ελληνική περίθαλψη.
Άμεσα ο Δήμαρχος απάντησε ότι συμφωνεί με τους όρους και ότι αφενός θα εξασφαλίσει το απαραίτητο οικόπεδο, αφετέρου θα αναλάβει την ύδρευση και τον ηλεκτροφωτισμό του κτηρίου».
Απόσπασμα 2
«Στις 14 Αυγούστου του 1951, ο Ρεθεμνιώτης Βουλευτής Γεώργιος Τσουδερός αποστέλλει τηλεγράφημα στο Δήμαρχο Ρεθύμνου και του αποκαλύπτει ότι το Νοσοκομείο πρόκειται να χαθεί για το Ρέθυμνο λόγω έλλειψης οικοπέδου. Παρά τους πολιτικούς ελιγμούς του Ψυχουντάκι και τις παρεμβάσεις Βενιζέλου-Τσουδερού, φτάνει στο Ρέθυμνο τηλεγράφημα του Γενικού Διευθυντή της Πολεμικής Περίθαλψης, με το οποίο ανακοινώνει στο Δήμο Ρεθύμνου ότι αναστέλλεται η δημοπράτηση του έργου».
Συμβολικός χαρακτήρας στις ημερομηνίες
Το βιβλίο αυτό έχει συμβολικό ο χαρακτήρα όσον αφορά στις ημερομηνίες της έκδοσής του καθώς είναι με αφορμή τα 100 χρόνια την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα1913-2013 -υπάρχουν μέσα τα στοιχεία του ρώσικου νοσοκομείου από κείνη την περίοδο- και 60 χρόνια 1953-2013, από τη θεμελίωση του Νοσοκομείου Ρεθύμνου.
Ο κ. Δερεδάκης δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τον Ιατρικό Σύλλογο και τον πρόεδρο του Γιώργο Στεφανάκη για την εμπιστοσύνη που έδειξαν σε ένα μη γιατρό, για τη συγγραφή του βιβλίου για λογαριασμό του Συλλόγου.
Το βιβλίο πρόκειται να κυκλοφορήσει στις αρχές του Δεκέμβρη, ενώ η βιβλιοπαρουσίαση του προσδιορίζεται για τον Ιανουάριο.
Ο Νίκος Δερεδάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1968. Το 1990 αποφοίτησε από το ΠΤΔΕ Ρεθύμνου και το 1997 διορίστηκε δάσκαλος στο Ρέθυμνο. Το 2006 αποφοίτησε από το Διδασκαλείο Ρεθύμνου μετά από δίχρονη μετεκπαίδευση στην Ειδική Αγωγή. Την τετραετία 2007-2010 διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Ρεθύμνου, υπεύθυνος για θέματα Παιδείας, ενώ σήμερα είναι πρόεδρος του Νομαρχιακού Τμήματος της ΑΔΕΔΥ.
Είναι συγγραφέας επτά βιβλίων με θεματολογία από την Τοπική Ιστορία και τη Λαογραφία, ενώ άρθρα του έχουν φιλοξενηθεί σε επιστημονικά περιοδικά.
Έχει πραγματοποιήσει εισηγήσεις και ομιλίες σε συνέδρια και εκδηλώσεις με θέματα από την τοπική Ιστορία και την εκπαίδευση.
Έχει παρακολουθήσει δεκάδες ημερίδες και συνέδρια σε διάφορα επιστημονικά πεδία, ενώ έχει συμμετάσχει στην Οργανωτική επιτροπή πολλών διεθνών Συνεδρίων.
Έχει συνεχή αρθρογραφία στον Τοπικό Τύπο για θέματα, πολιτικά, αυτοδιοικητικά, εκπαιδευτικά, συνδικαλιστικά, ιστορικά και κοινωνικά.
