Ρέθεμνος-εποχή Τουρκοκρατίας.
Όλοι, Τούρκοι και Ρωμιοί ζούσαν μαζί στο Ρέθεμνος ειρηνικά, αν και διέφεραν όσο η νύχτα από τη μέρα σε όλα τους.
Τόσο οι Ρωμιοί - Ρεθυμνιώτες, όσο και οι Τούρκοι - Ρεθυμνιώτες, αγαπούσαν αφάνταστα τον τόπο τους, δηλαδή το Ρέθεμνος.
Έτσι ένας τουρκορεθεμνιωτης, ο Σουμαν του "Γιαραμπή", ήταν ζαχαροπλάστης έχοντας μαγαζί στο στενό της "Μοιραρχίας". (σημερινή ταβέρνα του κ. Ψαθά)
Εφθιαζε λοιπόν γλυκά ο Σουμαν και μάλιστα γλυκά του ταψιού, ώστε να ευωδιάζει η στράτα εκείνη από τα υλικά των γλυκών όταν τα εφτιαζε.
Και εφτιαζε ο Σουμαν η Σουμανακι το περίφημο μουχαλεμπι αχιουρε, καταΐφι, μπακλαβά και γιαγλι- μπουρέκι.
Το μουχλεμπι το εφτιαζε ο Σουμαν από γάλα, ρύζι αλεσμένο και ζάχαρη οπού και τα έβραζε ανακατεύοντας τα και βάζοντας τον πολτό αυτό σε κεσεδάκια.
Τον αχιουρε τον έκανε ως εξής...
Είχε ένα φούρνο με ένα καζάνι, οπού έβραζε σιτάρι με νερό και αυτό διαρκούσε όλη την νύχτα και στο τέλος γινόταν πολτός, οπού έβαζε και ζάχαρη για να είναι γλυκός και στο τέλος τοποθετούσε τον πολτό σε κεσέδες και τον πουλούσε στους Ρεθυμνιώτες.
Το μαγαζί του Σουμαν ήταν όπως ανάφερα παραπάνω στην σημερινή ταβέρνα του κ. Ψαθά, οπού και είχε ένα μπερντέ χωρίζοντας έτσι το μαγαζί του σε δυο μέρη.
Όσοι λοιπόν πηγαίναν στου Σουμαν για να φάνε μουχαλεμπι, έμπαιναν στο μαγαζί οπού και έπαιρναν τα κεσεδάκια με το μουχαλεμπι, τρώγοντας τα πίσω από το παραβάν που υπήρχε.
Έπαιρνε ο καθένας και έτρωγε όσα ήθελε. (Ήταν κάτι σαν σελφ - σέρβις της εποχής μας)
Έτσι όταν τέλειωναν το γεύμα πήγαινε ο Σουμαν και μετρούσε τα άδεια κεσεδάκια οπού και μετά είσπραττε την αξία τους σε χρήματα. Σημειωτέον ότι το ένα κεσεδάκι κόστιζε τότε μια πεντάρα.
Όταν οι Τούρκοι είχαν το Ραμαζάνι, έκανε ο Σουμαν καταΐφι χωρίς γέμιση, με τον περίφημο τότε βούτυρο της Δερνας καθώς και μπακλαβά, οπού η νοστιμιά τους ήταν απερίγραπτη, σημειωτέων ότι τότε τα γλυκά αυτά τα πουλούσαν με την οκά.
Είναι γνωστό σε όλους ότι τα γλυκά και προπαντός του ταψιού πρέπει να φθιαζονται με καλό βούτυρο, αμύγδαλο, σησάμι και καρύδια.
Ένας άλλος Ρεθυμνιώτης - Ρωμιός που έκανε νόστιμα γλυκά ήταν και ο γέρο - Γρηγοριαδης, που κόστιζε το κομμάτι το γλυκό 15 λεφτά.
Προπάντων εφθιαζε εξαιρετικό γαλακτομπούρεκο και μπακλαβά ο γέρο Γρηγοριαδης.
Επίσης εφθιαζε και παξιμάδια ξέρα καθώς και καραμέλες σε σχήμα ψαριού, φθιαζοντας τις με κατάλληλο μηχάνημα που είχε.
Το Σουμανακι όμως τα γλυκά τα πουλούσε φθηνότερα από τους άλλους και ο οποίος είχε δυο γιους, οι οποίοι ήταν και αυτοί καλοί παρασκευαστές γλυκών ταψιού, (γιατί πάστες και τα άλλα παρόμοια γλυκά δεν τα εφθιαζαν) και προπάντων ο ένας γιος του, όπου το μαγαζί του ήταν στο σημερινό μυροπωλείο του κ. Ζαχαριαδη στον Πλάτανο, εφθιαζε εξαιρετική μπουγάτσα.
Παρακάτω αναφέρω και το σχετικό ποίημα του Γ. Καλομενοπουλου.
ΤΟ ΣΟΥΜΑΝΑΚΙ ΚΑΙ
Η ΤΡΑΚΑ
ΤΩΝ ΑΧΙΟΥΡΕΔΩΝ
Στο μικρό το μαγαζάκι
του Σουμαν του "Γιαραμπή"
στο στενό της "Μοιραρχίας"
εις τον πλάτανο παρεκεί,
εκεια άχνιζαν αχιουρεδες
και γλυκό μουχαλεμπη,
και ευωδίαζεν η στράτα
από το "γιαγλι"-μπουρεκι.
Άμα τρώγαμε αχιουρεδες,
τα κεσεδια στη γραμμή
πόσα έφαγε ο καθένας
μαρτυρούσαν στο Σουμανη
και τα πληρωνόταν όλα...
μα γλιτώναν πληρωμή
και καμπόσα κεσεδακια
που... κρυβόταν μάνι - μάνι.
Σαν προδόθηκε το κόλπο,
σοφιστήκαμε νωρίς
άλλη πονηρή ιδέα,
πιο σοφή και πιο ωραία
Ένας φίλος απ" την τάξη
απ" τ" Αμάρι ο Κουρής
που βρακιά τότε φορούσε,
κάποτε ηρχετο παρέα.
Και το Σουμανακι τοτες
το καημένο να το κλαις,
γιατί βρήκαμε άλλο τρόπο
για τον κεσεδιων την τράκα,
κρύβοντας τα επιτήδεια
σ"ένα... μέρος ασφαλές,
μέσα στου Κουρή τη... βράκα.
Αξίζει να αναφερθεί κάτι για τον μακαρίτη Γιώργη Καλομενοπουλο τον παλιό αυτό Ρεθυμνιώτη.
Όλα τα ποιήματα του αναφέρονται για την Κρήτη και πολλά από αυτά για το Ρεθεμνος.
Από τα λίγα ποιήματα που έχω αναφέρει σε προηγούμενες ιστορίες μου καταλαβαίνει και γνωρίζει κανείς το ταλέντο και την ευχέρεια του Γ. Καλομενοπουλου, στο να δίνει με λίγους στοίχους ολόκληρες ιστορίες, με τόσο ωραίο τρόπο και είναι τόσο περιγραφικός ώστε να γίνεται κατανοητός από όλους τους Ρεθυμνιώτες και μάλιστα τους ηλικιωμένους ώστε το έργο του να θεωρείται πολύ σημαντικό για το Ρέθεμνος και για την Κρήτη γενικότερα σήμερα.
Πηγη: Τοπικες εφημεριδες
Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης Μιχ. Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος
http://topaliorethemnos.blogspot.com/
