(Αληθινή Ιστορία)
Από ν-τε ν-έφυγενε η Δοξανιώ απού το σπίτι δε ν-αντράνισενε1 τη κεφαλή τζη, η μάνα, τζη η Κρουσταλλένια να ξανοίξει άθρωπο στο χωριό. Εντρέπεντονε για το γίβεντο2 απού καμενε η κόρη τζη, να δώσει των αμαθιώ τζη ν΄ αλλαργοξοριστεί να μη ρωτήξει τη μάνα τζη!
Δε ν-έστενε τζικάλι, δε ν-έτρωενε, μόνο εγούζιεντονε3 ούλη μέρα. Ταχυνή4-ταχυνή επόριζενε όξω τα έχνη κι απόις5 εκλειδωμανταλώνεντονε μέσα και νουργάτονε6 η κακομοίρα!
Εγονάτιζενε στο εικόνισμα τση Παναγίας και παρακάλιενε τη χάρη τζη να προστατέψει τ΄ ορφανό κι απόκειας7 έπιανενε τη φωτογραφία του ποθαμένου άντρα τζη και μοιρολογούντανε.
Μια ν-ημέρα η γειτόνισσα η Κατεριά επήδηξενε το τοιχάκι του σοχώρου και βρέθηκενε στη μ-πίσω πόρτα τση κουζίνας απού ΄τανε ανοιχτή για να μπει να τη μ-παρηγορήσει μια ολιά8.
Στη μπόρτα στέκεις γειτόνισσα Κατεριά, δε σ΄ έβαλα αμέντες9…
Είντα σκυλονουργάσαι άζουδη10 και κάνεις κακό παρατήρημα, η κοπελιά σου επήγαινε να δουλέψει, η δουλειά μαθώς11 δε ν-έχει ντροπή.
Είναι πολλά μιτσή, οφέτος ετελείωσε το σχολειό, δε ν-έπηξενε12 ακόμη ο νους τση, για να ΄χει συναλλήκι με ξένους αθρώπους, αλλά δε ν-έχει πατέρα να τηνε κουμαντάρει…
Έχεις και συ γειτόνισσα το μερτικό σου για τη γ-καβαλουρέ π΄ ανάθρεψες. Θε μου συχώρεσέ μου τάξε, γιατί και ΄γω μια ψυχή θα του παραδώσω, μα αν ήτανε κόρη μου, την ώρα πούχενε το μποξά στην αμπασκάλη και διασκέλιζενε το κατώφλι τση πόρτας να ξεκουμπιστεί, θελα να τη πιάσω απού το γκαφά13 να τη στριφολαιμιάσω14 σα ν-το λυγοδέτη15.
Ο πατέρας τση, ο άντρας μου ο συχωρεμένος ο Γιακουμής, ήτανε όπως αναστοράσαι16 και αναμούρδουλος17. Δεν είχενε κειουλιάς νου να ζυγώνει το ρίφι στη ν-άκρα του γκρεμνού, να πέσει να γκρεμιστεί, να μου τ΄αφήσει μωρό στη γ-κούνια. Αφοσιώθηκα σ΄ αυτό, δε ν-είχα άλλο πράμα στο γ-κόσμο. Πώς να μοτσάρω18 τ΄ορφανό , πώς να το κοντομουρίσω; δε ν-το ΄φτανενε η ορφάνια κι η φτώχια ν-του; και η μοναξιά ν-του; Από μικιό μ΄ ακλούθανε στα μεροκάματα, γιατί δε ν-είχα που να τ΄αφήσω… Μαζί περνούσαμενε τα βάσανα και τσι δυσκολίες, μαζί μαζώναμενε τσ΄ ελές και τα χαρούπια, δε ν-είχενε το παντέρμο καιρό να παίξει στη ρούγα19 με τ΄ άλλα κοπέλια.
Έπεμπάτο η κακομοίρα και στο σκολειό και νάχα ν-τα ξετρέχει τα γράμματα θελα να πάω να μπω φαμέγια στη μ-πολιτεία να το σπουδάσω, αλλά δε τ΄ αγάπανε τα διαβάσματα. Όντε εσκόλαζανε, επήγαινε στο σπίτι ασφεντούρανε τη σάκα, έτρωενε ό,τι τση ΄χα σκεπασμένο στο πιάτο, κι απόις εγλάκανε να με βοηθήσει στο μεροκάματο. Ετσά που τη ν-εθώρουνα να βασανίζεται μαζί μου τη κοντομούριζα20 και τση ΄λεγα: «Γιάντα παιδί μου δεν κάθεσαι στο σπίτι να διαβάζεις σαν τ΄ άλλα κοπέλια του σχολείου, μόνο μ΄ ακλουθάς και τυραννάσαι; Βασανίζομαι ΄γω, πρέπει να υποφέρεις και σύ;
«Μη μ΄αναλιγαδιάζεις21 μάνα μου, γράμματα και σπουδάματα μα και ΄γω σα γ-και σένα θα δουλεύβγω, έχω γερό κορμί, γερά χέρια και πόδια, μόνο τσιγκουνεύτηκενε ο Θεός και δε μου δωκενε πολύ μυαλό. Μη μου ΄χεις αμάχι22 , μη μου χοντρογουλίζεις23, τα γράμματα δε ν-τα ξεικάζω24, μα κι ανέ ν-τα μάθαινα λωδα25, άδικος κόπος, είδες του λόγου σου κιανένα φτωχάκι σα γ-και μένα να σπουδάξει;»
Ειχενε δίκιο η κοπελιά μου, φαμέγια θα ΄ναι κι αυτή σα γ-και μένα αναλιγάδιαζενε στο νου τζη η Κρουσταλλένια. Μαγάρι Θε μου να ΄ναι γερή και προκομμένη να πιδεξεύγεται26 τη γη, τη μάνα ουλουνώ τω ζωντανώ, να ζεί, να ρέμπεται27 το γ-κόσμο! Δε ν-αφήνει ζάβαλε28 ο Θεός, κιανένα να χαθεί!
Πόση έγνοια, πόση μοναξιά έχει δα29 που λείπει η θυγατέρα τζη, η μονάκριβη!
Έχει τα θάρρη τζη τσι χωριανούς και συγγενείς τση, πως θα ΄χουνε αμέντες τ΄ ορφανό τζη…
1.αναντράνισε = εσήκωσε ψηλά
2.γίβεντο = προσβολή
3.εγούζιεντονε = έκλαιγε γοερά
4.ταχυνή = πολύ πρωί
5.απόις = έπειτα
6.νουργάτονε = εθρηνούσε, έκλαιγε
7.απόκειας = από κει και πέρα
8.μια ολιά = λίγο
9.δε σ΄ έβαλα αμέντες = δε σε πρόσεξα
10.άζουδη = άτυχη
11.μαθώς = να το ξέρεις
12.έπηξε ο νους = δεν ωρίμασε πνευματικά
13.καφάς = σβέρκος
14.στριφολαιμιάσω = να στρίψω το λαιμό
15.λυγοδέτης = κλαδί λυγαριάς ευλίγιστο
16.αναστοράσαι = θυμάσαι
17.αναμούρδουλος = ατζαμής
18.μοτσάρω = μαλώσω
19.ρούγα = γειτονιά
20.κοντομουρίζω = μαλώνω
21.αναλιγαδιάζω = περιττολογώ
22.αμάχι = έχθρα
23.χοντρογουλίζεις = βρίζω
24.ξεικάζω = εννοώ
25.λωδα = λέω τώρα
26.πιδεξεύγεται = έχει επιδεξιότητα
27.ρέμπομαι = απολαμβάνω
28.ζαβαλε = κακορίζικε
29. έχει δα = έχει τώρα
