Τα βιβλία γράφουν ότι στο ΡΕΘΥΜΝΟ οι Τούρκοι είχαν καταργήσει τους εκπροσώπους του λαού και τα καθήκοντα τόσο του ΔΗΜΑΡΧΟΥ όσο και του ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ασκούσαν Τούρκοι υπάλληλοι διαφόρων υπηρεσιών. Όμως λόγος για εκπροσώπηση του Κρητικού λαού από Κρητικούς, που θα τους ψήφιζε ο ίδιος και για το αξίωμα του ΔΗΜΑΡΧΟΥ άρχισε να γίνεται κατά τη δεκαετία του Οργανικού Νόμου (1868-1878), αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
ΤΟ 1882 Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΙΡΕΤΟΣ
Τέσσερα χρόνια μετά τη σύμβαση της Χαλέπας, πρώτος ΔΗΜΑΡΧΟΣ με Λαϊκή ψήφο εκλέγεται το 1882 ο Τουρκοκρητικός Σαλής Δροσουλάκης, ο οποίος δημαρχεύει ως και τον Αύγουστο του 1885. Επίσης το Σεπτέμβρη του 1885 εκλέγεται δήμαρχος ο Μουσταφά Κιλιτσάκης, που δημαρχεύει ως το Μάρτη του 1889 γιατί τότε εκλέγεται ξανά ο Σαλής Δροσουλάκης ο οποίος δημαρχεύει έως το 1896.
Η ΔΙΑΤΑΓΗ ΤΟΥ ΝΤΕ ΧΙΟΣΤΑΚ
Επί Κρητικής Πολιτείας, στις 23 Οκτώβρη 1898 ο Ρώσος Ντε Χιοστάκ βγάζει ανακοίνωση όπου αναφέρει μεταξύ των άλλων: «Παρακαλώ τους Προύχοντες της πόλεως να παρουσιασθώσι την 29η Οκτωβρίου περί την 2 ώραν μ.μ. εις το μέγαρον του Διοικητηρίου όπως εκλέξωσι 3 πρόσωπα Οθωμανούς ως υποψηφίους διά την θέσιν του Δημάρχου της πόλης Ρεθύμνης και 3 πρόσωπα Χριστιανούς ως υποψηφίους δια την θέσιν του Παρέδρου της Δημαρχίας, ως και 6 Χριστιανούς και 6 Οθωμανούς ως υποψηφίους δια την θέσιν των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου. Ο Ρώσος ορθόδοξος διοικητής ορίζει τελικά ΔΗΜΑΡΧΟ της πόλης μας τον Γιουσουφάκη Αληγιατζιδάκη, ένα πολύ πλούσιο Τούρκο σε αστικά ακίνητα και αγροτική περιουσία, αλλά αγράμματο. Επίσης Πάρεδρο το Δημήτρη Λεφάκη και Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου τους: Επαμεινώνδα Καλομενόπουλον, Σπυρίδωνα Μιχαλινάκην, Νικόλαον Καλογένητον, Πέτρον Ζαχαρίου, Αλή Βαφή Σελιανάκην, Χαϊση
Χατζημπεκυράκη, Χατζή Αλή Συναμεκάκη, Χουσείν Τσιτσεκάκη. Διαβάσαμε λοιπόν ότι με ηγεμονικό διάταγμα είχαμε διορισμό Δημάρχου, Δημαρχία του Παρέδρου και Δημοτικών Συμβούλων, Όμως στις 21 Αυγούστου 1901 δημοσιεύεται ο Νόμος 411 με τίτλο «Νόμος Δημοτικός». Ο Δήμαρχος και ο Πάρεδρος διορίζονταν, ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο ήταν πλέον αιρετό πλην των αλλοδαπών μελών αυτού, «άτινα διορίζονται δια Ηγεμονικών Διαταγμάτων». Για την ιστορία ο Αληγιατζιδάκης έμεινε Δήμαρχος έως και το Δεκέμβρη του 1905. Τον Γενάρη του 1906 διορίστηκε Δήμαρχος ο Σεφτέρ Κλαψαράκης και το 1910 ο Χουσεϊν (Χούσνη) Βακογλάκης ο οποίος έμεινε έως το 1919. Ήταν Τούρκος ευγενής. Μόλις ο Ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη (2 Μαίου 1919) ο Τούρκος Δήμαρχος παραιτήθηκε. Δεν πήγε στην Δοξολογία στην Μητρόπολη της πόλης μας. Όπως, κατάλαβαν οι αναγνώστες διορίζονταν συνέχεια Τούρκο Δήμαρχο. Όμως ζητήθηκε τηλεγραφικώς από την Κυβέρνηση η υπάρχουσα αναλογία εις τον πληθυσμό της πόλης μας μεταξύ των Χριστιανών και του Οθωμανικού στοιχείου. Η απάντηση αναφέρει: Χριστιανοί 6.125 άτομα και Οθωμανοί 3.473. Έτσι διορίζεται ο πρώτος Χριστιανός Δήμαρχος το 1919, ο Μιχάλης Νικολάου Παπαδάκης από τα Ακούμια Αγίου Βσιλείου. Ήταν ένας σοβαρός φιλόλογος από οικογένεια που είχε δώσει αγωνιστές στους απελευθερωτικούς αγώνες. Έμεινε μέχρι τον Γενάρη του 1921 γιατί τον απέλυσε η τότε Βασιλική κυβέρνηση. Στη θέση του διορίστηκε ο Παντελής Μάρκου Πετυχάκης, μεγαλοκτηματίας και μεγαλέμπορος. Όμως ο Βασιλιάς «πέφτει, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει και την 1 Δεκέμβρη του 1922 οι Βενιζελικοί διόρισαν Δήμαρχο τον δικηγόρο Μενέλαο Μιχαήλ Παπαδάκη (γιος του Μιχαήλ Παπαδάκη) και μένει Δήμαρχος μέχρι και το Νοέμβρη του 1925.
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΗΠΟΥ
Το Δημοτικό Συμβούλιο Ρεθύμνης –όπως ανέφερε η «Κρητική Επιθεώρηση», φύλλο 736/14-12-1924- στη τελευταία συνεδρίαση του ενέκρινε και παρεχώρησε προς την ενταύθα Γεωπονική Υπηρεσία το έξω της πόλεως Παλαιόν Μουσουλμανικόν Νεκροταφείο προς εγκατάστασιν επ αυτού Αγροκηπίου δυναμένου συνάμα να χρησιμοποιείται και ως Δημοτικός Κήπος χάριν περιπάτου των πολιτών. Το γεγονός επικροτούμεν πληρέστατα και συγχαίρομεν την Δημοτικήν μας Αρχήν δια την πρακτικήν αντίληψη την οποίαν επέδειξεν εις το ανωτέρω ζήτημα. Δημαρχιακός Πάρεδρος κατά την περίοδο του Δημάρχου Μενελάου Παπαδάκη ήταν ο Στυλιανός Γαλερός από τον Καλονύχτη.
ΥΛΟΠΟΙΕΙ Ο ΠΕΤΥΧΑΚΗΣ
Ο απερχών Δήμαρχος Μενέλαος Παπαδάκης στην τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης μας το 1925 παραχώρησε 20 στρέμματα. Όμως οι πρώτες Δημοτικές και Κοινοτικές εκλογές στην Ελλάδα γίνονται στις 25 Οκτωβρίου 1925. Στο Ρέθυμνο οι Βενιζελικοί υποστήριξαν για Δήμαρχο το δικηγόρο ΤΙΤΟ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΠΕΤΥΧΑΚΗ και οι βασιλικοί το γιατρό Θεμιστοκλή Μοάτσο. Κερδίζει
ο Πετυχάκης, αλλά παρά τη Μικρασιατική καταστροφή οι βασιλικοί παίρνουν πολλούς ψήφους. Ο Πετυχάκης βάζει αμέσως μπροστά τη δημιουργία του ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΗΠΟΥ αλλά και άλλα έργα και κερδίζει και τις εκλογές του 1934. Ο Μεταξάς δεν τον πείραξε και μένει Δήμαρχος μέχρι την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς το 1941. Οι Γερμανοί διόρισαν δήμαρχο τον Μανώλη Γοβατζιδάκη, ο οποίος είχε ξενοδοχείο ύπνου και χαρτοπαικτική λέσχη. Φεύγουν οι Γερμανοί. Επιστρέφει ο Τίτος Πετυχάκης ως το 1951. Στις εκλογές του 1951 υποψήφιοι ήταν ο γιατρός Στέλιος Ψυχουντάκης τον οποίο υποστήριζαν οι Βασιλικοί και οι δεξιοί του Κέντρου. Ο Τσουδερός με την Ε.Π.Ε.Κ. του Πλαστήρα υποστήριζαν το Συνταγματάρχη Χριστόφορο Σταυρουλάκη. Με διαφορά 100 ψήφων εκλέγεται ο Ψυχουντάκης. Κέρδισε άλλες δύο εκλογικές αναμετρήσεις και παρέμεινε Δήμαρχος μέχρι το 1964. Τότε τις εκλογές (1964) τις κερδίζει ο Περβολιανός πρώην Βουλευτής του Κόμματος Φιλελευθέρων, γιατρός Ευάγγελος Δασκαλάκης. Έρχεται η Χούντα. Διώχνει το Δασκαλάκη και διορίζεται Δήμαρχος ο νεαρός Φιλόλογος από την Ορνέ Αγίου Βασιλείου, Δημήτρης Αρχοντάκης. Φεύγει η Χούντα. Γίνονται εκλογές το 1975 και Δήμαρχος εκλέγεται ο Δικηγόρος και Δημοσιογράφος, Μανώλης Καλαϊτζάκης. Το 1978 με εκλογές επιστρέφει ο Δημήτρης Αρχοντάκης. Έρχεται το ΠΑΣΟΚ. Εκλέγεται για δύο τετραετίες ο Χρήστος Σκουλούδης (1982-1990). Επιστρέφει ξανά ο Δημήτρης Αρχοντάκης και παραμένει έως το 2002. Την θέση του Δημάρχου για Τρίτη συνεχόμενη θητεία στο Δήμο έχει ο δικηγόρος, Γιώργος Μαρινάκης.
Το μικρό αφιέρωμα για το ΔΗΜΟ ΜΑΣ έκρινα σκόπιμο να το παρουσιάσω με την ΕΥΧΗ να είναι οι αποφάσεις υπέρ του ΔΟΚΙΜΑΖΟΜΕΝΟΥ ΛΑΟΥ.
