Της Βλασίας Μιχαηλίδου – Τριπολιτάκη
Φιλολόγου, Ιστορικού M.Sc.
Στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις οι μαθητές των δημοσίων λυκείων βαθμολογήθηκαν με μέσο όρο 12,2, των ιδιωτικών με 15 και των πρότυπων-πειραματικών λυκείων με 14. Οι χαμηλές επιδόσεις των μαθητών αποκαλύπτουν την αναποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου που επιτελείται στην Ελλάδα, διαπίστωση που επιβεβαιώνεται κι από τη μελέτη για το 2013 του Economist Intelligence Unit, σύμφωνα με την οποία η χώρα μας καταλαμβάνει την 33η θέση ανάμεσα στις 40 πιο αναπτυγμένες και δυναμικά αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου ως προς την ποιότητα του εκπαιδευτικού της συστήματος.
Δε θα ασχοληθώ με τις καταλήψεις των μαθητών και τις απεργίες των εκπαιδευτικών, τα κενά στα σχολεία και τις υλικοτεχνικές ελλείψεις, που δυσχεραίνουν την εύρυθμη λειτουργία της εκπαίδευσης. Θεωρώ πιο σημαντική την απαξίωση του ηθικοπνευματού ρόλου της εκπαίδευσης, που υποβαθμίζει την εκπαιδευτική διαδικασία κι υπονομεύει την κοινωνική ευημερία. Τις τελευταίες δεκαετίες η παρεχόμενη γνώση αντιμετωπίζεται με χρησιμοθηρικά κριτήρια. Το ενδιαφέρον στρέφεται στη γνώση που παράγει αποτελέσματα και σχετίζεται με την περιρρέουσα πραγματικότητα.
Με το σκεπτικό αυτό, στα σημερινά σχολικά εγχειρίδια μπορούν οι μαθητές να μελετήσουν συνταγές μαγειρικής, αστρολογικές προβλέψεις και οδηγίες λειτουργίας μιας καφετέριας. Οι έφηβοι διδάσκονται πως, στo πλαίσιο των ερωτικών συνευρέσεων, υπάρχει πιθανότητα μία 13χρονη να συνάψει σχέση με ένα 25χρονο (Νεοελλην. Γλώσσα, α΄γυμν.), ότι τα κόκκινα νύχια λερώνονται με τη σκόνη της κιμωλίας (β΄γυμν.), ότι είναι φυσιολογικό σ΄ ένα ποδοσφαιρικό αγώνα να πέσουν γροθιές και μπουνιές (ε΄δημοτικ.) – καμιά λοιπόν έκπληξη που βάφτηκε με αίμα η πρεμιέρα της γ΄ εθνικής – και, για να είναι καλύτερα προετοιμασμένα για την εξέλιξη της τεχνολογίας, μαθαίνουν πόσο ανώδυνα γίνεται η εμφύτευση μικροτσίπ στον αντίχειρα βιβλίο αγγλικών, α΄γυμν.).
Από την άλλη, η τεράστια ύλη που διδάσκεται σε κάθε τάξη με εντατικούς ρυθμούς κι απαιτεί πολύωρη μελέτη στο σπίτι κι ενισχυτική διδασκαλία, συρρικνώνοντας τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών, δυσχεραίνει τη δυνατότητα αφομοίωσης της γνώσης κι εμβάθυνσης στην ουσία των πραγμάτων. Η διδασκαλία των θεωρητικών μαθημάτων δεν εκγυμνάζει επαρκώς τον Λόγο (εξ ου κι η χαμηλή απόδοση στα γραπτά), ενώ η διδασκαλία των πρακτικών μαθημάτων δεν αναπτύσσει δεξιότητες στους μαθητές, που θα τους καθιστούν ικανούς να επιλύουν προβλήματα της καθημερινής ζωής και να αξιοποιούν την παρεχόμενη γνώση. Δεν δίνεται έμφαση στη διδασκαλία του νοήματος, η οποία έχει θετικά αποτελέσματα στη μάθηση των μαθητών, δηλαδή βαθύτερη κατανόηση, μονιμότερη γνώση και αύξηση της πιθανότητας να χρησιμοποιηθούν οι έννοιες σε νέες καταστάσεις.
Είναι απορίας άξιο για ποιο λόγο οι ιθύνοντες εμμένουν σ΄ ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που προάγει ανερμάτιστους πολίτες κι αποδεικνύεται τόσο ανεπαρκές, ώστε να βαθμολογείται με 12. Προφανώς, εξυπηρετεί συμφέροντα, αλλά ποια; Αν για την απομύζηση των εισοδημάτων μας ευθύνονται οι δανειστές μας, που χαράσσουν και την ανάλογη οικονομική πολιτική, για τα αίσχη που διδάσκονται στα σχολεία μας ποιος ευθύνεται; Γιατί τα σχολικά βιβλία, γιατί καλλιεργούν μεθοδικά αντεθνικά αισθήματα, γιατί εστιάζουν στην ασημαντότητα και την ανευθυνότητα, αποπροσανατολίζοντας τους νέους;
Είναι πιο ελκυστικά στους μαθητές υποστηρίζει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Το ελκυστικό καλλιεργείται, είναι θέμα παιδείας. Δε χρειάζεται να προσελκύουμε τους μαθητές αναπαράγοντας τα κακώς κείμενα της καθημερινότητας. Οι χαμηλές επιδόσεις των μαθητών σημαίνει άτομα χωρίς πνευματικά εφόδια, για να αναλάβουν ευθύνες, να ασκούν κριτική. Η στρατηγική της εμπορευματοποίησης, η αδιαφορία για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού υπονομεύουν την ηθικοπνευματική καλλιέργεια των νέων και τη συμβολή τους στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Ας δώσουμε, λοιπόν, γονείς κι εκπαιδευτικοί, τη δική μας μάχη ενάντια στους ανθέλληνες, που εντείνουν την κρίση στην παιδεία και στην κοινωνία.
Ας αγωνιστούμε να καλύπτονται εγκαίρως οι απαιτούμενες θέσεις των εκπαιδευτικών στα σχολεία. Είναι ανεπίτρεπτο να παραμένει κλειστό το μοναδικό ειδικό σχολείο δευτεροβάθμιας (το ΕΕΕΕΚ) στο νομό μας, λόγω έλλειψης μόνιμου προσωπικού. Ας ενώσουμε τις φωνές μας με όλους εκείνους, που διαμαρτύρονται για το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων. Το πιο πρόσφορο μέσο διεκδίκησης των παραπάνω αιτημάτων είναι η ενεργός συμμετοχή μας στους Συλλόγους Γονέων & Κηδεμόνων. Ας αποβάλλουμε από τα παιδιά μας το αίσθημα του ανταγωνισμού και της βαθμοθηρίας, που συνθλίβει τον ψυχισμό τους. Ας τους δώσουμε κίνητρα κι ενδιαφέροντα για τη ζωή, που ξεφεύγουν από τα στενά όρια του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως το να γίνουν μέλη σε λέσχη αναγνωστών, να συμμετέχουν σε εθελοντικές οργανώσεις. Ας ενισχύσουμε την εθνική κι ηθική συνείδηση των παιδιών, φέρνοντάς τα σε επαφή με την παράδοση και την ιστορία μας, με αξίες διαχρονικές, με ανθρωπιστικά ιδεώδη. Τέλος, ας φυτέψουμε στα παιδιά μας την αγάπη του Χριστού, που θα τα βοηθήσει να συνυπάρχουν σε κλίμα αγαπητικό, να δρουν με πνεύμα αλληλεγγύης και φρόνημα αγωνιστικό.
Μέχρι να επιτευχθεί η αναδόμηση του ελληνικού σχολείου, δεν μπορούμε να μένουμε αμέτοχοι. Ο σχεδιασμός για την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης αποτελεί ευθύνη των πολιτικών, αλλά η ποιοτική παιδεία κι η επένδυση σ΄ αυτήν είναι υπόθεση που αφορά όλους τους πολίτες.
