ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Κ. ΑΚΟΥΜΙΑΝΑΚΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ M.Sc.
E-mail: [email protected]
http://soixantedix.blogspot.com/
Η ειρωνεία δεν είναι κάτι επικίνδυνο παρά μόνο όταν χρησιμοποιείται για να υπαινιχθεί η αλήθεια».
[Fernando Pessoa -1888-1935].
Διαβάζοντας τον «Αναρχικό τραπεζίτη» του μεγάλου πορτογάλου ποιητή και συγγραφέα άρχισα να νιώθω βαθιά μέσα μου τη δύναμη του λόγου και των επιχειρημάτων. Κατάλαβα πως η ειρωνεία μπορεί να γίνει πειθώ, πως το μαύρο μπορεί να μετατραπεί σε άσπρο. Ένιωσα πραγματικά τη δύναμη της πένας και του λόγου και την υπεροχή τους συγκρινόμενα με το σπαθί και τη φυσική βία. Συνειδητοποίησα πως, η ειρωνεία χωρίς αφετηριακή βάση δεν δημιουργεί προβλήματα στον εκφραστή της σε αντίθεση με εκείνο το είδος της ειρωνείας που εδράζεται σε αληθινά γεγονότα και καθίσταται επικίνδυνο γιατί αποκαλύπτει τις ανομολόγητες προθέσεις και τα κρυφά σχέδια των αρχόντων, των κυβερνώντων και των φερόντων πάσης μορφής και φύσεως εξουσία εν γένει. Και τελικά αρχίζω να πιστεύω για όλους εκείνους που πασχίζουν να μας σώσουν, ότι μόνο μια λέξη μπορεί να τους περιγράψει εξ ολοκλήρου: «αδίστακτοι». Γιατί αν ανάκαμψη κατ’ αυτούς σημαίνει επαναφορά στην προτεραία κατάσταση, εγώ προτιμώ να παραμείνω σε κατάσταση κρίσης.
Το έχουμε ζήσει όλοι λίγο ως πολύ. Να παραποιούν τα λόγια μας, να ερμηνεύουν τη σκέψη μας, να λοιδορούν τις απόψεις μας, να ξέρουν το καλό μας, να φροντίζουν το συμφέρον μας. Άνθρωποι μικρού κυβισμού που κάθονται σε θέσεις ευθύνης, άνθρωποι μικροί που απότομα ψήλωσαν, άτομα με έπαρση και καμάρι, ανθρωπάρια με ύφος χωρίς ήθος. Κι όταν ζοριστούν από την ανεπάρκειά τους σου απευθύνουν εκείνη την απίστευτη ερώτηση: «ξέρεις ποιος είμαι εγώ;». Μια ερώτηση που ουσιαστικά απευθύνεται στον εαυτό τους γιατί ούτε οι ίδιοι ξέρουν ποιοι είναι και πως έφτασαν να κατέχουν θέσεις υπερμεγέθεις των ικανοτήτων τους, υποδεέστερες των φιλοδοξιών τους και μικρότερες της εικόνας που οι ίδιοι έχουν για τον εαυτό τους. Και ενώ αυτοί δεν ξέρουν ποιοι είναι, εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά ποιοι είναι και πως αναρριχήθηκαν. Πολλοί μικροί άνθρωποι και πολύ ψηλά. Το αραιό οξυγόνο του ύψους της καρέκλας που κατέχουν, τους προκαλεί παραισθητικές αντιδράσεις.
Η ειρωνεία έρχεται ως φυσικό επακόλουθο σε τέτοιου είδους καταστάσεις. Η σάτιρα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο των δημοκρατικών καθεστώτων. Οι καλλιεργημένοι και οι ικανοί άνθρωποι γελάνε όταν βλέπουν τον εαυτό τους να γίνεται αντικείμενο σατιρικού σχολιασμού. Οι ηλίθιοι τσαντίζονται όταν τους σχολιάζουν αρνητικά. Οι αμόρφωτοι γίνονται μοχθηροί κι εκδικούνται τους τολμηρούς που τους επισημαίνουν τα λάθη τους. Οι καλοί βελτιώνονται όταν βλέπουν τα λάθη τους μέσα από τα μάτια των άλλων. Μερικές φορές βλέπουμε ανθρώπους «φτασμένους», που βασίστηκαν στην αξία τους και πέτυχαν να αυτοσαρκάζονται. Αυτοί οι άνθρωποι εμπνέουν το θαυμασμό μας, αξίζουν το σεβασμό μας και δίνουν τον τόνο στο βήμα που η κοινωνία μας θα έπρεπε να έχει. Αυτοί οι άνθρωποι πράττουν αυτά που πιστεύουν, νοιάζονται πραγματικά για το κοινό καλό, δεν λένε» ότι κάτσει», δεν είναι «πέρα βρέχει».
Δεν θέλω να νομίσει κάποιος ότι ειρωνεύομαι. Θέλω να είναι σίγουρος ότι αυτό κάνω. Τα γραπτά άλλωστε πάντα δεσμεύουν το γράφοντα. Στις εποχές που όλοι μιλάνε κι έπειτα ανακαλούν, στα χρόνια της χολέρας και της κοινωνικής δυσοσμίας, στις μέρες των πηχυαίων τίτλων και των αδιάβαστων υπότιτλων, στις κρίσιμες ώρες που κάποιοι αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων, ευτυχώς υπάρχουν οι άνθρωποι των αντιστάσεων, οι εκφραστές των ενστάσεων και οι πολεμιστές των μαχών. Μπορεί να χάνουν τη μάχη, ίσως να «χαλάνε την πιάτσα», αλλά ακόμα κι εκείνοι που λυσσαλέα τους πολεμούν, βαθιά μέσα τους ξέρουν πως οι «αντίπαλοί τους έχουν δίκιο. Κι αυτό είναι το μεγαλείο τους. Η γυμνή αλήθεια της ειρωνείας τους που ενοχλεί.
