ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

Οι Διαφορετικοί (Χαρίδημου Ανδρέα Παπαδάκη) του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη

0

ΧΑΡΙΔΗΜΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ

ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

www.ret-anadromes.blogspot.com

Ναι, τα «Σπουργίτια τού Ρεθύμνου» θα μπορούσε να ήταν ο τίτλος τού τελευταίου βιβλίου τού φίλου Χαρίδημου Ανδρ. Παπαδάκη, αφού αναφέρεται σε τύπους μοναχικούς, που περιφέρονται μονίμως ανά τους δρόμους τής πόλης, αναζητώντας μερικά ψίχουλα τροφής και αγάπης σαν και τα σπουργίτια στις άγριες μέρες τού χειμώνα. Τον διατήρησε, γι’ αυτό, ως τίτλο τού ειδικού κεφαλαίου τού βιβλίου του, του σχετικού με τους περιθωριακούς τύπους τού Ρεθύμνου. Ο γενικός τίτλος τού βιβλίου «Οι Διαφορετικοί» έχει, πάντως, πολύ ευρύτερη σημασία, αφού περιλαμβάνει το σύνολο των ψυχασθενών και επεκτείνεται, περαιτέρω, και σε άλλες περιπτώσεις ψυχικά ασθενών, όπως, για παράδειγμα, στους «κατά Χριστόν σαλούς» [που, όμως, διευκρινίζω, είναι για τα μάτια των ανθρώπων ψυχικά ασθενείς, αλλά δεν είναι (πβ. τον Τρελογιάννη τής εποχής μας)], ακόμα και σε αυτούς τους φυσιολογικούς, που παρεκκλίνουν, όμως, «κάπου», του φυσιολογικού, φθάνοντας και σ’ ένα άλλο είδος «τρέλας», στον παράλογο, για παράδειγμα, ηρωισμό στη μάχη, που, όμως, αναδεικνύει τα παλικάρια, τους ήρωες και τις μεγάλες πατριωτικές μορφές και τις εποποιίες (Κουκκίδης, Καγιαλές, Ζάλογγο, Αρκάδι). Ο Κολοκοτρώνης δεν έγραψε, επί του προκειμένου, στα «Απομνημονεύματά» του, ότι ο κόσμος μάς έλεγε τρελούς, γιατί, αν δεν είμεθα τρελοί, δεν θα εκάναμε την επανάσταση, γιατί ηθέλαμε συλλογισθεί για πολεμοφόδια, όπλα, πυροβολικό, που, όμως, δεν υπήρχαν ούτε για δείγμα τον καιρό εκείνο;

Υπάρχει και η κρητική παροιμία που λέγει: «κάθε χωριό έχει και τον κουζουλό του κι αν δεν τον έχει τότε τον κάνει», με την έννοια ότι ανάμεσα στις ομάδες των ανθρώπων υπάρχει πάντοτε και ο «διαφορετικός» που, όμως, δεν είναι κατ’ ανάγκην- σύμφωνα και με την κρητική παροιμία- ψυχικά ασθενής. Οπότε, ο γενικότερος τίτλος «Οι Διαφορετικοί» είναι, απ’ όλες τις απόψεις, αποδεκτός, ανταποκρίνεται πληρέστερα στην ευρύτητα του θέματος και στα περιεχόμενα τού βιβλίου, προκαλεί το ενδιαφέρον και την απορία τού αναγνώστη και, ως εκ τούτου, προσφέρει αναγνωστική δύναμη και αξία στο βιβλίο.

papada 

Στο βιβλίο τού Χ. Παπαδάκη η ψυχική ασθένεια μελετάται διαχρονικά. από τις πιο πρώιμες, ακόμα, θεωρίες που υπέθεταν ότι οι διανοητικές διαταραχές προκαλούνταν από την κατοχή τού σώματος από τον κακό δαίμονα που έπρεπε, γι’ αυτό, πάση θυσία, να εκδιωχθεί από τον ιερέα- μάγο τής φυλής, προχωρεί στον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα, όταν οι ψυχικά ασθενείς αλυσοδένονταν και μαστιγώνονταν δημοσία, προσφέροντας, ναι προσφέροντας… θέαμα και διασκέδαση στο κοινό (σαν και τις ταυρομαχίες, θα πρόσθετα, σήμερα στην Ισπανία), για να καταλήξει στη σύγχρονη εποχή, όταν, πλέον, υπό τις κατευθύνσεις τής σύγχρονης Ιατρικής, τής λεγόμενης «αντιψυχιατρικής», στοχεύεται η εγκατάλειψη τής πρακτικής τού μόνιμου εγκλεισμού σε ιδρύματα και αναζητείται η ομαλή επανένταξη των ψυχικά ασθενών μέσα στην κοινωνία.

Ξεχωριστά κεφάλαια τού βιβλίου είναι οι «διά Χριστόν σαλοί», οι οποίοι με βασικό τους μήνυμα το: «ανακαλψτε την αμαρτία παντού· μπείτε παντού, συναναστραφείτε τους πάντες· ξεσκεπάστε την αμαρτία, αλλά ντύστε με την αγάπη σας τον αμαρτωλό», πηγαίνουν στις ταβέρνες, στα δημόσια λουτρά και τα κακόφημα σπίτια με την ίδια άνεση που πηγαίνουν και στην εκκλησία, με απώτερο, πάντως, σκοπό να σώσουν και να ελευθερώσουν τον άνθρωπο από τα δεσμά τής αμαρτίας. Επίσης, με την Ιστορία τής ψυχικής υγείας στην Κρήτη κατά τα χρόνια τής Βενετοκρατίας, της Οθωμανοκρατίας και τής Κρητικής Πολιτείας- ο λόγος για το επόμενο κεφάλαιο τού βιβλίου- παρακολουθείται η ανάπτυξη τής ιατρικής στο νησί με γιατρούς τόσο επιστήμονες όσο και πρακτικούς για την φροντίδα των ψυχικά ασθενών, ενώ ακολουθεί το κεφάλαιο για την Εμπειρική- Πρακτική- Μαγική θεραπευτική, που ήταν τόσο διαδεδομένη στην Κρήτη μέχρι και το πρώτο μισό τού 19ου αι. λόγω έλλειψης επιστημόνων ιατρών.

Στη συνέχεια, ο συγγραφέας αφήνει να «κελαηδήσουν» οι Σπουργίτες των πεζοδρομίων τού Ρεθύμνου, αυτοί οι «διαφορετικοί» «φίλοι» του (προσφώνηση που τον τιμά ιδιαίτερα και δείχνει το ποιόν τής ψυχής τού ανθρώπου), άνθρωποι φτωχοί, συχνά σακάτηδες και ζητιάνοι, που ακούγονται και ως «περιθωριακοί τύποι», που σαν τον μαϊντανό δεν απολείπουν και ξεφυτρώνουν σε κάθε κοινωνία. Το μέρος αυτό τού βιβλίου είναι και το εκτενέστερο, αφού, εδώ, καταγράφονται τριάντα οκτώ τύποι τού Ρεθύμνου με τελευταίο, εκτός σειράς, τον συνονόματο τού συγγραφέα.… Χαρίδημο!

Ο επίλογος τού βιβλίου αγχινούστατος και πνευματώδης τα λέει όλα έξω από τα δόντια, δίνοντας ευφυείς και πετυχημένους χαρακτηρισμούς στη συχνά αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τού σύγχρονου ανθρώπου, που θα μπορούσε να ήταν ένας άλλος «διαφορετικός» στη λίστα των διαφορετικών ανθρώπων τού βιβλίου.

Θεωρούμε ότι το εν λόγω βιβλίο τού Χάρη Παπαδάκη συγκινεί και αγγίζει απεριόριστα την ψυχή τού ανθρώπου και καθίσταται ένα εγχειρίδιο υψηλού κοινωνικού ήθους, ψυχικής καλλιέργειας και ανθρωπιάς. Για άλλη μια φορά, θέλουμε να συγχαρούμε και θερμά να ευχαριστήσουμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη συγγραφέα και γι’ αυτήν την ερευνητική, κοινωνική και παιδευτική προσφορά του και να του ευχηθούμε να έχει υγεία και δύναμη, για να μας «αποκαλύψει» στο μέλλον και άλλους μοναχικούς και περιθωριακούς τύπους τού Ρεθύμνου, θέμα στο οποίο μέχρι σήμερα είναι, ομολογουμένως, εξαιρετική η συμβολή του και με τα τρία άλλα βιβλία του που προηγήθηκαν τού παρόντος: «Τους λεπρούς στην Κρήτη- “Μεσκίνηδες», «Τους Αφρικανούς στην Κρήτη, Χαλικούτες» και «Τους Οίκους ανοχής, στην πολιτεία τής ανοχής».

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ