Οι πρόσφατες εξελίξεις και οι διαφαινόμενες περικοπές στις Ε.Δ από την κυβέρνηση, αλλά και οι αυξημένες απαιτήσεις των δανειστών για ευρύτερες περικοπές, ήταν η αφορμή να γράψω μερικές σκέψεις ανακαλώντας από το παρελθόν την επιμονή μου για μια ολοκληρωμένη δομική και λειτουργική αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων. Ο λόγος γίνεται για μια ιδέα που ξεκίνησε από την εποχή της υπηρεσίας μου σαν Υπαρχηγός ΓΕΝ, λόγω των απρογραμμάτιστων και αιφνίδιων περικοπών στους προϋπολογισμούς και λόγω της ορατής δημοσιονομικής κρίσης με διάρκεια και ένταση. Δυστυχώς ο σχεδιασμός σταμάτησε απότομα γιατί όλοι αποδεχθήκαμε και πρώτα από όλους το ΥΠΕΘΑ, πως δεν μπορεί να προχωρήσει κάτι τέτοιο όταν υπάρχουν ραγδαίες και απρόβλεπτες εξελίξεις.
Όμως η σημερινή κατάσταση σε συνδυασμό με τις νέες περικοπές των προϋπολογισμών, στις οποίες δεν είμαι αντίθετος επί της αρχής αλλά επί της σφοδρότητας με την οποία επιβάλλονται, οδηγεί στην ανάγκη να βρούμε τρόπους για μια συντεταγμένη δημιουργική συρρίκνωση, ακόμη και με θολό τον ορίζοντα των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων.
Μπορούμε να επενδύσουμε στην τεράστια εμπειρία του προσωπικού μας, να δώσουμε ένα καινούριο θεσμικό πλαίσιο στο προσωπικό με αιχμή την επίσημη χειραφέτησή του, να επενδύσουμε στην ντόπια πανεπιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευση, να εξορθολογήσουμε τη δομή δυνάμεων χωρίς αριθμολαγνεία ή στρατιωτικό μαξιμαλισμό και πολλά άλλα, ορισμένα από τα οποία παρατίθενται με σκοπό να γίνει κάποια αρχή προγραμματισμού για να μην ζήσουμε την απευκταία κατάρρευση, που θα αποτελειώσει την ήδη «κουρασμένη» εθνική πολεμική μηχανή. Και η κατάρρευση θα είναι σίγουρη αν αναγκαστεί η κυβέρνηση να απολύσει ΕΠΟΠ, το 2016, λόγω της ανάγκης εξοικονόμησης τουλάχιστον 200 εκατομμυρίων ευρώ.
Στο σημείο αυτό πρέπει να πω ότι η Δομή Δυνάμεων από μόνη της, σε συνδυασμό με ορισμένα στρατόπεδα δεν αρκούν για να δικαιώσουν τον σχεδιασμό του φίλου ΥΦΕΘΑ (κατανοώντας το αγώνα που δίνει), δηλαδή «Σχεδιάζουμε και σύντομα θα υλοποιήσουμε Νέα Δομή Δυνάμεων η οποία θα δίνει στις Ένοπλες Δυνάμεις μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και όπου αυτό θα είναι δυνατό, μικρότερο κόστος, χωρίς να επηρεάζονται οι αμοιβές του προσωπικού» όπως ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Ας μου επιτραπεί όμως και κάποια αγανάκτηση, παραθέτοντας μερικές ερωτήσεις - λεζάντες, όχι προς στα επιτελεία των κλάδων, που είμαι βέβαιος ότι στύβουν καλά τις λεμονόκουπες που έμειναν για να κρατήσουν αξιόμαχες τις Ε.Δ, αλλά προς το ΥΠΕΘΑ.
Η αποσπασματική πολιτική που έχετε εφαρμόσει είναι δοκιμασμένη μεταπολιτευτική πρακτική, με διαχειριστικούς στόχους. Υπάρχει ολοκληρωμένη πολιτική για την άμυνα;
Μετά από πέντε μήνες ακούσαμε για φαντάρους – γιατρούς, για φαντάρους – μηχανικούς, για φαντάρους – δασκάλους. Ξαναζούμε κάτι επί αριστεράς;
Ο χρόνος είναι χρήμα, αλλά σήμερα είναι κάτι περισσότερο, γιατί καθυστερείτε;
Η συνέχεια είναι περισσότερο αιχμηρή, γιατί φοβάμαι ότι μπαίνουμε σε ένα κατήφορο χωρίς επιστροφή. Όσοι αντέχουν ας συνομολογήσουν τις αλήθειες, διαφορετικά ας συνεχίσουμε να κρυβόμαστε πίσω από προσχήματα και καθωσπρεπισμούς, μέχρι να αντικρύσουμε τις ωμές συνέπειες που θα περιγράψει η ιστορία..
Η δομή δυνάμεων είναι προϊόν μονοδιάστατων μελετών των Γενικών Επιτελείων, είναι προϊόν συμβιβασμών, πολιτικών σκοπιμοτήτων, στρατιωτικού μαξιμαλισμού, παράνομου χρηματισμού και βραχυπρόθεσμων επιφανειακών λύσεων.
Σήμερα ισχύει το παράδοξο η Δομή Δυνάμεων να καθορίζει την σχεδίαση και με τις αλλαγές στην πρώτη να μην επιφέρουν αλλαγές στην δεύτερη. Οι τελευταίες «γιαλαντζί» αναθεωρήσεις άλλωστε έγιναν στο πόδι, με εσωτερικούς συμβιβασμούς μεταξύ των επιτελείων.
Η σχεδίαση των Ζωνών Επιχειρησιακής Ευθύνης και η επιχειρησιακή ανεξαρτησία της ΑΣΔΕΝ από το Αρχηγείο Στόλου, σε μια περιοχή με αρχιπελαγικά χαρακτηριστικά, αντικατοπτρίζουν την επιφανειακή διακλαδικότητα και αποτελούν το μεγαλύτερο σχεδιαστικό ατόπημα.
Τα Γενικά Επιτελεία διατηρούν ακόμη τις βασικές οργανωτικές δομές τους, και τους παράλογους αριθμούς προσωπικού, δημιουργώντας τουλάχιστον συντονιστικά προβλήματα στο ΓΕΕΘΑ.
Ο Στρατός Ξηράς συνεχίζει να βαυκαλίζεται με την απεραντοσύνη των αριθμών των στρατοπέδων, των στρατηγείων και των στρατηγών του. Το Πολεμικό Ναυτικό συνεχίζει να αγνοεί τον μεγάλο ασθενή που είναι η θαλάσσια επιτήρηση και η Πολεμική Αεροπορία συνεχίζει ένα μοναχικό δρόμο στηριζόμενη στις δάφνες της σκληρής καθημερινότητας. Η αναφορά στα παραπάνω είναι περισσότερο σχηματική, όμως δίνει ένα μέτρο των αντιλήψεων που επικρατούν στους κλάδους.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις συνεχίζουν να ανακαλύπτουν τον τροχό και «κατασκευάζουν» ακόμη και σήμερα γιατρούς, νοσοκόμους, νομικούς, οικονομολόγους, ίσως επειδή οι άνεργοι στην αγορά εργασίας δεν διαθέτουν το απαιτούμενο στρατιωτικό πνεύμα. Δεν ειρωνεύομαι, απλά απογοητεύομαι γιατί κανένας δεν ξεκινάει από τις περικοπές στα προφανή και όλοι κοιτάζουν την πιο ανώδυνη «πολιτικά» λύση. Και μιλώ επιτέλους για την απόφαση να κλείσει οριστικά και αμετάκλητα η ΣΣΑΣ και η ΣΑΝ.
Η πολυτυπία δεν αντιμετωπίστηκε με αποφασιστικότητα και συνεχίζει να ταλαιπωρεί τη σχεδιαστική δυνατότητα και την αποτελεσματικότητα της διοικητικής μέριμνας, ανεβάζοντας παράλληλα τα κόστη.
Ο νόμος περί καταστάσεως Αξιωματικών είναι μουσειακό έκθεμα, που θυμίζει την εποχή Παπάγου και προσβάλλει με βάναυσο τρόπο τους χαμηλόβαθμους ένστολους στρατιωτικούς, καθώς δεν τους περιλαμβάνει. Ουσιαστικά καταστρατηγεί την αδιάσπαστη έννοια του καθήκοντος και της στρατιωτικής ιδιότητας παραπέμποντας σε ταξικότητα.
Συνεχίζουμε να έχουμε στρατιωτική δικαιοσύνη (ανενεργή στα μεγάλα σκάνδαλα των εξοπλισμών), ολόκληρο σύστημα στρατολογίας (στην εποχή της διακίνησης της πληροφορίας), ακόμη και στρατιωτική ιεροσύνη. «Πανιά δεν έχουμε για τον φλόκο, το λούστρο γυρεύουμε για το κατάστρωμα». Οι πόροι της στρατιωτικής δικαιοσύνης (προσωπικό, μέσα, κτιριακό, προϋπολογισμός) μπορεί να δώσουν επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης που είναι μεταρρυθμιστικό ζητούμενο. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τους αντίστοιχους πόρους του στρατολογικού σώματος για την κοινωνική εξυπηρέτηση (ΟΤΑ, ΚΕΠ κλπ).
Όλα τα παραπάνω είναι μερικά από τα προβλήματα, τις αδυναμίες και τις δυσλειτουργίες που από μόνα τους οδηγούν μια ορθολογική σκέψη στις λύσεις που απαιτούνται. Αυτές που θα φέρουν παράλληλα και μια συντεταγμένη δημιουργική συρρίκνωση, εξοικονομώντας πόρους για να αντέξουν οι Ε.Δ το βάρος των συνεχών μειώσεων. Παράλληλα όμως μπορούν να αποδεσμεύσουν οικονομικό φορτίο, δημιουργώντας καταστάσεις αμφίπλευρου κέρδους, προς άλλα υπουργεία ή φορείς που έχουν άμεσες ανάγκες, ώστε να μην υπάρξει ανάγκη απολύσεων των ΕΠΟΠ (που φωτογραφίζεται).
Χρειαζόμαστε επειγόντως μια ολοκληρωμένη δομική και λειτουργική αναδιοργάνωση στις Ένοπλες Δυνάμεις. Μια αναδιοργάνωση ανάλογη σε μέγεθος, ένταση και αποφασιστικότητα στην εφαρμογή, με εκείνη των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων του 2005.
Αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου, εξορθολογισμός της δομής δυνάμεων με διακλαδικό πνεύμα και εστίαση στις επιχειρησιακές δυνατότητες, κατάργηση της στρατιωτικής δικαιοσύνης και του στρατολογικού σώματος, συγχώνευση των υπηρεσιών υγείας, αναμόρφωση της θητείας, επένδυση στην εκπαίδευση και την κοινωνική τριβή των στελεχών, δραστικός χωροταξικός ανασχεδιασμός, εκσυγχρονισμός της επιτελικής λειτουργίας, χειραφέτηση της δυνατότητας εκπροσώπησης του προσωπικού, ουσιαστικότερη και δικαιότερη μέριμνα για το προσωπικό, δραστικός περιορισμός του ρόλου των ενώσεων αποστράτων, διακλαδική διοικητική προσαρμογή, είναι μερικοί από τους τομείς που προσφέρουν ευκαιρίες για κάτι «αποτελεσματικότερο και φθηνότερο».
Η αριστερή ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, έχει και την υποχρέωση και τη γνώση για να δρομολογήσει άμεσα μια τέτοια πολιτική που βρίσκεται στο πλαίσιο των εξαγγελιών της. Ο αυθόρμητος αλλά και αφιλτράριστος πατριωτισμός του κου ΥΕΘΑ, μπορεί να στρατευτεί σε αυτήν την προσπάθεια που θα προετοιμάσει τις Ένοπλες Δυνάμεις να «αντέξουν» το «σοκ και δέος» που επιβάλλουν οι δανειστές, αλλά και να βάλλει τα θεμέλια της μιας καινούριας πολεμικής μηχανής με «ελληνικότερη βάση».
