ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

«Ο πόθος όντε βουληθεί, την ίσα στράτα δεν πατεί» του Μανόλη Σκαρσούλη

0

Παύλος Παλαιολόγος. Φειδιακός σμιλευτής του λόγου, με οξύτατη παρατηρητικότητα, αδέσμευτη από κάθε παράδοση και οκνηρία διανοητική, με σπάνιο ηθικό θάρρος, με μύχια και θωπευτική καλοσύνη, με δαντελλωτή ευγένεια και άκακο και μοναδικό στη λιτότητα του χιούμορ, με σιδερένιο χέρι κάτω από βελουδένιο γάντι, είναι ο ακάματος πρόμαχος και υπερασπιστής της γυναίκας.

Μας την παρουσίασε, με τη γνωστή του χάρη, πολύμορφη και πολυεδρική. Φλογερή, παγωμένη, ντροπαλή, ανέμελη, καλή, κακή, αρρενωπή, δειλή, θηλυκού γένους μόνο με μίαν εράσμια θηλυκότητα, έμφυτα ή αναγκαστικά σιωπηλή, καρτερική.

Πάνω απ’ όλες αυτές τις πολυποίκιλες μορφές τον ενδιαφέρει η γυναικεία προσωπικότητα, η ανεξάρτητη οντότητα, η συναίσθηση της προσωπικής της αξιοπρέπειας, που θα την κάνει αληθινή σύντροφο και συνοδοιπόρο και συνεργάτη, του άλλου φύλου.

 

Η τιμή του εξαδέλφου

Στη λαϊκή πολυκατοικία της Κολοκυνθούς, το ρόλο του πρωταγωνιστού ανέλαβε ο εξάδελφος. Όχι που δεν υπήρχε αδελφός και σύζυγος για να φρουρήσουν την τιμή της οικογένειας. Ο τιμωρός όμως, κουρεύς το επάγγελμα, είχε πεισθεί ότι η φρούρησις ήταν ανεπαρκής και φύτεψε τις τρεις σφαίρες του στο κρανίο της εξαδέλφης του Καλλιόπης.

Ο φονεύς δεν εστήριξε μεγάλες ελπίδες στην ενεργό επέμβαση του συζύγου. Απευθύνθηκε στον αδελφό κατάπληκτος έλαβε και από αυτόν την απάντηση ότι δεν αναγνωρίζει στον εαυτό του δικαιώματα αναμίξεως εκεί όπου ο πρωτεύων ρόλος ανήκει στο σύζυγο.

Ηρακλής τότε της τιμής επρόβαλεν ο εξάδελφος. Επεσκέφθη τη φωλεά των νεονύμφων, παρεκάλεσε το βολικό σύζυγο ν’ αποσυρθεί και όταν έμεινε με την εξαδέλφη του έβγαλε το πιστόλι και της έχυσε τα μυαλά.

 

Ανδρείο γένος

Ο ατυχής δικηγόρος, εβιάσθει να δρέψει τον ερωτικόν καρπόν εις τον περίβολον της συμπολίτιδος του Αμαλίας, λησμονήσας ότι οι αγκάλαι των συντρόφων μας είναι συμβολαιογραφείον και όχι αγροκήπιον. Ασπαζόμενος ο Έλλην υπογράφει διά των χειλέων, έχει δε η αθέτησις της υπογραφ΄γς του βαρύτατας κυρώσεις αι οποίαι τον καταδιώκουν εις όλην του την ζωήν. Διαφθορεύς λέγεται αυτός, παθούσα καλείται η άλλη.

Παθούσα όσα έπαθε η Αμαλία εξωπλίσθει μέχρις οδόντων και εξεστράτευσε δι΄ανα επιβάλει την εκτέλεσιν του συμβολάιου. Όταν όμως ευρέθη ενώπιον της αρνήσεως του εραστού επυροβόλησε εναντίον του και ενέπηξε μάχαιραν εις τα πλευρά του χωροφύλακος, ο οποίος ηθέλησε να προλάβη το φονικόν της έργον.

 

Πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα  

Με τας σφαίρας του λιθοξόου της Καλλιθέας ήνοιξε η αυλαία. Επί της σκηνής οι τρεις πρωταγωνισταί του συζυγικού τριγώνου: Το ερωτικόν ζεύγος και ο απατηθείς σύζυγος. Η πρωτοτυπία συνιστάται εις την ηλικίαν των ηρώων. Πενηντάρης ο σύζυγος, Δημήτριος Κ., σαρανταπεντάρα η σύντροφος του Θωμαή με δύο κόρες πεντρεμένες και με τρίτην έτοιμη προς γάμον. Τριανταοκτώ ετών ο εραστής Σ., πατέρας δύο παιδιών, εγκαταλείψας την σύζυγον του επειδή, λέγει, δεν του έμενε πιστή. Πράγμα που δεν τον εμπόδισε να εγκατασταθεί εις το σπίτι της κ. Θωμαής την οποίαν είχε εγκαταλείψει ο λιθοξόος διά τους ιδίους ακριβώς λόγους διά τους οποίους και ο Σ. εγκατέλειψε την ιδικήν του…

Ο λιθοξόος έσπευσε να κλείσει από τα σαρανταπέντε το ερωτικό βιβλίο της κ. Θωμαής, όταν δε την έπιασε να το φυλλομετρά, λαθραία και άπληστα, τόσον οδυνηρά υπήρξε η κατάπληξις του, ώστε της εφύτευσε δύο σφαίρες στην κοιλιά. Τώρα, δεν ξέρει κανείς προς ποίον σημείον να ρίψει το βάρος της συμπάθειάς του: Εις το κελί του θύτου ή επί της κλίνης του θύματος;

 

Η μάχαιρα του αδελφού    

Εις τα Κάτω Πατήσια, ο αδελφός διετήρησε τα δικαιώματά του των οποίων έκαμε ευρείαν άσκησιν μόλις του εδόθη η ευκαιρία. Κληθείς από το συζυγικόν ζεύγος εις γεύμα διεπίστωσεν ότι η τιμή του γαμβρού του εδεινοπάθει δεινώς εξ αφορμής της κακής διαγωγής της αδελφής του. Ο παθών σύζυγος, αντελήφθη το ατύχημά του, αντί όμως της μαχαίρας, η οποία δεν δίνει καιρόν εις την αμαρτήσασαν να επανεύρη την οδόν της αρετής, επροτίμησε να προσφύγη εις τας παρατηρήσεις και τας συμβουλάς ελπίζων ότι δι’ αυτών θα περιόριζε την απρεπή κατανάλωσιν των θελγήτρων της συντρόφου του. Η τακτική αυτή δεν ενεκρίθη υπό του υποδηματεργάτου και κατά το προχθεσινόν γεύμα επωφελούμενος της στιγμιαίας απομακρύνσεως του συζύγου ανέσπασε, κατά τα επιδόρπια, την μάχαιραν διά να χαράξει το στήθος της αδελφής του.

 

Η τιμή της Μαριάνθης  

Ευρισκόμεθα ενώπιον κρούσματος πρωτοφανούς αισχροκερδείας. Ο θερμόαιμος εξάδελφος, που κατελήφθη από ακατανίκητον ερωτισμόν, ούτε καν επρόφθασε να καταναλώσει το πανάκριβον αγαθόν. Μόλις επεχείρησε την γνωστήν κυκλωτικήν κίνηση διά την απόκτησίν του - χαριεντισμοί χειρονομίαι, επίθεσις κατά μέτωπον – και προσέκρουσε εις την πείσμονα άρνησιν της εντίμου και αιμοσταγούς κυρίας. Η ωραία δράστις απώθησε τον αντίπαλον χωρίς να προσφύγει εις τα όπλα κατά την ώραν της πάλης, οπότε και θα είχε κάποιαν δικαιολογίαν διά το υπέρτατον αγαθόν. Δεν ικανοποιήθη όμως από την αναίμακτον κίνην της. Πήρε το πιστόλι και εξεκίνησε εις συνάντησιν του ηττημένου. Τον ηύρε εις τον καφενείον, αντήλλαξε μαζί του μερικάς λέξεις και συνώψισε τας ηθικάς της αρχάς εις την αξιμνημόνευτον αυτήν φράσιν:

  • Εγώ είμαι Πατησίτισσα και δεν παίρνω από τέτοια.

Να λοιπόν.

Η εγκληματίας ετιμώρησε την επιθυμίαν του πτωχού εξαδέλφου της διά να περιφρουρήση, λέγει, την τιμήν της. Εκείνο όμως που δεν επέτυχε το θύμα της εναντίον της, το επέτυχε αυτή η ίδια. Διότι δεν γνωρίζω πράξιν περισσότερον άτιμον από αυτήν που αφαιρεί την ζωήν ενός ανθρώπου. Η τιμή είναι μία λέξεις, που παίρνει διαφορετικήν έννοιαν εις κάθε εποχήν και εις κάθε χώραν. Η ζωή είναι η πραγματικότης, είναι το έργον ενός δημιουργού, ακατάλυτον και αναλοίωτον μέσα εις τους αιώνας. Εκείνος που απλώνει το χέρι διά να καταστρέψει χάριν μιας λέξεως το έργον αυτό, ας μη προβάλλει αξιώσεις επί της ανθρωπίνης συμπαθείας.

 

Το κλήριγκ στον έρωτα

Ήθελα ν’ άκουα την αγόρευσή σας, αν βρισκόσαστε στην εισαγγελική έδρα και σας έπεφτε στα χέρια η νεαρά υπάλληλος του ζαχαροπλαστείου του Πειραιώς. Γνωρίζετε από τις εφημερίδες την πράξη της. Πήγε στο επιπλοποιείο του εραστή της κι όταν αντιμετώπισε την οριστική άρνηση του Π. να νομιμοποιήσει τις ερωτικές σχέσεις τους, έβγαλε από το τσαντάκι το πιστόλι κι ενεσφήνωσε στο κρανίο του νέου τις τρεις σφαίρες του. Έχει εξαιρετική ευστάθεια το γυναικείο χεράκι, όταν στόχος του είναι το κεφάλι του άρρενος. Ο Π. δεν βρίσκεται πια στη ζωή για να εξηγήσει τη συμπεριφορά του απέναντι της νέας. Στη ζωή βρίσκεται η κοπέλα της οποίας η πρώτη κατάθεσις μετά το φόνο, είναι ότι «δεν μετανοεί για την πράξη της».

Που έχουμε τοποθετημένη την τιμή για να την προσβάλλουν έτσι με το πρώτο στους άντρες, για να την αφαιρούν τόσο εύκολα από τις γυναίκες; Τι είναι τέλος πάντων αυτό που σας παίρνουν, δεσποινίς; Εξηγηθείτε. Είναι κάτι σαν το τσαντάκι, το ρολογάκι, το καρφιτσάκι, την πουδριέρα, το οιοδήποτε εξάρτημα σας, που ο πρώτος τυχόν επιτήδειος πορτοφολάς απλώνει το χέρι να το βουτήξει, κι όταν με τα καταφέρει στιγματίζεσθε με τη σφραγίδα της ατιμίας, όταν δε τον αποκρούσετε διατηρείτε την τιμή; Άλλ’ εάν η αφαίρεσις των τιμαλφών γίνεται με μέσα βίας ή απάτης, τι φταίτε σεις και γιατί να θεωρείτε τον εαυτό σας ατιμασμένο; Αν πάλι τα παραδίδετε με την καρδιά σας, γιατί φωνάζετε;

Κανείς δεν είναι ικανός να θίξει την τιμή εκεί όπου αληθινά υπάρχει. Αγαθό αναφαίρετο, επάνω από την ύλη, πηγάζει από τις δικές μας πράξεις και από τις δικές μας σκέψεις.

Δεν θα τραυματιζόταν η αρετή σας, δεσποινίς, αν ήταν καθαρή, αφιλοκερδής και ανυστερόβουλη η αγάπη που σας οδήγησε στον επιπλοποιό. Θα ήταν μια ανωμαλία κοινωνική, πράξις παράτυπη, αταξία αξιοκατάκριτη κι αντίθετη προς τις παραδόσεις του τόπου. Όχι όμως και διαφθορά. Την ηθική σας την επλήξατε σεις, όταν βγάλατε το πιστόλι και σκοτώσατε το παλληκάρι που δεν έστεργε να καταβάλει το τίμημα και να σας προσφέρει το γάμο εις αντάλλαγμα της προσφοράς σας. Το κλήριγκ στον έρωτα. Να η κακή σας πράξις.

 

Ο Έλλην ξεσπαθώνει  

Η αυλαία υψώνεται για να φωτίσει ερείπια. Ο σύζυγος επιστρέφει το εμπόρευμα ως απαράδεκτο. Η κόρη δεν ήταν «ανεπιλήπτου διαγωγής». Το είπε ο πελάτης. Εξαγριώθηκε η οικογένεια κατά της ενόχου, αλλά πριν επιβάλει τις κυρώσεις ήθελε να έχει κι αυτή τις αποδείξεις της. Σέρνουν λοιπόν την κατηγορουμένη στο γιατρό. Είναι ο εμπειρογνώμων. Δεν θα το μάθετε από μένα. Φορεί τη λευκή ποδιά του, ξαπλώνει την υπόδικο και εκδίδει την απόφαση. Η τιμή της Ελληνίδος υπόκειται σε ιατρική εξέταση. Όταν της την αμφισβητούν τρέχει στο γιατρό της και παίρνει το πιστοποιητικό. Στο γιατρό όμως τρέχει όταν και η ίδια έχει τις αμφιβολίες της. Δεν είναι σπάνια η περίπτωσις.    

Η γνωμάτευσις του γιατρού συνέπεσε απολύτως με τη διαπίστωση του συζύγου και η απόβλητη του νυφικού θαλάμου, τρέμουσα την πατρική οργή, εγκατάλειψε την οικογενειακή στέγη του Γυθείου για να καταφύγει σ’ ένα δωμάτιο του Πειραιώς.

Η οικογένεια όμως της Ευαγγελίας πληροφορείται ότι ο σύζυγος της μιας νυκτός ζητεί συμφιλίωση με κείνην που εξέβαλε από το κρεβάτι για να την ρίξει όπως ρίχνει τ’ άπλυτα.

  • Θα τον πάρεις.

Η Ευαγγελία αρνείται. Προτιμά τη βαρεία δουλειά από τον ασπασμό του ανθρώπου που της σκότωσε την ψυχή. Θυμάται τη στιγμή της αποπομπής, θυμάται τη στιγμή που την έψαυαν τα χέρια του γιατρού και δεν συγχωρεί τον εξευτελισμό.

  • Όχι, αδελφέ μου.

Όχι; Αλλά ο Προκόπης, είπαμε, έφερε στην τσέπη του το όργανο της τιμής. Νάσου η πρώτη, νάσου η δεύτερη, νάσου η τρίτη, νάσου η τέταρτη. Πέμπτη σφαίρα δεν χρειάσθηκε για να κλείσει τελειωτικά το στόμα που έλεγε το όχι του.

  • Να μάθεις να λες όχι.

 

Χημικός πόλεμος

Αφού εξυλοκόπησε τον άστατο εραστή η εγκαταληφθείσα υπηρέτρια έρριξε και τη χαριστική της βολή, το μπουκαλάκι με το θειϊκό χαλκό, στο κεφάλι του υποδηματοποιού που έπαυσε να εμπνέεται από τα κάλλη της.

Παλαιά η κλίσις της γυναίκας προς το χημικό πόλεμο. Αποτελεί την παράδοση του φύλου από τότε που η Δηϊάνειρα έστειλε το δηλητηριασμένο πουκάμισο στον Ηρακλή κι’ επροκάλεσε το φρικτό θάνατό του.

Είναι αλήθεια ότι ο θειϊκός χαλκός έχει το μειονέκτημα να μη τυφλώνει ούτε καν να παραμορφώνει τα πρόσωπα. Το ήξερε άραγε η υπηρέτρια, η αδύνατη στη χημεία, παρασύρθηκε από την ονομαστική συγγένεια του θειϊκού χαλκού και το θειϊκού οξέος και πίστεψε ότι η ακίνδυνη γαλαζόπετρα είναι επίσης αποτελεσματική όσο και το καυστικό βιτριόλι; Αβεβαιότης υπάρχει ως προς το βαθμό των γνώσεών της. Σαφής μόνο είναι η προτίμηση προς τη μορφή του πολέμου. Έχουμε δε τις ημέρες αυτές αρκετές εκδηλώσεις τέτοιων προτιμήσεων. Δυο βιτριολίστριες – στην πρωτεύουσα η μία, στην επαρχία η άλλη – άδειασαν την περασμένη εβδομάδα τα φιαλίδια με το υγρό πυρ στα πρόσωπα των νέων που εξεδήλωσαν την πρόθεση να υποβάλουν παραίτηση από τη θέση του εραστού.

Τι φταίτε σείς αν βρίσκεσθε σε αδυναμία ν’ αγαπήσετε σήμερα ό,τι ελατρεύσατε χθες; Η γέννησις και ο θάνατος της αγάπης δεν είναι έργο της σκέψεως και της θελήσεώς μας, ώστε να δικαιολογείται η αναζήτησις ευθυνών από εκείνους που αγαπούν ή από εκείνους που έπαυσαν ν’ αγαπούν. Αγαπάτε γιατί δεν μπορείτε να μην αγαπάτε και δεν αγαπάτε γιατί είναι αδύνατο ν’ αγαπήσετε. Μια πνοή ανέμου που άλλοτε ανάβει κι άλλο σβήνει φωτιές. Στιγμές εξάρσεως που ξέρουμε πότε αρχίζουν, δεν ξέρουμε όμως ούτε πότε ούτε πώς θα τελειώσουν. Γι’ αυτό και το ένστικτο που δεν γελιέται οδηγεί, τους ερωτευμένους στην εντατική απόλαυση των στιγμών τους.

Ο άνθρωπος όμως ευγνώμων δεν είναι. Γυναίκες και άνδρες αναζητούν σε άλλους τις ευθύνες της εγκαταλείψεως, αποδίδουν δόλο στην πράξη και ορκίζονται εκδίκηση. Με μεγαλύτερο πάθος ορκίζεται η γυναίκα. Γι’ αυτήν η εγκατάλειψις, εκτός από το ψυχικό τραύμα, δημιουργεί και ανωμαλίες ηθικές που τη συνοδεύουν σ’ όλη τη ζωή της.

 

Χωρίς ανταλλάγματα   

«Εις το χωρίον Παναγία της Θάσου ο διδάσκαλος Κ.Π. ηγάπα την ωραιοτάτην συνάδελφόν του Ευθαλίαν Σ. και εξαγωγών περίστροφον επυροβόλησεν εξάκις, αφήσας αυτήν άπνουν».

«Εις το Β΄ συνοικισμόν Πατρών ο Γεώργιος Χατζ., ηγάπα εμμανώς την μαθήτριαν Αναστασίαν Τσ. και εξαγωγών περίστροφον ετραυμάτισε αυτήν σοβαρότατα».

«Εις την Αμαλιάδα η Γεωργία Τσ. είχε ερωτικάς σχέσεις με τον Νικόλαον Καλ. και εξαγαγούσα περίστροφον γκολτς επυροβόλησε τρις κατ’ αυτού. Το θύμα απέθανεν ακαριαίως».

«Εις την Θεσσαλονίκην η Αλίκη Λ. και ο Θ,Ι., συνδεόμενοι ερωτικώς, μετέβησαν εις λόφον κείμενον πλησίον της πόλεως… και έλαβον δόσιν υδραργύρου».

Αντιγράφω τις ειδήσεις του εικοσιτετραώρου.

Αγαπώ και σκοτώνω, δεν αγαπώ και με σκοτώνουν.

Σκοτώνει και αυτός ο γαλήνιος δάσκαλος της επαρχίας. Έχεις τις ανωμαλίες της και η γραμματική. Αγαπούσε τη συνάδελφό του. Της το είπε σε όλες τις γλώσσες, στη μικτή της στοιχειώδους, στην καθαρεύουσα της Μέσης, της το είπε με όλα τα όργανα του επαγγέλματός του, με πρόταση στρωτή – την τιμία πρόταση του ανδρός που προσφέρει το όνομά του σε μια γυναίκα. Αρνήθηκε όμως η δασκάλα, όπως αρνήθηκε και η μαθήτρια των Πατρών. Και τότε το ερωτικό τραγούδι έγινε επιτάφιος θρήνος.

Πώς να γίνει κύριοι; Να το πάρουμε απόφαση. Ο έρως δεν είναι αναγκαστικό διάταγμα. Αν η αγάπη μπορούσε αν επιβληθεί με το πιστόλι, ποιος, θεέ μου, στη γη αυτή θα κυκλοφορούσε χωρίς το όπλο του; Το πιστόλι όμως εκφοβίζει ή εξολοθρεύει. Δε γεννά τον έρωτα. Η γοητεία της αγάπης συνίσταται στην αυθόρμητη προσέγγιση, στην κατανόηση δύο ψυχών, στην συνεννόηση δύο σωμάτων, στην περίπτυξη που έρχεται μόνη της, χωρίς ούτε σεις να ξέρετε πώς, χωρίς να το καταλάβει ούτ’ εκείνος, ουτ’ εκείνη, σαν πνοή ανέμου, σαν προσταγή της φύσεως, σα θέλημα Κυρίου. Ποιος είπε όχι; Ευλογία Θεού είναι ο έρως που αναπτύσσεται σε όλη του την πληρότητα. Ο καρπός όμως αυτός είναι για τους ευνοούμενους της ζωής. Οι άλλοι ζουν μόνοι τους. Τη ζουν με σιγή και με υπερηφάνεια.

Πηγή: Η γυναίκα σε ελληνικά σχήματα, Παύλος Παλαιολόγος

Εκδόσεις, αστέρι

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ