Για την έκδοση της Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου «Ευγνωμοσύνης κανίσκιον»
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας κάθε Κυριακή οι πιστοί περιμένουν να πάρουν από το χέρι του ιερέα το αντίδωρο. Με αυτό όσοι δεν έτυχαν της ευλογίας από τη Θεία Μετάληψη θα έχουν τη χάρη με τον ευλογημένο άρτο να συμμετέχουν στη μυσταγωγία και να αισθανθούν τη λυτρωτική διάθεση που ενέχεται στη διαδικασία αυτή. Το αντίδωρο προέρχεται από το πρόσφορο που οι πιστοί μαζί με τις ικεσίες τους παραδίδουν στην εκκλησία και το οποίο αφού ευλογηθεί τεμαχίζεται για να δοθεί στο εκκλησίασμα. Το αντίδωρο το λαμβάνουν όλοι οι πιστοί, αλλά και εκείνοι που τη δεδομένη στιγμή δεν είναι άξιοι να πάρουν τον ευλογημένο άρτο. Η Εκκλησία μας θέλει να παίρνουν όλοι και να μετέχουν όλοι σε μια πράξη αγάπης κα φιλανθρωπίας. Όπως και το πρόσφορο, που είναι απαραίτητο στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας γιατί από αυτό θα βγει το κομμάτι που θα γίνει το τίμιο Σώμα του Κυρίου και οι μερίδες της Θεοτόκου και των Αγίων και των συγγενών εκείνου που το προσφέρει και ζητά να μνημονευτούν, για να γίνει ευπρόσδεκτο πρέπει να έχουμε καθαρότητα ψυχής και να είμαστε προετοιμασμένοι όταν το παραδίδουμε στην εκκλησία, έτσι το αντίδωρο δεν είναι μια απλή πράξη που κλείνει μια τελετή, είναι η ουσία που εμπεριέχεται στο μικρό αυτό τεμάχιο του άρτου που μας δωρίζει αυτή την συμπυκνωμένη ενέργεια που χαρακτηρίζει την χριστιανική πίστη.
Έχοντας στα χέρια μου τον πολυτελή τόμο «Ευγνωμοσύνης κανίσκιον» που με πολλή αγάπη και ευσέβεια τυπώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, αυτές οι δυο λέξεις έρχονται αβίαστα και αυθόρμητα στη σκέψη μου. Πρόσφορο και Αντίδωρο. Σπουδαίες λέξεις. Από τη μια μεριά με τη λέξη «προσφέρω» δηλώνουμε το μεγαλείο της ψυχής αυτής που ακόμα και στη διάρκεια της στέρησης δεν χάνει τη διάθεση να δώσει στο συνάνθρωπο, στη φύση ή στο περιβάλλον δείγματα αγάπης και καλοσύνης και από την άλλη το βαθιά ριζωμένο αίσθημα του να επιστρέφουμε με ότι έχουμε και με όσα έχουμε τη δυνατότητα, όταν μας έχει προσφερθεί κάτι, και εμείς το κάτι το δικό μας. Είναι βαθιά ριζωμένο πως, όταν έχει έρθει στο σπίτι ακόμα και ένα πιάτο με το δώρο, δεν είναι σωστό και πρέπον να γυρίσει άδειο. Στην έκδοση της Ιεράς Μητρόπολης ο τίτλος, που με πολλή επιτυχία έχει επιλεχθεί, φανερώνει πως και πόσο αναγνώρισε η τοπική κοινωνία και η εκκλησία την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στο Ρέθυμνο στις 2 και 3 Σεπτεμβρίου 2012. Αντί της επίσκεψης ή συμπληρώνοντας την επίσκεψη ένα βιβλίο που καταγράφει τα βήματα και τα λόγια που είχαν την τύχη να ζήσουν οι παρευρισκόμενοι και τώρα είναι κτήμα όλων εκείνων που έχουν στα χέρια τους τον τόμο αυτό. «Ευγνωμοσύνης κανίσκιον», δηλαδή ένα καλάθι γεμάτο με αξιοπρόσεκτο και ευσεβέστατο υλικό, στο οποίο διαγράφεται ολόκληρη η τοπική κοινωνία και τα σπουδαιότερα συστατικά υλικά και άυλα που την συνθέτουν. Όπως πολύ χαρακτηριστικά ανέλυσε ο Κωστής Η. Παπαδάκης στην παρουσίαση του τόμου, 8 Ιανουαρίου 2016 στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο, η ομηρική λέξη «κάνεον» μας δίδει το υποκοριστικό «κανίσκιον», που σημαίνει «αναθηματικόν δώρον» και υπάρχει και σήμερα που χρησιμοποιείται για να δηλώσει το καλάθι με τα δώρα των συγγενών και φίλων στο γάμο. Ο συγκεκριμένος τόμος είναι ένα τέτοιο δείγμα ευγνωμοσύνης για την παρουσία του Πατριάρχη
Βαρθολομαίου στο Ρέθυμνο, μια μαρτυρία για εκείνα που διαδραματίστηκαν βήμα προς βήμα τις μέρες της επίσκεψης αυτής και αποτελεί, όπως αναφέρει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνη και Αυλοποτάμου Ευγένιος στο ωραίο του «εισοδικόν σημείωμα», αντίδοτο για τη λήθη και πληροφόρηση των νεότερων για τη στοργή που έχει το Πατριαρχείο για τον τόπο μας και τη Μητρόπολη μας.
Στον ιδιαίτερα προσεγμένο τόμο με τον γοητευτικό τίτλο «Ευγνωμοσύνης κανίσκιον» περιλαμβάνεται η όλη πορεία της τόσο σημαντικής αυτής επίσκεψης. Από τη σύλληψη της ιδέας και τα προκαταρκτικά της βήματα μέχρι τη ίδια τη δημιουργία του χρονικού και την αποτύπωσή του. Ανταλλαγή επιστολών, αποφάσεις για τις διάφορες λεπτομέρειες της επίσκεψης, προσφωνήσεις και απαντήσεις και εκφωνηθέντες λόγοι και εκφράσεις διάφορες που αποδεικνύουν την ανταπόκριση που έδειξαν απλοί πολίτες και πρόσωπα επίσημα. Η πορεία της επίσκεψης αποκτά στον τόμο αυτό μια ξεχωριστή αναπαράσταση που σε συνδυασμό με το καταπληκτικό φωτογραφικό υλικό μας παραδίδουν και διαφωτίζουν κα ενδυναμώνουν. Δεν είναι όμως μόνο οι πληροφορίες σχετικά με το σπουδαίο αυτό γεγονός, είναι και η χρήση της γλώσσας στον τόμο αυτό που εμένα προσωπικά με εντυπωσιάζει και με γεμίζει ελπίδα πως κρατά ακόμα, παρά την έκπτωση και αλλοτρίωση που έχει υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η γλωσσική έκφραση στους λόγους, τις προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις, στις προπόσεις αποτελούν λαμπρά δείγματα μιας εκπληκτικής σε ποιότητα κα δύναμη γλώσσας. Μιας μοναδικής γλώσσας την οποία πρέπει με κάθε τρόπο να προστατεύουμε και να ενισχύουμε. Οι δράσεις της Εκκλησίας συμβάλλουν στην υπόσταση της κοινωνίας μας και με την επαφή με το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνδέουν αυτή με ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα της θρησκείας μας και της ιστορίας μας. Ειδικά σήμερα έχουμε ανάγκη από σύμβολα που σ’ αυτά θα μπορούσαμε να προστρέξουμε και να εμπνευστούμε και να βασιστούμε σε εποχές διάλυσης και απαισιοδοξίας. Η εκκλησία παραμένει αρωγός σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές και με το πολυσχιδές της έργο και με τη λαμπρότητα που διαθέτει μπορεί και πρέπει να σταθεί απέναντι στην παρακμή και την πτώση. Η παρουσία λοιπόν του Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου ενίσχυσε την προσπάθεια αυτή και ο τόμος αυτός πραγματικά αποτελεί ένα θαυμάσιο αντίδωρο ευγνωμοσύνης. Η προσφορά της εκκλησίας παραμένει σπουδαία και επίκαιρη και αυτό το αποδεικνύει και η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος που πραγματοποιείται στο νησί μας. Της οποίας τις αποφάσεις περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον και την οποία λαμπρύνει και πάλι η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη μαζί με τόσους σπουδαίους ιεράρχες της Ορθόδοξης Κοινότητας ανά τον κόσμο.
Αιμίλιος Γάσπαρης
