Το Βιωματικό, Μουσικοχορευτικό & Παιδαγωγικό Εργαστήρι Ρεθύμνης ‘’Πυρρίχια Δρώμενα’’, στις 26 Νοεμβρίου 2016, πραγματοποίησε τη δεύτερη κατά σειρά βιωματική και παιδαγωγική εκδρομή του, με τη χορευτική ομάδα των εφήβων. Η διαδρομή καθώς και ο προορισμός κάθε άλλο παρά τυχαίος ήταν.
Μερικά χιλιόμετρα έξω από τα Χανιά, σε μία πλαγιά της Κισσάμου, υπάρχει ένας οικισμός, η Μηλιά, όπου δε διαθέτει ηλεκτρισμό και διάφορες άλλες ανέσεις αλλά είναι χτισμένο με παραδοσιακό ύφος, σεβασμό στο περιβάλλον και στην αισθητική του τοπίου. Προτού, καταλήξει η ομάδα στον προορισμό της, δεν γινόταν να μη σταθεί στο χωριό Κατσομανάδω Κισσάμου, όπου βρίσκεται το σπήλαιο Της Σοφίας Του Θεού. Την ξενάγηση ανέλαβε o ιδρυτής του Εργαστηρίου Μάρκος Κοκολάκης , τονίζοντας ότι το σπήλαιο είναι συνδεδεμένο με αρκετούς θρύλους, παραδόσεις και την ίδια την ιστορία μας.
Όταν,λοιπόν, η Κωνσταντινούπολη έπεσε, στην άλωσή της δηλαδή από τους Τούρκους στις 29 Μαΐου του 1453,(από τους χίλιους πεντακόσιους Κρήτες εθελοντές που είχαν ξεκινήσει με πέντε καράβια και με σκοπό την ενίσχυση της άμυνας της Κωνσταντινούπολης και είχαν επανδρώσει τρεις πύργους από τους εκατόν δώδεκα), έμειναν εκατό πενήντα κρητικοί που πολεμούσαν σε ένα πύργο και δεν παραδίνονταν. Τότε ο Μωάμεθ τους ζήτησε, αν θέλουν να πάρουν τα όπλα τους και ό,τι άλλο ήθελαν και να φύγουν. Οι εκατό πενήντα περίπου κρητικοί και κάτοικοι της επαρχίας Κισσάμου, που είχαν απομείνει, βλέποντας ότι ο αγώνας τους ήταν μάταιος πήραν τα υπάρχοντά τους αλλά και την εικόνα Της Σοφίας Του Θεού, από το ναό που είχε χτίσει ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός, με σκοπό να τη προφυλάξουν από τη λεηλασία των Τούρκων. Φτάνοντας στην τότε ελεύθερη Κρήτη, την έφεραν και την τοποθέτησαν στο σπήλαιο που από τότε ονομάζεται Σπήλαιο Της Σοφίας Του Θεού. Το εικόνισμα αυτό από τότε συμβολίζει την δύναμη της ψυχής του Γένους.
Σύμφωνα με μια παλιά συνήθεια, οι Κρήτες τις λίγες στιγμές της ξεκούρασης, ανάμεσα στις πολλές ώρες της μάχης, τραγουδούσαν, προτρέποντας σε ηρωισμούς και αυτοθυσίες. Οι πολεμιστές από τη Μεγαλόνησο συνδυάζοντας την πανάρχαια πυρρίχια κρητική μουσική, τις μαντινάδες και το βυζαντινό μέλος, συνέθεσαν δύο νέες μελωδίες (σκοπούς), τις οποίες αυτοί που σώθηκαν γυρίζοντας τις έφεραν στην Κρήτη. Εκτός από την εικόνα, λοιπόν, έφεραν μαζί τους και τους δύο αυτούς σκοπούς. Κατά τη λαϊκή πίστη, οι μελωδίες αυτές διαδόθηκαν στην επαρχία Κισσάμου και διατηρήθηκαν στα τοπικά τραγούδια (ως μελωδία και χωρίς να χορεύονται) μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα, όπου στο γάμο κάποιου Πατερομάνου στα Πατεριανά Λουσακιών Κισσάμου, με κουμπάρους Γραμπουσιανούς καπεταναίους, ο περίφημος βιολάτορας Στέφανος Τριανταφυλλάκης ή Κιώρος από το Γαλουβά Λουσακιών Κισσάμου, προσκεκλημένος στο γλέντι, μετά από παραγγελία των οπλαρχηγών για χορό, έπαιξε με το βιολί του τους δύο τιμημένους μουσικούς σκοπούς. Στις μέρες μας οι σκοποί αυτοί λέγονται «πρώτος χανιώτικος» και «δεύτερος χανιώτικος» ή «κισσαμίτικος».
Σκοπός της βιωματικής εκδρομής ήταν αφενός η εφηβική ομάδα να έρθει κοντά με τη θρησκεία, την ιστορία, την παράδοση, το φυσικό περιβάλλον και αφετέρου να σμίξει όλη μαζί σαν μία οικογένεια, όπως το ‘κάναν οι παλιοί, με αλληλοσεβασμό. Τα τοπία έδωσαν, την ευκαιρία στους έφηβους,να αναρωτηθούν και να εκφράσουν απορίες και σκέψεις που ίσως μέσα στα πλαίσια της καθημερινότητας δε θα μπορούσαν να σκεφθούν.
Έτσι, κοιτώντας το σπήλαιο της Σοφίας του Θεού, συζητήθηκε η γέννηση του πυρρίχιου χορού και για το πώς η φύση προστατεύει την ιστορία/ τη θρησκεία/την παράδοση, στο πέρασμα των χρόνων. Τα συναισθήματα καθ’ όλη την ημέρα ήταν έντονα. Το δέος που προκάλεσε το σπήλαιο της Σοφίας του Θεού και η απέραντη ομορφιά της φύσης, ξεπερνούσε κάθε προηγούμενο. Η εσωτερική γαλήνη κατά τη διάρκεια της ξενάγησης στη Μηλιά και η ιστορία του οικισμού από το 1653, έδωσε κίνητρο στην ομάδα για στοχασμό και προσωπική μελέτη . Το κέφι της παρέας στο τραπέζι υπό το φως των κεριών και τους ήχους των μουσικών οργάνων, καθώς και η συζήτηση για το πώς οι παλιοί κατάφερναν και επιβίωναν με όσα είχαν, όπου είχε επιμεληθεί ο χοροδιδάσκαλος του Εργαστηρίου Σταύρος Νικηφόρος, έκανε την ομάδα των εφήβων να επιθυμεί να γυρίσουν έστω και λίγο τα χρόνια πίσω, λέγοντας του χαρακτηριστικά ότι :
’’ ΔΑΣΚΑΛΕ, ΤΑ ΑΠΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΛΙΓΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΨΥΧΕΣ ΜΑΣ’’.
Επιμέλεια κειμένου: Γεωργία Μανωλιούδη
