ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
Η συμβολική διάσταση των Παγκόσμιων ημερών αποτελεί και τον ουσιαστικό και δυναμικό χαρακτήρα τους. Οι Παγκόσμιες ημέρες αποκτούν νόημα, όταν στρέφονται προς το μέλλον και στοχεύουν στην εκκίνηση μιας δημιουργικής προσωπικής σχέσης με τον κόσμο του συμβόλου. Η Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας, που με πρωτοβουλία της UNESCO γιορτάζεται από το 2002 κάθε χρόνο την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, συμβολικά αναγνωρίζει την ανάγκη προαγωγής της φιλοσοφικής σκέψης ως βάσης για τη συνεκτική θεώρηση του κόσμου και τη θέση του ανθρώπου μέσα σ’ αυτόν. Ο φιλοσοφικός στοχασμός, το «φιλοσοφεῖν», ως πνευματική και κοινωνική λειτουργία θέτει ερωτήματα/ζητήματα μείζονος στοχαστικής διαπραγμάτευσης που αφορούν στη συγκρότηση της εικόνας για τον εαυτό και τον κόσμο μας και πώς αυτή καθοδηγεί καθημερινά τις αποφάσεις μας.
Η συνάντηση των μαθητών της Β΄ τάξης του Πειραματικού Λυκείου με τον κο Χουρδάκη Νικολάο, ψυχολόγο και ψυχαναλυτικό ψ/θ με ειδικά ενδιαφέροντα στη βιολογική ψυχολογία και την ηθολογία, την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016 στην αίθουσα του Κέντρου Κρητικής Λαϊκής Τέχνης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας ανέδειξε τη σημασία της διατύπωσης τέτοιων ερωτημάτων. Η διάλεξη με θέμα «Από την κατηγορική προσταγή του Καντ στο εγωιστικό γονίδιο του Ντόκινς» από τον κο Χουρδάκη έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές αφενός να προβληματισθούν για τη σχέση της φιλοσοφίας με την επιστήμη και αφετέρου να κατανοήσουν τη θέση της φιλοσοφίας ως απαραίτητου συνοδοιπόρος της επιστήμης για ηθικούς και κοινωνικούς λόγους.
Μέχρι ποιου σημείου μπορεί η επιστήμη να επηρεάσει ή να καθορίσει την ανθρώπινη ζωή/ κοινωνία; Παράγει καθαρή γνώση ή ασκεί και ιδεολογικό ρόλο; Ποιος είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας απέναντι στα επιτεύγματα που σημειώνει η επιστήμη; Ποια είναι η σχέση τους εν γένει; Ή όπως διατύπωσε ο κος Χουρδάκης: «Μπορούμε, άραγε, να κατανοήσουμε, να εξηγήσουμε και να αποδώσουμε την ανθρώπινη ζωή στο σύνολό της και ευθέως, με βιολογικούς όρους (όπως εισηγείται ο βιολογικός ντετερμινισμός, ένας εκπρόσωπος του οποίου είναι ο Dawkins) ή θα πρέπει να υιοθετήσουμε τη θέση εκείνη που αναγνωρίζει στον άνθρωπο μια υπερβατολογική διάσταση από την οποία προκύπτουν οι «ανώτερες» για το είδος μας ικανότητες που το τοποθετούν στην κορυφή μιας ιεραρχικής πυραμίδας (άποψη που εισηγείται ο υπερβατολογικός ιδεαλισμός, κύριος εκπρόσωπος του οποίου υπήρξε ο Καντ)»;
Η παρουσίαση των απόψεων των κυριότερων εκπροσώπων, του Clinton Richard Dawkins, όπως αυτές διατυπώθηκαν στο «Εγωιστικό γονίδιο», και του Immanuel Kant, όπως αυτές εκτέθηκαν στα φιλοσοφικά του έργα περί ηθικής, καθίσταται ενδιαφέρουσα και κρίσιμη, καθώς οι διαφορές, που προκύπτουν από τις δύο προσεγγίσεις, αφορούν όχι μόνο στον τομέα της ηθικής και της γνωσιολογίας, αλλά και στην κριτική προσέγγιση και στοχαστική θέση απέναντι στα καθημερινά θέματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Αυτό έγινε φανερό από τα ερεθίσματα που έδωσε στους μαθητές για ζωηρή συζήτηση και διατύπωση ερωτήσεων που βρίσκονταν σε άμεση σχέση με τα βιώματα και την καθημερινότητά τους και που αφορούν σε προβλήματα που ταλανίζουν την εποχή μας.
Η συνειδητοποίηση μέσα από τη συζήτηση ότι τα προβλήματα επιλύονται όταν θέτουμε ερωτήματα και η φιλοσοφία κάνει ακριβώς αυτό δικαίωσε τον συμβολικό χαρακτήρα της ημέρας. Οι μαθητές υποψιάστηκαν ότι η φιλοσοφία έρχεται “πριν” από τις επιστήμες -για να τις βοηθήσει να θεμελιώσουν τις αρχές τους, να προσδιορίσουν καλύτερα τις έννοιές τους και να οργανώσουν τις μεθόδους τους, ώστε να διευκολυνθεί το έργο τους -αλλά και “μετά” από αυτές – για να σταθεί κριτικά απέναντι στη θεωρητική τους θεμελίωση και να συνοψίσει και να ερμηνεύσει τα πορίσματα των ερευνών. Η φιλοσοφία προσφέρει τον αναστοχασμό πάνω στον επιστημονικό στοχασμό.
Η σχολική κοινότητα του Πειραματικού Λυκείου Ρεθύμνου Πανεπιστημίου Κρήτης ευχαριστεί τον κο Χουρδάκη Νίκο και τη συνεργάτιδά του κα Ραβάνη Ελένη.
Ευχαριστεί, επίσης, θερμά την ΚΕΔΗΡ για την παραχώρηση της αίθουσας του Κέντρου Κρητικής Λαϊκής Τέχνης και την υπεύθυνη κα Μαρία Μοσχονά για την άψογη φιλοξενία.
