ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

Σοφοκλής Βενιζέλος - 53 χρόνια από το θάνατο του

0

Γράφει ο Γιώργος Λινοξυλάκης

Πολλοί ιστορικοί και αναλυτές της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας έχουν υποστηρίξει κατά καιρούς ότι εάν το 1964 δεν πέθαιναν ο Σοφοκλής Βενιζέλος και ο βασιλιάς Παύλος, (και οι δύο πέθαναν με διαφορά ενός μήνα ο ένας από τον άλλον παρά μία μέρα, συγκεκριμένα ο μεν Σοφοκλής Βενιζέλος στις 7 Φεβρουαρίου, ο δε βασιλιάς Παύλος στις 6 Μαρτίου 1964), μπορεί η σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας να είχε άλλη πορεία. Να μην είχε συμβεί δηλαδή ούτε η αποστασία, ένα χρόνο αργότερα το 1965, ούτε η χούντα τρία χρόνια μετά.  Αλλά για τους ιστορικούς πλέον αυτές οι υποθέσεις είναι άνευ αντικειμένου, στο παρακάτω κείμενο εξετάζουμε το βίο και την πολιτική δράση του Σοφοκλή Βενιζέλου που κυβέρνησε την Ελλάδα για πολύ μικρά χρονικά διαστήματα, με αφορμή τη συμπλήρωση 53 χρόνων από το θάνατό του στις 7 Φεβρουαρίου.

1911 – 1944

Ο Σοφοκλής Βενιζέλος δευτερότοκος γιος του Ελευθερίου Βενιζέλου γεννήθηκε στα Χανιά στις  3 Νοεμβρίου 1894. Η μητέρα του, Μαρία Βενιζέλου, το γένος Σοφοκλή Κατελούζου ή Ελευθερίου, έπαθε λοίμωξη (επιλόχειο πυρετό) μετά την γέννηση του Σοφοκλή και υπέκυψε λίγες ημέρες αργότερα. Ο μεγάλος του αδελφός, Κυριάκος, και ο Σοφοκλής μεγάλωσαν κοντά στην θεία τους Μαριώ Βενιζέλου.

Το 1911, ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε δεκτός στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ' όπου αποφοίτησε με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού Πυροβολικού. Το 1920 παραιτήθηκε από τον στρατό, για να εκλεγεί βουλευτής Χανίων στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του ίδιου έτους, όμως με την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές αυτές ο Σοφοκλής Βενιζέλος ακολούθησε τον πατέρα του στην Νίκαια της Γαλλίας όπου παντρεύτηκε, στις 27 Δεκεμβρίου 1920 με την Κατερίνα Ζερβουδάκη.

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την επάνοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στην Ελλάδα το 1922, ο Σοφοκλής Βενιζέλος επανήλθε στο στράτευμα και διορίσθηκε στρατιωτικός ακόλουθος στο Παρίσι, όπου παρέμεινε επί οκτώ χρόνια, για να αποστρατευθεί τελικά με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Το 1936, μετά τον θάνατο του πατέρα του, εκλέχθηκε στην διοικούσα επιτροπή του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Στον πόλεμο του 1940 ζήτησε να καταταγεί, όμως, η αίτησή του δεν έγινε δεκτή. Με την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, ακολούθησε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αίγυπτο. Στις 7 Μαΐου του 1943 ανέλαβε το Υπουργείο Ναυτικού στην εξόριστη κυβέρνηση του Τσουδερού. Όταν ξέσπασε το κίνημα του Ναυτικού (1944), ο Εμμανουήλ Τσουδερός παραιτήθηκε και έτσι ο Σοφοκλής Βενιζέλος ανέλαβε την πρωθυπουργία της εξόριστης κυβέρνησης στις 14 Απριλίου του 1944. Μέσα σε τρεις ημέρες, ο Σοφοκλής Βενιζέλος κατέστειλε το κίνημα του Ναυτικού, αλλά με μεγάλο πολιτικό κόστος για τον ίδιο. Έχοντας χάσει την ευρύτερη λαϊκή αποδοχή που απολάμβανε μέχρι τότε, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναγκάσθηκε να παραιτηθεί δώδεκα ημέρες αργότερα (26 Απριλίου 1944), προκειμένου να σχηματισθεί η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και να επέλθει ηρεμία στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, παρέμεινε ως αντιπρόεδρος έως τον Αύγουστο του 1944. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1944, ο Σοφοκλής Βενιζέλος συμμετείχε στην τελευταία εξόριστη κυβέρνηση εθνικής ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και έξι υπουργοί της «κυβέρνησης του βουνού» (ΠΕΕΑ).

1944 – 1951

Μετά την απελευθέρωση, ο Σοφοκλής Βενιζέλος επέστρεψε στην Ελλάδα. Στις 30 Αυγούστου του 1945 ανακηρύχθηκε υπαρχηγός των Φιλελευθέρων, με αρχηγό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Τον Φεβρουάριο του 1946, το Κόμμα των Φιλελευθέρων διασπάσθηκε, και ο Σοφοκλής Βενιζέλος ανέλαβε την ηγεσία του Κόμματος των Βενιζελικών Φιλελευθέρων, ενώ στις πρώτες μετακατοχικές εκλογές, ένα μήνα αργότερα, πολιτεύθηκε με τον κόμμα Εθνική Πολιτική Ένωσις (ΕΠΕ), συνυποψήφιος με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Τον Απρίλιο του 1946, ανέλαβε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην ολιγοήμερη κυβέρνηση του Παναγιώτη Πουλίτσα, από την οποία παραιτήθηκε μαζί με τον Παπανδρέου και τον Κανελλόπουλο, επειδή οι τρεις τους διαφώνησαν με την πρόθεση της κυβέρνησης να επισπεύσει το δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας. Το 1947 έγινε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Στρατιωτικών και Προσωρινώς Υγιεινής και Αεροπορίας καθώς και υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου, εντεταλμένος εις τον συντονισμόν των υπουργείων των εχόντων σχέσιν με την ασφάλειαν της χώρας και προσωρινά υπουργός Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων και αργότερα υπουργός Ναυτικών στην Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου 1947.

Οι Φιλελεύθεροι επανενώθηκαν το 1947 και ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε εκ νέου υπαρχηγός και κατόπιν αρχηγός του κόμματος (Νοέμβριος 1948). Από τον Αύγουστο του 1950 έως τον Οκτώβριο του 1951, ο Σοφοκλής Βενιζέλος σχημάτισε τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις, αρχικά σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και κατόπιν σε συνεργασία με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Νικόλαο Πλαστήρα, ως πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών.

1951 – 1964

Στην κυβέρνηση Πλαστήρα (1951–1952) μετείχε ως αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών, και αναπλήρωσε τον Πλαστήρα μετά την ασθένειά του (11 Μαρτίου 1952). Κατά την περίοδο αυτή, ο Σοφοκλής Βενιζέλος διαπραγματεύτηκε την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (εισδοχή στις 20 Σεπτεμβρίου 1951, επικύρωση από την Βουλή των Ελλήνων στις 18 Φεβρουαρίου 1952), αποδέχθηκε την συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο της Κορέας μετά από πρόσκληση του ΟΗΕ, και έδωσε το δικαίωμα τού εκλέγειν και εκλέγεσθαι και στις γυναίκες (Νόμος 2159/1952).

Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1952 από τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική. Επανήλθε λίγο καιρό αργότερα για να ιδρύσει την Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση (ΦΔΕ), αφού πρώτα διαφώνησε με τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Στις εκλογές του 1956, η ΦΔΕ εξέλεξε 46 βουλευτές, και ο ίδιος ο Σοφοκλής Βενιζέλος εκλέχθηκε βουλευτής Δωδεκανήσων. Το 1958 εξομάλυνε τις σχέσεις του με τον Γεώργιο Παπανδρέου, για να ιδρύσουν μαζί την Ένωση Κέντρου. Το 1961 οι σχέσεις του με τον Παπανδρέου πέρασαν άλλη μία κρίση και, για ένα σύντομο διάστημα, ο Σοφοκλής Βενιζέλος φλέρταρε πολιτικά με την ΕΡΕ του Καραμανλή. Γρήγορα όμως οι σχέσεις του με τον Παπανδρέου εξομαλύνθηκαν και πάλι. Έτσι, μετά την εκλογική νίκη της Ενώσεως Κέντρου στις 3 Νοεμβρίου του 1963, ανέλαβε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών.

Ο θάνατος του Σοφοκλή Βενιζέλου

Στις 6 Φεβρουαρίου 1964 κι ενώ είχαν κηρυχθεί εκλογές για τις 16 του ίδιου μήνα, και η προεκλογική εκστρατεία έφτανε στο αποκορύφωμά της, ο Σοφοκλής Βενιζέλος άφησε την τελευταία του πνοή  στο επιβατηγό πλοίο Ελλάς με κατεύθυνση τον Πειραιά τα ξημερώματα της 7ης Φεβρουαρίου. Ο θάνατός του προήλθε από βαρύτατο κολάπσους και εκ κοιλιακής μαρμαρυγής από ανέφερε το ιατρικό ανακοινωθέν. Η κηδεία του έγινε στις 9 Φεβρουαρίου στα Χανιά, παρουσία του διαδόχου (και τέως βασιλιά) Κωνσταντίνου ο οποίος εκπροσώπησε τον βαριά ασθενούντα πατέρα του βασιλιά Παύλο. Παρόντες ο πρωθυπουργός Ιωάννης Παρασκευόπουλος και οι Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Σπυρίδων Μαρκεζίνης και από την Αριστερά ο Νίκος Κιτσίκης. Μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία στη Μητρόπολη Χανίων κηδεύτηκε στο Ακρωτήρι δίπλα στον πατέρα του τον Ελευθέριο Βενιζέλο περνώντας στην αθανασία.

 

Γιώργος Λινοξυλάκης

Πηγές: www.sansimera.gr

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ