ΓΡΑΦΕΙ Ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΚΛΑΔΟΣ
Μέρος Β’
Περνούν οι χρόνοι και οι άνθρωποι γράφουν την ιστορία τους ανατρέποντας δεδομένα προς το καλύτερο ή το χειρότερο.
Καμιά φορά τα εγχειρήματα μοιάζουν με αυταπάτες, όνειρα θερινής νυκτός, που σβήνουν με το φως της αυγής. Άλλωστε, η αποτελεσματικότητα της ακροβασίας μεταξύ πραγματικότητας και επιθυμητού χωρίζονται από μια λεπτή γραμμή. Όμως, ο παράγοντας «θέληση», η αναγκαία υπομονή και προφανώς η ικανότητα διαχείρισης των περιστάσεων, μπορούν να πραγματώσουν ένα όραμα, όσο δύσκολο και αν είναι.
Αυτό ήταν απόλυτα ξεκάθαρο στις 12 Ιουλίου 1997 από την επιτροπή αναστύλωσης της Ιεράς Μονής Τιμίου Σταυρού Βωσσάκου στις νότιες παρυφές των Ταλέων Ορέων στον Μυλοπόταμο. Το είδαμε, στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας μας. Πάνω στα χαλάσματα αποφάσισαν να χτίσουν το μέλλον.
Σήμερα, ακριβώς είκοσι χρόνια μετά, τίποτα δεν είναι ίδιο στο ιστορικό Μοναστήρι. Από τον Ιούλιο του 1997 έως τον Ιούλιο του 2017, μεσολάβησε ένα τεράστιο έργο, αποτέλεσμα του οποίου είναι ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό κόσμημα μέσα στα κατάφυτα Ταλέα όρη και ένα από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά προσκυνήματα της Κρήτης.
«ΤΑ ΑΔΥΝΑΤΑ ΤΟΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ, ΔΥΝΑΤΑ ΠΑΡΑ ΤΩ ΘΕΩ»
Ο Ηγούμενος της Μονής, Αρχιμανδρίτης π. Τιμόθεος Παναγιωτάκης, Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Απλαδιανών, συμμετείχε από την πρώτη στιγμή στην προσπάθεια και από το έτος 2000, που εγκαταστάθηκε εκεί έως και σήμερα σηκώνει αγόγγυστα στις πλάτες του το βαρύ φορτίο.
Τότε γράφαμε πως άναψε και πάλι η κανδήλα της Μονής. Σήμερα μπορούμε να πούμε πως με κανονική αδελφότητα και καθημερινή παρουσία προσκυνητών, έχουμε μια λειτουργούσα Μοναστική Κοινότητα. Εκ του αποτελέσματος ο στόχος επετεύχθη.
Είκοσι χρόνια μετά ο π. Τιμόθεος θυμάται τα εξής: «Toύτη την ώρα ανακαλώ στην μνήμη μου την ημέρα εκείνη κατά την οποία παρόντος του μακαριστού Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κυρού Ανθίμου συνεδρίαζε για πρώτη φορά η Επιτροπή Αναστηλώσεως της Μονής, την οποία ο ίδιος συνέστησε και στην οποία μετείχα και εγώ, συνεδρίαση η οποία πραγματοποιήθηκε ενώπιον των ερειπίων της Μονής και κατά την οποία εκφράστηκε η ομόθυμη επιθυμία των μελών της να τερματιστεί η ζοφερή περίοδος της εγκατάλειψης και της πλήρους καταστροφής της Μονής. Εκφράζω τις ευχαριστίες μου και την άπειρο ευγνωμοσύνη μου σε όλα τα μέλης της Επιτροπής εκείνης καθώς και αυτών που ακολούθησαν, με ιδιαίτερη αναφορά στον μακαριστό π. Θεμιστοκλή Μαρκάκη, ο οποίος ήταν αρωγός σε κάθε μου προσπάθεια.
Κάνω επίσης αναφορά σε μια άλλη ημερομηνία άκρως σημαντική για μένα προσωπικά αλλά και για το μοναστήρι: Σάββατο, 30 Σεπτεμβρίου 2000. Ημέρα κατά την οποία, στο Καθολικό της Μονής έλαβα το δευτερο βαθμό της ιερωσύνης, από το μακαριστό Μητροπολίτη Ρεθήμνης και Αυλοποτάμου κυρό Άνθιμο, συλλειτουργούντος του μακαριστού Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κυρού Νεκταρίου. Η παρουσία, κατά την ημέρα εκείνη των αρχών του τόπου και πλήθους προσκυνητών κατέδειξε την αγάπη που όλοι έτρεφαν για το μοναστήρι και την επιθυμία τους η μονή να αναστηλωθεί και επαναλειτουργήσει.
Από εκείνη την ημέρα ξεκίνησε και η περίοδος εγκαταβίωσής μου στη Μονή, στην οποία συμπληρώνω ,τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, 17 χρόνια.»
Για τα χρόνια που μεσολάβησαν και τις καταγραφές της μνήμης από την καθημερινή δουλειά στο μοναστήρι του, ο π. Τιμόθεος θυμάται τα εξής: «Ενθυμούμαι, ότι από τις πρώτες ημέρες της εγκαταβίωσης μου στη Μονή όλοι εκ των επισκεπτών εξέφραζαν την απορία τους και διερωτούνταν πως ήταν δυνατόν αυτός ο σωρός ερειπίων να ξαναγίνει μοναστήρι. Σήμερα, 17 χρόνια μετά οι ευάριθμοι επισκέπτες της Μονής, Έλληνες και αλλοδαποί, διερωτούνται: Πώς έγινε αυτό το μοναστήρι; Η απάντηση νομίζω είναι απλή. Τα αδύνατα τοις ανθρώποις, δυνατά παρά τω Θεώ. Ο Θεός μπορεί τα πάντα. Η δύναμη του Θεού ήταν αυτή που συνεχώς καθοδηγούσε τη σκέψη μας και μετέβαλε την όποια σωματική αδυναμία σε δύναμη, μπροστά στον καθημερινό αγώνα, τα εμπόδια και τις όποιες αντίξοες συνθήκες συναντούσαμε. Οι δυσκολίες, ιδιαιτέρως στα πρώτα χρόνια ήταν πολλές και μεγάλες, όμως ο Τίμιος Σταυρός ήταν πάντα συμπαραστάτης και βοηθός, όπυ "το γονυ έκλινε".
Έτσι, περπατώντας σήμερα, πέριξ και εντός της Μονής, νιώθω μεγάλη συγκίνηση και βαθιά ευγνωμοσύνη προς τον Παναγαθο Θεό και τον Τίμιο Σταυρό, προστάτη της Μονής, ο οποίος καθημερινά ήταν παρών και ενίσχυε την προσπάθεια.
Νιώθω, σήμερα, μεγάλη ικανοποίηση, βλέποντας όλους τους χώρους της Μονής αναστηλωμένους, εκτός ενός μικρού τμήματος στη ΒΔ πτερυγα της Μονής, και κυρίως να κατακλύζονται από προσκυνητές και όχι από ζώα. Προσκυνητές, απ' όλα τα μέρη του κόσμου, που προσέρχονται με μεγάλη ευλάβεια και πίστη, για να προσευχηθούν και να λάβουν την ευλογία του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.
Δοξαζω και ευγνωμονώ τον Τριαδικό Θεό, ο οποίος κατεύθυνε τα διαβήματά μου σε τούτο τον ευλογημένο τόπο, για τον οποίο έχω δώσει και θα συνεχίζω να δίνω τα πάντα.
Επιθυμία μου και προσπάθεια μου το μοναστήρι να συνεχίζει να αποτελεί χώρο προσευχής των πιστών και δοξολογίας του Θεού, Όταν ο Θεός επιτρέψει να αποκτήσει μια ευάριθμη αδελφότητα. Παράλληλα, να είναι χώρος φιλοξενίας, ησυχίας και προσφοράς προς τους ανθρώπους. ΄Αλλωστε με την βοήθεια κυρίως των πιστών αναστηλώθηκε και σε αυτούς ανήκει.
Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω όλους αυτούς οι οποίοι με κάθε τρόπο με στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια.
Το μακαριστό Μητροπολίτη Ρεθήμνης και Αυλοποτάμου κυρό Άνθιμο για την συμπαράσταση και τις πολύτιμες συμβουλές του.
Τον νυν Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμμου, κ.κ Ευγένιο για το ενδιαφέρον και την αγάπη του.
Όλες τις Αρχές του τόπου, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο Δήμαρχο , κύριο Κόκκινο Δημήτριο και σε όλους τους υπαλλήλους και εργάτες των Δήμων Κουλούκωνα και Μυλοποτάμου.
Την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. με την οποία είχα και θα συνεχίζω να έχω άψογη συνεργασία.
Την πρώην Νομαρχία Ρεθύμνης,
Την Περιφέρεια Κρήτης.
Την Πυροσβεστική Υπηρεσία, η οποία ανταποκρινόταν πάντα, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της Μονής σε νερό.
Κυρίως όμως ευχαριστώ όλους τους προσκυνητές και φίλους της Μονής για την ανιδιοτελή αγάπη τους και την όποια προσφορά τους.
Εύχομαι σε όλους ο Τίμιος Σταυρός να ευλογεί τις οικογένειές τους, και να τους χαρίζει υγεία και μακροημέρευση.»
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΕΙΑ
Η ονομασία Βώσσακο προέρχεται από τη σύντμηση των λέξεων βοός – σάκος που σημαίνει μάνδρα βοδιών, καθώς το οροπέδιο πιθανόν χρησίμευσε για την εκτροφή βοδιών.
Το μοναστήρι είναι κτισμένο σε φρουριακή μορφή. Τα κτίρια βρίσκονται σε δύο επίπεδα με δύο αυλές. Ο κυρίως ναός είναι κτισμένος στη νότια αυλή. Έξω από το ναό δεσπόζει μια παλιά ενετική κρήνη, ενώ η κεντρική είσοδος είναι μεγαλόπρεπη.
Η μονή διαδραμάτισε σημαντική επαναστατική δράση κατά την Τουρκοκρατία, γι’ αυτό και καταστράφηκε δύο φορές από τους Τούρκους.
Οι βασικές ιστορικές στιγμές της είναι οι εξής:
95: Κτίζεται ο πρώτος ναός του μοναστηριού, ο οποίος δεν υπάρχει σήμερα.
1630: Κτίζεται ένα μεγάλο μοναστήρι γύρω από τον ναό.
1646: Κατά την προέλαση των Τούρκων προς το Ηράκλειο, λεηλατούν τις μονές Βωσάκου και Αγίων Πατέρων στα Καλά Χωράφια. Οι μοναχοί της Μονής Αγίων Πατέρων εγκαθίστανται στη μονή Βωσάκου για να αποφύγουν τις επιθέσεις.
1673: Κατασκευάζεται η κρήνη της Μονής
1676: Η μονή γίνεται σταυροπηγιακή, δηλαδή υπάγεται απευθείας στο Πατριαρχείο.
1740: Η μονή παύει λειτουργεί υπό την προστασία του Πατριαρχείου.
1790: Η μονή ξαναγίνεται σταυροπηγιακή.
1821: Οι Τούρκοι σφάζουν 18 μοναχούς στη θέση Φειδαλώνια και λεηλατούν τη μονή. Οι μόνοι επιζήσαντες ήταν οι μοναχοί Μελχισεδέκ και Άνθιμος, που επισκεύασαν τη μονή.
1855: Κτίζεται ο ναός που βλέπουμε σήμερα στη θέση του παλαιότερου.
1866: Ο μοναχός Μελχισεδέκ Βαρδιάμπασης συγκροτεί επαναστατική ομάδα και λαμβάνει μέρος στην επανάσταση του 1866-69. Στο Βώσακο φιλοξενείται ο Έλληνας συνταγματάρχης Πάνος Κορωναίος που είχε και το γενικό πρόσταγμα των επιχειρήσεων
1867: Το Βώσακο φιλοξενεί τους Μανιάτες εθελοντές που αποβιβάστηκαν στα Καλά χωράφια και παίρνουν μέρος στην επανάσταση. Μετά τη μάχη της Τυλίσσου, Ρεσίτ Πασάς καταστρέφει τη μονή Βωσάκου.
1868: Οι μονές Βωσάκου και Αττάλης (στο Μπαλί) προμήθευαν με τρόφιμα γυναικόπαιδα που περίμεναν πλοία που θα τους μετέφεραν στην ελεύθερη Ελλάδα.
1874: Η μονή Χαλέπας γίνεται μετόχι του Βωσάκου.
1878: Ο Μελχισεδέκ εκλέγεται πληρεξούσιος της επαρχίας Μυλοποτάμου.
1885: Η μονή ανοικοδομείται εκ βάθρων, όπως δηλώνει η επιγραφή που υπάρχει στην προμετωπίδα της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού
1900: Η μονή κρίνεται προσωρινά διαλυτέα, όπως δεκάδες μοναστήρια της Κρήτης.
1935: Η μονή κρίνεται διατηρητέα.
1955: Πεθαίνουν οι τελευταίο μοναχοί και το μοναστήρι ερειπώνει εντελώς.
1997: Ξεκινάει η αναστήλωση της Μονής με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
