(Βιογραφικό μυθιστόρημα)
Ο συγγραφέας, όπως λέγεται, είναι το έργο του. Με την έννοια αυτή ο Μελέτης Δρετουλάκης δεν χρειάζεται καμιά ιδιαίτερη σύσταση. Μας είναι γνωστός από τα εύσχημα και πολύσχημα ίχνη που άφησε η δυνατή πένα του.
Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι στα άρθρα και τις μελέτες επιστημονικού, κοινωνικού και πολιτικού περιεχομένου, που δημοσίευσε κατά καιρούς σε Εφημερίδες, Περιοδικά και Εγκυκλοπαίδειες, και περισσότερο στα λογοτεχνικά του έργα: «Φωνές από τα μνήματα τ’ Άι Νούφρη» (Μυθιστόρημα, Αθήνα 1973), «Αναπνοές του Ψηλορείτη», (Διηγήματα, α΄ έκδ. Αθήνα 1977, β΄ έκδ. διηγήματα-ποίηση, «Λευκή Σελίδα», Αθήνα 2013), «Ο Σταυρούλης» (Μυθιστόρημα, «Βιβλιοεκδοτική», Αθήνα 2003) και «Οι Φευγάτοι» (Μυθιστόρημα, publibook, Αθήνα, 2010).
Ο συγγραφέας επέλεξε να μας εντυπωσιάσει και με το καινούριο πολυσέλιδο (477 σελίδες 24Χ17) μυθιστόρημά του «Ο Παύλος και ο Παυλής» από τις εκδόσεις «Θερμαϊκός».
Όπως διευκρινίζει ο συγγραφέας στον Πρόλογό του, «“Ο Παύλος και ο Παυλής”» αποτελεί ένα καθαρά αυτοβιογραφικό κείμενο, το οποίο έγραψε ο ίδιος ο “Παύλος” στην ώριμη ηλικία του, ιστορώντας (…) τα γεγονότα της ζωής του (…), τους προβληματισμούς και τις σκέψεις που του δημιουργούσαν κάθε φορά, όπως και την αγωνιώδη του προσπάθειά καθυπόταξης του σεξομανούς «Παυλή» (δηλαδή του σαρκικού εαυτού του) στον με πνευματικά ενδιαφέροντα Παύλο, και τη συνεχώς επιδιωκόμενη πνευματική του ανάταση».
Το ότι ο πρωταγωνιστής και αφηγητής του μυθιστορήματος αποτελεί περσόνα του συγγραφικού υποκειμένου μέσα στο οποίο αντι-μάχονται οι δύο πόλοι του αντιθετικού ζεύγους Παύλος-Παυλής αποτυπώνεται και στην εικόνα του εξωφύλλου με τη διπλή προσωπογραφία του συγγραφέα, δίκην Ιανού ως προς τον αριθμό και τον προσανατολισμό των προσώπων (Σχεδιασμός: Μαρίνα Ρήγα).
Το μυθιστόρημα διαρθρώνεται σε οκτώ κεφάλαια: Κεφ. Α΄: Τα μαθητικά χρόνια. Παύλος, Παυλής και Τάντης. Κεφ. Β΄: Η αυτοκτονία του Τάντη. Κεφ. Γ΄: Τα φοιτητικά χρόνια. Κεφ. Δ΄: Η μεγάλη τραγωδία. Κεφ. Ε΄: Τα χρόνια του στρατού. Κεφ. ΣΤ΄: Ο διορισμός. Η Χαρμονή και ο γάμος. Κεφ. Ζ΄: Η λύτρωση. Κεφ. Η΄: Συνάντηση με το παρελθόν.
Το νέο βιβλίο υπηρετεί πλουσιοπάροχα και με αρμονικό συνδυασμό τους στόχους του συγγραφέα του: τον ενημερωτικό, ως μαρτυρία (έμμεση τυπικά-άμεση ουσιαστικά), τον παιδαγωγικό, ως διδακτική πρόθεση ή διδακτικό αποτέλεσμα (χωρίς όμως να εκτρέπεται σε διδαχτισμό), και φυσικά τον καλαισθητικό στόχο του «ωραίου», αναγκαίου όρου οροθέτησης του έργου ως λογοτεχνικού.
Στο μυθιστόρημα ιχνηλατείται η πνευματική εσωτερική ανάβαση του κεντρικού ήρωα, που ξεκινώντας από τη βάση του ως φυσικού όντος αγωνίζεται για την υπέρβαση των ζωωδών ενστίκτων, του υλοζωισμού και της υλικής υπόστασης, προκειμένου να προσεγγίσει τα όρια του «υπερφυσικού» όντος, δικαιώνοντας το χαρακτηρισμό του ως άνω θρώσκοντος ανθρώπου. Μια έκβαση λυτρωτική έστω και καθυστερημένα.
Μπορεί να αναφέρεται στην περίπτωση ενός ανθρώπου, του Παύλου, ως εφήβου του μεσοπολέμου, στη συνέχεια ως νέου της μεταπολεμικής γενιάς του ’50 και έπειτα ως ώριμου μεσήλικα, στην πραγματικότητά όμως το βιβλίο παραπέμπει συγχρονικά και διαχρονικά στις εναγώνιες πνευματικές και υπαρξιακές αναζητήσεις όλων των εφήβων και των νέων (στους οποίους άλλωστε ο συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο του) καθώς και στην οδυσσεϊκή η οδυσσειακή περιπέτεια για την ικανοποίηση αυτών των αναζητήσεων.
Με την έννοια αυτή ο αξιακός οδοδείκτης της μυθιστορηματικής αυτής ανάβασης παραπέμπει στην πυρηνική ιδέα του έργου του Νίκου Καζαντζάκη, ο οποίος ταύτιζε τη δυναμική πορεία της ζωής και της ψυχής του -και κατ’ επέκταση του «άνω θρώσκοντος» ανθρώπου- με την επώδυνη ανάβαση μέσω της μετατροπής της «ύλης σε πνέμα». Ως προ αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί η προσέγγιση του βιβλίου αυτού με τη μελέτη του συγγραφέα «Το ηρωικό στοιχείο στο έργο του Καζαντζάκη, ως δύναμη θέωσης του ανθρώπου». (Εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα», 2007)
Είναι αξιοσημείωτο ότι η γλώσσα του συγγραφέα δεν συγχέει την ελευθερία με την ελευθεριότητα και απορρίπτει τη σεμνοτυφία και την ασυδοσία του άσεμνου, επιλέγοντας στα επίμαχα σημεία την υπαινιχτική αποσιώπηση ή τη μεταφορά. Και αυτό, γιατί στόχος του δεν είναι ο εύκολος εντυπωσιασμός και ο φτηνός σκανδαλισμός. Αξιοσημείωτες είναι επίσης η ζωντάνια των σκηνών και των διαλόγων, η διεισδυτική χαρακτηρολογία, η ενδιαφέρουσα σκηνοθεσία και η κατατοπιστική χωροχρονική τοποθέτηση των διαδραματιζόμενων στο βιωματικό αυτό μυθιστόρημα.
Δεν θα παραλείψω φυσικά να αναφέρω το όνομα της Φοίβης Παπαγιαννίδη, που είχε την ευθύνη της διόρθωσης και επιμέλειας του κειμένου.
Καταληκτικά και ανεπιφύλακτα, το έργο είναι επίκαιρο και διακαιρικό και ως τέτοιο είναι προορισμένο να πολυκαιρίσει (και δεν εννοώ βέβαια στις προθήκες των βιβλιοπωλείων).
Εύχομαι στο συγγραφέα και φιλό-λογο (με όλο το βάθος και πλάτος της έννοιας) υγεία και καλή συνέχεια στο δημιουργικό έργο του, λογοτεχνικό και γενικά συγγραφικό.
