ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ*
ΑΝΤΩΝΗ ΕΜΜ. ΣΤΙΒΑΚΤΑΚΗ
Τα Σακτούρια Αγίου Βασιλείου και η Ιστορία τους
[Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη, Ρέθυμνο 2017, σχ. 8ο (23 Χ 16), σσ. 480]
ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
www.ret-anadromes.blogspot.com
http://historicalcrete.ims.forth.gr
Θεωρώ ότι είναι γεγονός υψίστης σημασίας για τον τόπο η καταγραφή της ιστορίας τού κάθε χωριού χωριστά. Κάθε τέτοια καταγραφή- ακόμα και του μικρότερου οικιστικού χώρου- αποτελεί, οπωσδήποτε, γεγονός εξαιρετικής σημασίας, μεγίστη συνεισφορά και ουσιαστική συμβολή στην τοπική και, κατ’ επέκταση, και στη Γενική Ιστορία. Μακάρι να βρίσκονται οι κατάλληλοι κάθε φορά άνθρωποι, που θα σκύβουν με αγάπη πάνω από τα χωριά μας, μικρά ή μεγάλα, για μια έστω και μικρή, αφετηριακή αποτύπωση της ιστορίας και του πολιτισμού τους, αν δεν είναι δυνατή μια ουσιωδέστερη κι επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγισή τους.
Και ως τέτοια, ως περισπούδαστη, δηλαδή, κι επιστημονικά τεκμηριωμένη, θεωρώ την προσέγγιση που έκανε στο γυναικοχώρι του, τα Σακτούρια, με το βιβλίο του αυτό υπό τον τίτλο: «Τ α Σ α κ τ ο ύ ρ ι α Α γ ί ο υ Β α σ ι λε ί ο υ κ α ι η Ι σ τ ο ρ ί α τ ο υ ς», ο αγαπητός φίλος κι ομότεχνος Α ν τ ώ ν η ς Ε μ μ. Σ τ ι β α κ τ ά κ η ς, γαμπρός Σακτουριανός, που, σήμερα, ύστερα από τριάντα πέντε χρόνια γάμου, αισθάνεται τόσο Σακτουριανός, που δεν μπορεί, όπως κι ο ίδιος το ομολογεί, να ξεχωρίσει τα Σακτούρια από το χωριό του, τον Χόνδρο Βιάννου, Ηρακλείου, στον οποίο μεγάλωσε και το πρώτον είδε το φώς της ζωής. Γιατί ναι- πρέπει να το τονίσουμε αυτό- του Αντώνη Στιβακτάκη η αγάπη για το όμορφο χωριό της γυναίκας του Μαρίας Ρ. Δελιδάκη, περίσσευσε τόσο από την πρώτη, κιόλας, στιγμή, που τον ώθησε- μιας και είχε και θαυμάσιο διδάχο δίπλα του, τον, επί έτη, αγροφύλακα πεθερό του Ροδάμανθο Δελιδάκη- να αφιερώσει πολλά χρόνια ευσυνείδητου πνευματικού μόχθου, προκειμένου να ερευνήσει, μελετήσει και καταγράψει την Ιστορία, τον βίο και τον πολιτισμό του και να μας τα προσφέρει σήμερα με το θαυμάσιο αυτό βιβλίο των τετρακοσίων σελίδων που παρουσιάζουμε στην αγάπη σας.
Ο Αντώνης Στιβακτάκης είναι πολύ γνωστός ανά την Κρήτη, κι όχι μόνον, από τα εκατοντάδες δημοσιεύματά του σε τοπικά περιοδικά κι εφημερίδες και τα δεκάδες βιβλία του κυρίως για το Άγιον Όρος, την ιερή κιβωτό της Ορθοδοξίας και του έθνους, ώστε δικαίως θα μπορούσε να διεκδικήσει τον επίζηλο τίτλο του «Συγγραφέα της Αγιορείτικης Πολιτείας του Άθω». Όμως, ακόμα πιο ενδιαφέρον για μας τους Κρητικούς πρέπει να θεωρηθεί το γεγονός ότι το σύνολο σχεδόν των παραπάνω έργων του για το Άγιον Όρος, αφορά σε μελέτες αναφερόμενες στις σχέσεις της Κρήτης με την Αθωνική Πολιτεία. Αναφέρουμε δειγματικά τα βιβλία του «Το Άγιον Όρος και η Κρήτη», «Ο Γέρων Αβιμέλεχ», ο «Γέροντας Δαμασκηνός ο Αγιοβασιλειάτης», καθώς και το ογκώδες βιβλίο του (των 420 σελίδων), «Μορφές Κρητών Αθωνιτών»». Όλα την αναφορά τους έχουν στο νησί μας, την Κρήτη, και ένεκα τούτου αποκτούν, περαιτέρω, και σοβαρό κρητολογικό ενδιαφέρον. Το ίδιο συμβαίνει και με βιβλίο του για το χωριό του, με τίτλο: «Ο Χόνδρος Βιάννου στα μονοπάτια της ιστορίας», που από σήμερα έρχεται να σμίξει και συμπορευτεί στα Κρητολογικά Γράμματα με το παρόν βιβλίο του για το γυναικοχώρι του, τα Σακτούρια.
Στο παρουσιαζόμενο βιβλίο μελετώνται με τρόπο συστηματικό η σπουδαία του χωριού ιστορία από τα μινωικά χρόνια μέχρι τον εικοστό αιώνα, η ταυτότητα, το όνομα, τα γεωγραφικά του όρια, οι παλιοί και νέοι οικισμοί, η πληθυσμιακή του σύνθεση στις διάφορες ιστορικές περιόδους, καθώς και η κοινοτική του οργάνωση, οι εκκλησίες, η Ενορία και το Δημοτικό Σχολείο. Μελετώνται, περαιτέρω, τα τοπωνύμια της ευρύτερης αγροτικής περιφέρειας, το φυσικό περιβάλλον, η χλωρίδα και η πανίδα, τα σπήλαια, οι κορυφές, τα ρυάκια του χωριού και τα ποτάμια. Για όλα αυτά παρατίθεται ένας μοναδικός ονοματολογικός πλούτος από δεκάδες λεκτικούς μαργαρίτες, δημιούργημα της ιστορίας, των παραδόσεων και της θυμοσοφίας του λαού μας. Σπουδαία από λαογραφικής άποψης θεωρούμε και τα κεφάλαια της Ε΄ Ενότητας, που αναφέρεται στις ασχολίες των κατοίκων, στις καλλιέργειες και τα επαγγέλματα (καζανάρηδες, φαμπρικάρηδες, μυλωνάδες), της Στ΄, που αναφέρεται στη μουσική, στους ανθρώπους του χωριού, στις εορτές και στα πανηγύρια και στη λαϊκή του, εν γένει, παράδοση και της Ζ΄, όπου γίνεται εκτενής αναφορά των Σακτουριανών του χθες και του σήμερα, από παλιότερες και νεότερες πηγές, νοταριακά και τουρκικά ιστορικά έγγραφα και εκλογικούς (της Κρητικής Πολιτείας) καταλόγους.
Όλος αυτός ο πλούτος αντλήθηκε τόσο από ενδιαφέρουσες ζώσες μαρτυρίες παλαιών και νεότερων κατοίκων του χωριού, όσο κι από επίπονες ερευνητικές του συγγραφέα επισκέψεις σε πλείστες αρχειακές πηγές, όπως αυτές της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου, του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου, της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, αλλά, βέβαια, και των ντόπιων αρχείων της Κοινότητας, της Ενορίας και του Δημοτικού Σχολείου, που αναδιφήθηκαν και μελετήθηκαν από τον συγγραφέα εξαντλητικά. Σπουδαία πηγή, στο τέλος του βιβλίου, θεωρούμε και την πλουσιότατη και, συχνά, σπάνια και εξειδικευμένη ελληνική και ξένη βιβλιογραφία που παρατίθεται.
Πρόκειται για ένα βιβλίο πραγματικό θησαυρό, που αποτελεί ύμνο και εγκαλλώπισμα του τοπικού μας πολιτισμού, συνοδευόμενο, ταυτόχρονα, και από ένα πλουσιότατο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό, που αποτυπώνει με ενάργεια και δύναμη εκφραστική κάθε λεπτομέρεια- γενική ή ειδική- της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας του τόπου σε κάθε εποχή.
Ο Αντώνης Στιβακτάκης είναι, γι’ αυτό, άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας για τη μεγάλη αυτήν προσφορά του στον τόπο και την Τοπική μας Ιστορία. Τέτοιες προσπάθειες μάς ενθαρρύνουν και μας κάνουν να πιστεύουμε ότι δεν χάθηκαν, ακόμα, όλα κάτω από τον αδυσώπητο οδοστρωτήρα τού σύγχρονου τεχνοκρατούμενου πολιτισμού και την ισοπεδωτική λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης και του συγκρητισμού. Και αν η πραγματική πατρίδα τού κάθε ανθρώπου είναι τα παιδικά του χρόνια, τότε με το βιβλίο αυτό όλοι οι Σακτουριανοί σήμερα επιστρέφουν ξανά στις ρίζες τους, επιστρέφουν ξανά στη μικρή τους πατρίδα, στο πολυαγαπημένο τους χωριό, τα Σακτούρια.
*Απόσπασμα από την παρουσίαση του βιβλίου, το Σάββατο 16/9/2017, στο Ιστορικό Πολιτιστικό Κέντρο Σακτουρίων, στα Σακτούρια
