Την ανησυχία τους για τη «χαμένη γενιά» της Ελλάδας και την έλλειψη εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών στους θεσμούς, που μπορεί να οδηγήσει σε «απρόβλεπτες» καταστάσεις, εκφράζουν στην «Κ» οι καθηγητές του Χάρβαρντ Γκρέγκορτζ Εκιερτ και Πίτερ Χολ μετά τη λήξη των εργασιών του συνεδρίου για το μέλλον της Ευρώπης, που διοργανώνει κάθε χρόνο το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του αμερικανικού πανεπιστημίου Minda de Gunzburg. Φέτος, η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τις διεθνείς σχέσεις της Ευρώπης και τον λαϊκισμό, ενώ για πρώτη φορά συζητήθηκαν εκτενώς οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην ελληνική κοινωνία και τους νέους όπως αποτυπώθηκαν στις έρευνες του οργανισμού διαΝΕΟσις.
«Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο για μένα ήταν το γεγονός πως μεγάλο ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας χάνει την εμπιστοσύνη του στα πολιτικά κόμματα, στις ΜΚΟ, στις ανεξάρτητες αρχές και φαίνεται ότι στρέφεται περισσότερο στον εαυτό του και στον οικογενειακό του περίγυρο. Υπάρχει σκεπτικισμός για όλους τους θεσμούς της κοινωνίας», επισημαίνει ο διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ και καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Γκρέγκορτζ Εκιερτ. Στην έρευνα της διαΝΕΟσις, «Τι πιστεύουν οι Ελληνες» για το 2017, που έχει παρουσιάσει η «Κ» (5/3/2017), το 51% των ερωτηθέντων δεν εμπιστεύεται «καθόλου» τα πολιτικά κόμματα, όπως και το 46% τις ΜΚΟ, το 52% εμπιστεύεται «λίγο» και «καθόλου» τις ανεξάρτητες αρχές, ενώ η οικογένεια αναδεικνύεται ο πιο αξιόπιστος θεσμός με 74%.
Ο Πολωνός καθηγητής μας εξηγεί ότι αυτή η τάση απομόνωσης από τη δημόσια σφαίρα και η αδιαφορία για τα κοινά ενδέχεται να μετουσιωθεί σε ένα σοβαρό πρόβλημα αξιών για τη δημοκρατία. «Στην Πολωνία, για παράδειγμα, οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τα πολιτικά κόμματα αλλά περίπου το 60% εμπιστεύεται τις ΜΚΟ, υπάρχουν δηλαδή εναλλακτικές για τον πολίτη. Οταν δεν εμπιστεύεσαι κανέναν, είναι δύσκολο να προβλέψεις τις αντιδράσεις του κόσμου. Αυτό που με ανησυχεί είναι μήπως η οδός του ατομισμού οδηγήσει στην άνοδο λαϊκιστών ηγετών με ριζοσπαστικές και αντιδημοκρατικές ιδεολογίες», τονίζει ο κ. Εκιερτ.
«Τα αποτελέσματα των ερευνών της διαΝΕΟσις μας σόκαραν όλους στο κοινό», παραδέχεται ο καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών Πίτερ Χολ, ο οποίος διακρίνει μια «χαμένη γενιά» στην ελληνική κοινωνία. «Οι έρευνες δείχνουν το πραγματικό κόστος της κρίσης του ευρώ στην Ελλάδα και συγκεκριμένα το γεγονός ότι στο τέλος θα αφήσει μια γενιά της οποίας τα εισοδήματα και οι θέσεις εργασίας μπορεί να μην αποκατασταθούν ποτέ από τα χτυπήματα που δέχθηκαν», σημειώνει. Σύμφωνα με την έρευνα, ο ευρωσκεπτικισμός παγιώνεται στη χώρα μας με αρκετούς να πιστεύουν ότι η Ελλάδα ζημιώθηκε από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε., στον τομέα της οικονομικής ανάπτυξης και της ευημερίας, μια τάση που δεν εκπλήσσει τον Καναδό καθηγητή. «Το μέλλον κάθε χώρας εξαρτάται από τις νεότερες γενιές. Από τα αποτελέσματα των ερευνών φαίνεται ότι η Ελλάδα θα υπομείνει το κόστος της κρίσης για πολλά ακόμη χρόνια και δεν αποτελεί έκπληξη η αυξανόμενη ανησυχία απέναντι στην Ε.Ε. Υποψιάζομαι, όμως, ότι οι νέοι θα συνεχίσουν να βλέπουν ότι το μέλλον τους βρίσκεται στην Ευρώπη», σημειώνει ο κ. Χολ.
Ο ευρωσκεπτικισμός
Οι καθηγητές διακρίνουν μια μετατόπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη από τα οικονομικά προς περισσότερο πολιτικά ζητήματα, τις διεθνείς σχέσεις με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ και βέβαια την ασφάλεια. Η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με μια «υπαρξιακή κρίση», εκτιμά ο Πίτερ Χολ, ενώ ο Γκρέγκορτζ Εκιερτ σχολιάζει ότι ο νέος μεγάλος πονοκέφαλος της Γηραιάς Ηπείρου θα είναι «ο διαχωρισμός σε Δυτική και Ανατολική Ευρώπη» με ανοιχτά τα ζητήματα του ευρωσκεπτικισμού, του μεταναστευτικού και της απομάκρυνσης από τις δημοκρατικές αξίες.
Η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού στην Ελλάδα απασχολεί τη διαΝΕΟσις, μας λένε οι διευθυντές ερευνών και περιεχομένου Κυριάκος Πιερρακάκης και Θοδωρής Γεωργακόπουλος που παρουσίασαν τις έρευνες του οργανισμού στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ. Ως «απάντηση» στην αυξανόμενη τάση μέσα στην κοινωνία ετοιμάζουν μία σειρά ενημερωτικών και παρεμβατικών δράσεων με εκδόσεις για το μέλλον της Ευρώπης και τον ρόλο της Ελλάδας και προτάσεις για τις ελληνικές θέσεις σε μία σειρά ευρωπαϊκών θεμάτων σε συνεργασία με το ΕΛΙΑΜΕΠ.
