Η πυρκαγιά που άναψε η υπόθεση της Novartis σε συνδυασμό με το Σκοπιανό αλλά και το θέμα των Ιμίων βάφουν γκρίζο όχι μόνο το πολιτικό σκηνικό, αλλά και το αφήγημα της «καθαρής εξόδου» από το μνημόνιο - Κόλαση η Τετάρτη με τη συζήτηση στη Βουλή για τη σύσταση Προανακριτικής
Δεν μας έφτανε το Μακεδονικό, ήρθε η Novartis και αμέσως μετά ο τουρκικός τσαμπουκάς στα Ιμια και η χώρα έγινε άνω κάτω. Εκεί που, μετά το γρήγορο κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, υπήρχε ηρεμία και λέγαμε ότι η χώρα επιστρέφει στην κανονικότητα και ετοιμάζεται να θέσει, τον Αύγουστο, τέρμα στην άτεγκτη μνημονιακή επιτροπεία, το σκηνικό πήρε φωτιά. Πλέον, η πυρκαγιά απλώνεται και απειλεί να κάψει πολιτικούς, κυβέρνηση, κομματικό σύστημα, τράπεζες, αλλά και Δικαιοσύνη και Στρατό, δηλαδή τους πυλώνες ευστάθειας του κράτους.
Η ως άνω εκτίμηση είναι ανώτερου κυβερνητικού στελέχους με την οποία συμφωνούν αρκετοί, ανεξάρτητα από κομματική ένταξη, πολιτικοί, καθώς και σοβαροί οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες που με τις δραστηριότητες και τον λόγο τους διαμορφώνουν σε σημαντικό βαθμό τον δημόσιο βίο. Ο προβληματισμός και στο κυβερνητικό στρατόπεδο όσον αφορά τις εξελίξεις είναι έντονος - ειδικότερα για τη δυνατότητα της κυβέρνησης να αντέξει (και πόσο;) μια παρατεταμένη περίοδο έντασης τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο διπλωματικό - στρατιωτικό πεδίο. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης και ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος εμφανίζονται ανήσυχοι για τις επιπτώσεις της αιφνίδιας πολιτικής όξυνσης στα θέματα των τραπεζών, των ξένων επενδύσεων και του προγράμματος δανεισμού από τις αγορές που έχει εκπονηθεί και στο οποίο στηρίζουν πολλές από τις ελπίδες τους για «καθαρή έξοδο» από τα μνημόνια. Ενώ μέχρι πρότινος κοινοτικοί αξιωματούχοι, ξένοι αναλυτές και διεθνής Τύπος εκφράζονταν με θετικά σχόλια για την εικόνα οικονομικής και πολιτικής σταθεροποίησης που εμφάνιζε η χώρα μας μετά και το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης και μικρότερα ή μεγαλύτερα funds διερευνούσαν τις πιθανές επενδυτικές ευκαιρίες, το κλίμα στράβωσε.
Οπως μας λέει θεσμικός παράγοντας της Ε.Ε. που παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εξέλιξη του ελληνικού προγράμματος διάσωσης, «η εικόνα πολιτικής αστάθειας στην Ελλάδα, λόγω του ονόματος των Σκοπίων, του σκανδάλου Novartis και της επίθεσης των Τούρκων στα Ιμια, δυστυχώς εντείνει τη risk-off διάθεση των επενδυτών στα ελληνικά assets». Το κυβερνητικό αφήγημα της «καθαρής εξόδου», της βελτίωσης των οικονομικών μεγεθών και της προσφυγής στις κάλπες στο τέλος της τετραετίας (ή έστω τον Μάιο του 2019 μαζί με τις ευρωεκλογές) αιφνιδίως απέκτησε γκρι χρώμα, όπως αυτό των Ιμίων, προτού οι Τούρκοι τα ανακηρύξουν σε δικά τους νησιά.
Κάτι που άλλωστε παραδέχονται και επίλεκτα μέλη της συμπολίτευσης, τα οποία μάλιστα, από τη στιγμή που η δικογραφία (Novartis) για τα πολιτικά πρόσωπα εμφανίζει κενά και χτυπητές αδυναμίες, δεν κρύβουν την ανησυχία τους για το αν μπορεί να αντέξει η χώρα 7-8 μήνες πολιτικής οξύτητας χωρίς να υπονομευτεί η έξοδος από την ασφυκτική μνημονιακή επιτροπεία. «Εκεί που ήμασταν καβάλα στ’ άλογο ήρθαν η Τουλουπάκη, το FBI, οι προστατευόμενοι μάρτυρες, ο Παπαγγελόπουλος και μας έριξαν στο καναβάτσο - και μάλιστα να απολογούμαστε αν η Novartis είναι σκάνδαλο ή σκευωρία», μας είπε πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος πάντως δικαιολογεί την οργισμένη αντίδραση των πολιτικών του αντιπάλων. «Το ίδιο θα έκανα κι εγώ αν ήμουν αθώος. Βέβαια», προσθέτει, «θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε μήπως όντως υπάρχουν στοιχεία και αποδείξεις χρηματισμού ή αδικαιολόγητου πλουτισμού».
Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι στα πολιτικά και δημοσιογραφικά γραφεία οργιάζουν οι φήμες και η παραπληροφόρηση σχετικά με τα στοιχεία. Ωστόσο οι κυβερνητικοί, υποστηρίζουν ότι «η υπόθεση είναι δεμένη και είναι θέμα χρόνου να αποκαλυφθεί η ενοχή», ενώ κάποιοι εξ αυτών λένε ότι «υπάρχουν κι άλλα έγγραφα» - είτε του FBI τα οποία έχει στην κατοχή της η εισαγγελέας, είτε κινήσεις λογαριασμών που ελέγχονται και δεν έχουν περιληφθεί στην αποσταλείσα στη Βουλή δικογραφία επειδή η έρευνα για το ξέπλυμα βρώμικους χρήματος είναι ανεξάρτητη και συνεχίζεται αφού δεν υπόκειται σε παραγραφή. Από την πλευρά τους, οι κατηγορούμενοι πολιτικοί, και ιδιαίτερα οι Αντώνης Σαμαράς (κατέθεσε ήδη μήνυση κατά των Τσίπρα, Παπαγγελόπουλου και Τουλουπάκη), Αδωνις Γεωργιάδης, Ευάγγελος Βενιζέλος, Ανδρέας Λοβέρδος, Δημήτρης Αβραμόπουλος λένε ότι «δεν υπάρχει κανένα στοιχείο, όλα είναι σκευωρία» και απειλούν θεούς και δαίμονες, ενώ ο Γιάννης Στουρνάρας υποστηρίζει ότι βρίσκεται στο στόχαστρο επειδή η κυβέρνηση θέλει να τον διώξει από διοικητή της ΤτΕ. Το σίγουρο είναι ότι η ερχόμενη εβδομάδα -αρχής γενομένης από το Κοινοβούλιο που θα αρχίσει να συζητά την πρόταση για σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής- θα είναι κόλαση.
Η αντιπαράθεση δεν θα είναι απλώς σε πολύ υψηλούς τόνους, αλλά βασίμως πιθανολογείται ότι όσα θα ακουστούν, ένθεν κακείθεν, θα είναι, όπως μας λέει γλαφυρά παλαιός κοινοβουλευτικός, «μαχαιριές στο στήθος της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας και αδιανόητα για τα πολιτικά ήθη μιας πολιτισμένης χώρας της Δύσης». Και οπωσδήποτε η συζήτηση στη Βουλή και η σύσταση προανακριτικής επιτροπής ουσιαστικά ανατινάζει κάθε γέφυρα συνεννόησης μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και των δύο κομμάτων της αντιπολίτευσης (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ), τα οποία αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν στο παιχνίδι της διακυβέρνησης, ιδιαίτερα εάν στις επόμενες εκλογές δεν υπάρξει αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος.
Αυτός είναι και ένας λόγος για τον οποίο αρκετοί βουλευτές θεωρούν ότι δεν έπρεπε να υπάρξουν τόσο υψηλοί τόνοι.
«Θα έπρεπε, αντί να λέμε για το μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως του ελληνικού κράτους, να πούμε ότι αφ' ης στιγμής εστάλη στη Βουλή, είμαστε υποχρεωμένοι να το ερευνήσουμε και θα το κάνουμε με αποκλειστικό γνώμονα την εξεύρεση της αλήθειας και όχι για να σπιλώσουμε υπολήψεις ή να ρίξουμε στην αρένα ενοχλητικούς μας αντιπάλους. Ετσι δεν θα μπορούσε να μας κατηγορήσει κανένας, ενώ θα κρατούσαμε ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας που άνοιξε, λόγω Μακεδονικού, με το Κίνημα Αλλαγής», μας λέει ένα σημαντικό κοινοβουλευτικό και κομματικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Παρόμοιο προβληματισμό λέγεται ότι έχουν και προβεβλημένα στελέχη όπως οι Νίκος Βούτσης, Πάνος Σκουρλέτης, Νίκος Φίλης κ.ά., ενώ σε ορισμένους κάνει εντύπωση το γεγονός της απουσίας του Νίκου Παππά στο εξωτερικό την περίοδο που Μακεδονικό και Novartis εισέβαλαν με ένταση στο πολιτικό προσκήνιο.
Κίνηση υψηλού ρίσκου
Πάντως, ακόμη και όσοι συμφωνούν με τη στρατηγική της έντασης, παραδέχονται ότι η Προανακριτική για τη Novartis είναι μια κίνηση υψηλού ρίσκου, η οποία, εφόσον δεν παράξει τα αναμενόμενα για την κυβερνητική πλειοψηφία αποτελέσματα, θα φέρει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον πρωθυπουργό και την ηγετική ομάδα του Μαξίμου. «Η στρατηγική της έντασης είναι καλή όταν πας για εκλογές. Αν ο σχεδιασμός είναι οι εκλογές να γίνουν, όπως λέει ο Τσίπρας, το 2019, όλα αυτά τα θέματα διαπλοκής και διαφθοράς θα έπρεπε να αφεθούν για αργότερα και πάντως αφού βγάλει τη χώρα, όπως έχει υποσχεθεί, από τα μνημόνια. Τώρα με την οξύτητα και τον διχασμό που θα υπάρξουν είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει η κυβέρνηση να φτάσει μέχρι τον Αύγουστο. Το ενδεχόμενο να πάμε σε πρόωρες εκλογές -και μάλιστα εσπευσμένα- δεν θα πρέπει να το αποκλείσουμε», μας λέει υψηλόβαθμος πολιτικός παράγοντας που στο παρελθόν κατείχε και σημαντικό πολιτειακό πόστο.
Οι γνωρίζοντες υποστηρίζουν ότι η στρατηγική της έντασης όχι μόνο είναι επιλογή του πρωθυπουργού, αλλά αναμένεται να γίνει εναργέστερη τις επόμενες εβδομάδες, όταν εκτός από τη Novartis θα υπάρξουν πολιτικο-δικαστικές εξελίξεις και σε υποθέσεις που αφορούν τα δάνεια των τραπεζών σε κόμματα και media. Προφανώς ο Αλέξης Τσίπρας θεωρεί ότι θα βγει κερδισμένος από μια μετωπική αναμέτρηση με τους «βρώμικους» του παλαιού συστήματος, όπως χαρακτηρίζει το σύστημα διακυβέρνησης πριν από αυτόν.
Το σενάριο για πρόωρες εκλογές
Το σενάριο της εξ ανάγκης πρόωρης προσφυγής στις κάλπες κερδίζει συνεχώς οπαδούς παρά τη δηλωμένη και πραγματική, όπως λένε όσοι συνομιλούν μαζί του, πρόθεση του Τσίπρα να στήσει κάλπες το νωρίτερο τον Μάιο του 2019. Και ο λόγος είναι ότι στην κυβέρνηση φοβούνται -κατ' άλλους, τους διαμηνύθηκε και από τον Πιερ Μοσκοβισί που βρέθηκε προσφάτως στη χώρα μας- πως η «καθαρή έξοδος» από τα μνημόνια δεν είναι μπορετή. Θα χρειαστούν νέα μέτρα, ενώ δύσκολα η κυβέρνηση μπορεί να αντέξει την ιδιωτικοποίηση (έστω με την παραχώρηση στην αρχή του μάνατζμεντ) των ΕΥΔΑΠ - ΕΥΑΘ, την πώληση μονάδων της ΔΕΗ ή τους πλειστηριασμούς που θα ξεκινήσουν σε φουλ ρυθμό τον Μάιο, ενώ δεν είναι σίγουρο ότι οι εταίροι-δανειστές, σε αντάλλαγμα για τη διευθέτηση του χρέους, δεν θα ζητήσουν να έρθει νωρίτερα η μείωση του αφορολόγητου, αλλά και να ληφθούν επιπλέον μέτρα αν, λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας που ενέσκηψε, υπάρξει απόκλιση από τους συμφωνηθέντες στόχους.
Αυτή είναι και η μεγάλη αντίφαση του Τσίπρα και των συνεργατών του.
Ενώ θέλουν να παραμείνουν, ει δυνατόν μέχρι και το τέλος της τετραετίας στην εξουσία -όχι μόνο εγωιστικά, όπως τους κατηγορούν οι αντίπαλοί τους, αλλά και επειδή η πολιτική που ασκούν και τα μέτρα που παίρνουν χρειάζονται χρόνο για να παράξουν αποτελέσματα-, κάνουν επιλογές που ουσιαστικά υπονομεύουν το βασικό τους αφήγημα: την έξοδο από τα μνημόνια.
Οπως μας λέει ένας εκ των κορυφαίων επιχειρηματιών της χώρας, «η εμπιστοσύνη κερδίζεται πολύ δύσκολα και χάνεται εύκολα», ενώ η γενική απαξίωση της πολιτικής, των πολιτικών και των κομμάτων που προκαλείται από την ανακίνηση δύσοσμων θεμάτων μπορεί να οδηγήσει σε ανώμαλες καταστάσεις.
Προφίλ Μητσοτάκη
Μια άλλη παρενέργεια από τον αιφνίδιο πολιτικό εμφύλιο που ξέσπασε -αρχικά λόγω Μακεδονικού και στη συνέχεια λόγω Novartis-, και ο οποίος μπορεί να πάρει απρόβλεπτες ακόμη και ανεξέλεγκτες διαστάσεις εάν οι κινήσεις κατευνασμού των Τούρκων από τους Αμερικανούς δεν αποδώσουν τα αναμενόμενα- είναι και η ενίσχυση του ηγετικού προφίλ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Εκεί που ο αρχηγός της Ν.Δ. είχε βρεθεί να «καθοδηγείται» στο Μακεδονικό πρωτίστως από τον Σαμαρά και δευτερευόντως από τον Καραμανλή, τώρα εμφανίζεται ως ο «πατερούλης» της παράταξης που παρέχει την προστασία, την οποία είναι λογικό να αποζητούν από το κόμμα τους τα στελέχη που διώκονται.
Επιπροσθέτως, αρκετός κόσμος, ιδίως από τον χώρο της Κεντροαριστεράς, που στην υπόθεση του Μακεδονικού συμπαρατάχθηκε με τον Τσίπρα, τώρα εμφανίζεται να παίρνει εκ νέου αποστάσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς η δικογραφία για την παραπομπή των 10 πολιτικών στο σκάνδαλο Novartis δεν είναι, όπως τουλάχιστον έχει παρουσιαστεί μέχρι τώρα, πειστική -έχει κενά, προκαλεί απορίες-, ενώ λόγω και των ισχυρών πολιτικών αντανακλαστικών που επέδειξαν οι έξι από τους δέκα κατηγορούμενους υπάρχει, ακόμη και σε στελέχη και ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, η αίσθηση της ύπαρξης σοβαρών κενών που δεν δικαιολογούν τη δίωξη προσώπων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής επετηρίδας.
Το σίγουρο είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ με το Μακεδονικό άλλαξε την ατζέντα και με τη συμπαράταξη του ΚΙΝ.ΑΛ. και του ΚΚΕ στην εθνική γραμμή έσπασε την πολιτική απομόνωση στην οποία είχε περιέλθει, με τη Novartis το μόνο που καταφέρνει είναι να συσπειρώσει ένα σημαντικό τμήμα των οπαδών του , που όμως δεν είναι αρκετό, αν γίνουν εκλογές, να του δώσει τη νίκη ή ποσοστό που να τον αναδείξει πρωταγωνιστή στο παιχνίδι της επόμενης μέρας και, κυρίως, να επιβάλει την απλή αναλογική. Κινδυνεύει μάλιστα, αν η ένταση στο Αιγαίο δεν αποκλιμακωθεί σύντομα και με όρους σύμφωνους με τα εθνικά συμφέροντα, να μπλέξει σε μια περιπέτεια που η κατάληξή της είναι άγνωστη όχι μόνο για την κυβέρνηση και τη χώρα, αλλά και για τον ίδιο...
