Τα καραμανλήδικα είναι μια ιδιαίτερη γλωσσική συμπεριφορά τμήματος του χριστιανικού πληθυσμού της Μ. Ασίας και κυρίως του χώρου της Καππαδοκίας, η οποία άρχισε μετά την εμφάνιση των Τουρκικών μαζών και την κατάκτηση της περιοχής. Σιγά μα σταθερά, επεκράτησε αυτή η παράξενη γλωσσική ιδιομορφία που στην ομιλία της ήταν τουρκική και η γραφή της γίνονταν με ελληνικούς χαρακτήρες.
Επιμέλεια: Αθηνά Πετρακάκη
Τα καραμανλήδικα
Τα τουρκικά καραμανλί ήταν μια διάλεκτος της τουρκικής γλώσσας την οποία μιλούσαν οι Καραμανλήδες. Για τη γραφή τους χρησιμοποιούταν το ελληνικό αλφάβητο αντί για την επίσημη οθωμανική τουρκική γραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι δημοσιεύσεις στην οθωμανική τουρκική γλώσσα που χρησιμοποιούσαν την ελληνική γραφή λέγονταν Καραμανλήδικα και η γραφή τους καραμανλήδεια γραφή.
Η επίσημη γλώσσα της κυβέρνησης ήταν η οθωμανική τουρκική γραμμένη στην αραβική γραφή, αλλά η Ανατολική Ορθόδοξη Χριστιανική Κοινότητα δημοσιεύσε πολλές εργασίες στα Καραμανλήδικα, τα οποία αντιπροσωπεύουν μοναδικές πολιτιστικές και ιστορικές αποχρώσεις της περιόδου που υπήρχαν Καραμανλήδες. Στις μέρες μας, δεν υπάρχουν ούτε οι άνθρωποι Καραμανλήδες ούτε η γλώσσα τους. Μόνο το επίθετο Καραμανλής υπάρχει για να θυμίζει την ύπαρξή τους.
Ποιοι ήταν οι Έλληνες Καραμανλήδες
Με τον όρο Καραμανλής και συνηθέστερα, στον πληθυντικό: Καραμανλήδες, προσδιορίζονται οι Έλληνες κάτοικοι της Καραμανίας, οι οποίοι είχαν μία παγκόσμια ιδιαιτερότητα: ήταν Έλληνες, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, μίλαγαν Τούρκικα και έγραφαν την Τούρκικη γλώσσα με ελληνικά γράμματα. Παρόλο που υπέστησαν μεγάλη πίεση για να εξισλαμιστούν, τους απαγορεύτηκε η ελληνική γλώσσα και τους επιβλήθηκε η Τούρκικη, εκείνοι με πείσμα παρέμειναν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, αν και έχασαν την ελληνική γλώσσα. Έπειτα από την υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης (1923) μεταφέρθηκαν, στην Ελλάδα , κυρίως σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, αν και ελάχιστοι είχαν έρθει, πριν από την Μικρασιατική καταστροφή. Για αυτούς του Τουρκόφωνους Έλληνες τυπώθηκαν αρκετά βιβλία στην Καραμανλήδικη (ή Κραμανλίδικη ή Καραμανλήδειο) γραφή (πρώτη επίσημη εμφάνιση της γραφής αυτής ήταν το 1713 και διατηρήθηκε επί δύο αιώνες). Ο Σουλτάνος την αναγνώρισε ως επίσημη γραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορία δίνοντας την έγκριση (Ι. Χλωρό, 1934) συγγραφής τουρκοελληνικού λεξικού.
Που βρίσκεται η Καραμανία;
Η Καραμανία είναι περιοχή της Νοτιοανατολικής Μ. Ασίας και περιλαμβάνει τμήματα της Λυκαονίας, Μεγάλης Φρυγίας Παμφυλίας, Ισαυρίας, Καππαδοκίας, Κιλικίας. Στην Αρχαιότητα η περιοχή Καραμάν (Karaman) ονομαζόταν Λάρανδα (τα) και καταστράφηκε από τον Περδίκκα, το 322 π.Χ. Ονομάστηκε έτσι από το όνομα του Καραμάν Μπέη / Mehmet Bey Karamanoglu, o οποίος ίδρυσε το εμιράτο γύρω στα 1256.
Η λέξη Καραμάν (ή Καχραμάν) σημαίνει «ο ήρωας», «το πρωτοπαλίκαρο», και είναι κοινή στην Τουρκική, στα Περσικά (Φαρσί), και στα Αρμένικα, καθώς και σ΄ όλες τις περιοχές που έχουν τις παραλλαγές Φαρσί όπως: Αφγανιστάν, Πακιστάν, και τη περιοχή Punjab της Ινδίας. Το όνομα Καραμανλή προσδιορίζει τον άνθρωπο ή την οικογένεια που κατάγεται από το Καραμάν (η Τούρκικη κατάληξη «-λή» δηλώνει την προέλευση/καταγωγή, π.χ. Ankarali : ο καταγόμενος από την Άγκυρα). Από αυτούς τους Τουρκόφωνους Έλληνες έχουμε πολλά επώνυμα στη Νέα Ελληνική, όπως: Καραμάνος, Καραμανλάκης, Καραμανόγλου, Καραμανλής κ.ά.
Πηγές: yiorgos thalassis, glossesweb
