Γράφει ο Μανόλης Η. Θεοδοσόπουλος- Λογοθεραπευτής
Ο όρος δυσλεξία χρησιμοποιείται για να υποδηλώνει τις μαθησιακές δυσκολίες της ανάγνωσης και ορθογραφημένης γραφής οι οποίες αφενός συνδέονται με άλλες οργανικές ή διανοητικές διαταραχές, αφετέρου δε είναι ειδικές και προκαθορίζονται οργανικά. Μέχρι σήμερα πάντως τα αίτια πρόκλησης της δυσλεξίας δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως. Ωστόσο κάποια από τα παρακάτω θεωρούνται ως τα πιο πιθανά.
Σαν εισαγωγή στην αναφορά των πιθανών αιτίων της διαταραχής αυτής πρέπει να σημειωθεί ότι έχει διατυπωθεί με βεβαιότητα από τους μελετητές πως η δυσλεξία είναι αποτέλεσμα οργανικών δυσλειτουργιών και όχι εξωγενών παραγόντων (π.χ. άσχημη ψυχολογική κατάσταση). Μέσα λοιπόν από στοιχεία τα οποία προέκυψαν από τις έρευνες η αναζήτηση των αιτίων επικεντρώθηκε αποκλειστικά στη μελέτη της λειτουργικής βλάβης η οποία ευθύνεται για τη γένεση της δυσλεξίας.
Μία πρώτη θεωρία για τα αίτια της δυσλεξίας είναι αυτή που σχετίζεται με το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) των δυσλεκτικών ατόμων. Πιο αναλυτικά υποστηρίζεται ότι η ανάπτυξη του ΚΝΣ, την περίοδο της εγκυμοσύνης, δεν έχει φυσιολογική εξέλιξη και σαν συνέπεια επηρεάζονται αρνητικά τα τμήματα εκείνα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη γραφή και την ανάγνωση. Βέβαια η εγκυρότητα της θεωρίας αυτής εξετάζεται καθώς η έρευνα έχει μεν παρουσιάσει δεδομένα τα οποία όμως δεν είναι επαρκή ούτως ώστε να μπορεί να υιοθετηθεί χωρίς επιφυλάξεις.
Στα πλαίσια της έρευνας εξάλλου, έχει εκφραστεί η άποψη ότι η δυσλεξία είναι προϊόν ανωμαλίας των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, οι λειτουργίες του λόγου βασίζονται και στα δυο εγκεφαλικά ημισφαίρια, αλλά το δεξιό ημισφαίριο κατευθύνει την αυτόματη χρήση της γλώσσας, ενώ το αριστερό τη δημιουργική χρήση της. Κατά συνέπεια η δυσλεξία, σύμφωνα με την παραπάνω άποψη, είναι απόρροια μίας λειτουργικής παρέκκλισης των ημισφαιρίων και ειδικότερα του αριστερού. Ένα ακόμα επιχείρημα που ενισχύει τη συγκεκριμένη θεωρία είναι ότι αυτή η λειτουργική παρέκκλιση προκαλεί στο άτομο δυσκολία κατανόησης των εννοιών δεξιά – αριστερά. Δυσκολία που αποτυπώνεται με την εμφάνιση της καθρεπτικής γραφής.
Η επόμενη θεωρία κινείται σε ένα διαφορετικό πλαίσιο σε σχέση με τις δύο προαναφερθείσες. Σύμφωνα με αυτή συντελεστής βαρύνουσας σημασίας σε ό,τι αφορά το φαινόμενο της δυσλεξίας είναι η κληρονομικότητα. Τα αποτελέσματα στατιστικών ερευνών έδειξαν πως το συντριπτικό ποσοστό των δυσλεκτικών παιδιών είχε ανάλογο ιστορικό στην οικογένειά του. Παρ’ όλα αυτά, η γενετική προδιάθεση δεν μπορεί να μπορεί να δώσει λύση στο ζήτημα των αιτίων εξεταζόμενης διαταραχής διότι το οργανικό υπόβαθρο είναι δεδομένο.
Επιπρόσθετα, έχει παρουσιαστεί έρευνα της οποίας οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι η δυσλεξία προκαλείται εξαιτίας κάποιου προβλήματος στο οπτικό σύστημα. Δηλαδή, η λειτουργία του συγκεκριμένου συστήματος παρουσιάζει ατέλειες οι οποίες επιβαρύνουν την αντιληπτική ικανότητα του ατόμου. Κατ’ επέκταση το άτομο εμφανίζει, στο γραπτό λόγο, αυτή τη δυσκολία αντίληψης. Η υπόθεση αυτή έχει σημαντικές αδυναμίες καθώς κυριαρχεί η πεποίθηση ότι η οργανική δυσλειτουργία της δυσλεξίας επιδρά δυσμενώς στο οπτικό σύστημα και όχι το αντίθετο. Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στα πιθανά αίτια της δυσλεξίας πρέπει να πούμε πως από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι ασφαλή συμπεράσματα για τη προέλευση της δυσλεξίας δεν μπορούν να εξαχθούν. Παρά ταύτα, η έρευνα της δυσλεκτικής συμπεριφοράς θα εξακολουθήσει να υφίσταται μέχρι να υπάρξει μία οριστική απάντηση αναφορικά με τα αίτιά της.
Όπως έχει προαναφερθεί με τη δυσλεξία και τις μαθησιακές δυσκολίες δεν ασχολούνται όλοι οι λογοθεραπευτές. Ωστόσο, όσοι συνάδελφοι έχουν επιλέξει και εκπαιδευτεί πάνω σε αυτό τον τομέα μπορούν να παρέχουν πολύ υψηλού επιπέδου υπηρεσίας στα παιδιά με δυσλεξία. Με τη καθοδήγηση ενός ειδικού ένα παιδί μπορεί να βρει τους τρόπους εκείνους που χρειάζονται έτσι ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει με επιτυχία στις σχολικές απαιτήσεις και κατ’ επέκταση στο σύνολο της ζωής του. Τέλος, ασφαλώς και πέρα από κάθε αμφιβολία η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια αλλά περισσότερο κάτι σαν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ενός ανθρώπου που –ίσως- θέλει μία διαφορετικού είδους διαχείριση, τόσο από τον ίδιο όσο και από το περιβάλλον του. Τόσο απλά.
Για απορίες, σχόλια, παρατηρήσεις μπορείτε να επικοινωνείτε στο [email protected] ή στο 693 60 60 070.
