Πραγματοποιήθηκαν από την Α. Ε. τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κύριο Προκόπιο Παυλόπουλο
Αθήνα, Ιούνιος 2016 – Με εξαιρετική επιτυχία και παρουσία εκατοντάδων παρευρισκόμενων τελέστηκαν τα εγκαίνια του Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας, την Κυριακή 19 Ιουνίου, στην Ελεύθερνα του Ρεθύμνου. Τα εγκαίνια του έργου-σταθμού για τον πολιτισμό της Ελλάδας πραγματοποιήθηκαν από την Α.Ε. τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κύριο Προκόπιο Παυλόπουλο, σε μια εντυπωσιακά λιτή αλλά ουσιαστική τελετή. Παρόντες, επίσης, ήταν κορυφαίοι εκπρόσωποι της πολιτικής, διπλωματικής, ακαδημαϊκής, επιστημονικής, επιχειρηματικής και καλλιτεχνικής διεθνούς σκηνής αλλά και εκπρόσωποι από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, καθιστώντας τα εγκαίνια του Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας το σημαντικότερο πολιτιστικό γεγονός της χώρας μας για το 2016.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμούς από την Α.Ε. Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κύριο Προκόπιο Παυλόπουλο, τον Υπουργό Πολιτισμού κο Αριστείδη Μπαλτά που απουσίαζε στο εξωτερικό εκπροσώπησε η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού κα Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, τον Περιφερειάρχη Κρήτης κο Σταύρο Αρναουτάκη, τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης κο Οδυσσέα Ιωάννη Ζώρα, τον Δήμαρχο Ρεθύμνου κο Γιώργο Μαρινάκη και την Προϊστάμενη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, κα Αναστασία Τζιγκουνάκη, οι οποίοι τίμησαν τα εγκαίνια με την παρουσία τους και τόνισαν τη μοναδικότητα του έργου. Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο επιστημονικός υπεύθυνος και δημιουργός του έργου, Καθηγητής Νικ. Χρ. Σταμπολίδης, ο οποίος σε μια συγκινητική ομιλία ξεδίπλωσε την τριαντάχρονη πορεία των ανασκαφών και την υλοποίηση του μεγαλόπνοου έργου του αρχαιολογικού πάρκου και του Μουσείου. Ακολούθησε δρώμενο με απόσπασμα από τους «Κρήτες» του Ευριπίδη, σε απαγγελία της ηθοποιού Κατερίνας Διδασκάλου, καθώς και Χορός Κουρητών από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ανωγείων, υπό τη συνοδεία της λύρας του Βασίλη Σκουλά. Η τελετή ολοκληρώθηκε με τα εγκαίνια του Μουσείου από την Α.Ε. τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κύριο Προκόπιο Παυλόπουλο, και αποκλειστική ξενάγηση από τον Καθηγητή Νικ. Χρ. Σταμπολίδη.
Έπειτα από 30 χρόνια συστηματικής αρχαιολογικής ανασκαφικής έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Μουσείο άνοιξε τις πύλες του προκειμένου να παρουσιάσει στην παγκόσμια κοινότητα μια σειρά από τα σημαντικότερα ευρήματα και τους θησαυρούς από την νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας και την πόλη της αρχαίας Ελεύθερνας. Στόχος του Μουσείου, που αποτελεί το πρώτο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη και το τέταρτο ανάλογο στην Ελλάδα, είναι να ταξιδέψει όλους τους επισκέπτες στην αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο, να τους δώσει την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά το πλήθος των ευρημάτων της μακροχρόνιας αρχαιολογικής ανασκαφής η οποία συνεχίζεται. Μέσα σε ένα αλώβητο, φυσικού κάλλους τοπίο τόσο το αρχαιολογικό πάρκο όσο και το Μουσείο αποτελούν πόλο έλξης πολύμορφου τουρισμού από όλο τον κόσμο.
Η υλοποίηση του Μουσείου έγινε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι είναι και οι φορείς λειτουργίας του. Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την ιδιωτική πρωτοβουλία, το Ίδρυμα Ωνάση – το οποίο στο πλαίσιο της ευρείας δράσης του στον τομέα της διάσωσης κι ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει στηρίξει με συνέπεια και διάρκεια το έργο στην αρχαία Ελεύθερνα, προκειμένου ο πλούτος των ευρημάτων να περάσει στο προσκήνιο και να γίνει γνωστός και προσβάσιμος από το ελληνικό και το διεθνές κοινό -, την Alpha Bank και τη Grecotel, (και οι τρεις οργανισμοί αποτελούν μαζί με άλλα φυσικά πρόσωπα τα Αριστίνδην μέλη της Μεσογειακής Αρχαιολογικής Εταιρείας), καθώς και από άλλους Οργανισμούς, Ιδρύματα, Φορείς και φυσικά πρόσωπα. Χορηγοί των εγκαινίων ήταν η πρωτοπόρος, φιλόξενη Grecotel, ο Όμιλος Εταιριών ΟΤΕ, τα Ελληνικά Πετρέλαια, η Aegean Airlines, η Γραφοτεχνική, η W MARINE INC, την Περιφέρεια Κρήτης, το Kapsaliana Hotel Village, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Ελεύθερνας και Αρχαίας Ελεύθερνας, και ο Αναστάσιος Συριανόγλου. Χορηγοί επικοινωνίας, η ΕΡΤ και η Καθημερινή.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ
Ελεύθερνα: Ο Τόπος – Ο Χρόνος – Τα Ευρήματα
Ο τεράστιος αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο βρίσκονται ανάμεσα στα χωριά Ελεύθερνα και Αρχαία Ελεύθερνα (Πρινές) του Δήμου Ρεθύμνης, της Περιφέρειας Κρήτης. Η αρχαία πόλη έλαβε το όνομά της από τον μεγάλο Κουρήτη Ελευθήρα, και η ιστορία της ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν. Σε υψόμετρο περίπου 380 μ., στους πρόποδες του Ψηλορείτη, η πόλη ευνοήθηκε πολλαπλά λόγω της γεωγραφικής της θέσης στην καρδιά της Κρήτης, καθώς και της σχέσης της με τη θάλασσα, παράγοντες που αποτέλεσαν τις αιτίες της δομής μιας ανοιχτής κοινωνίας που ήκμασε κατά την αρχαιότητα.
Οι έρευνες στην περιοχή, ανασκαφικές και άλλες, ξεκίνησαν από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 1985 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τον Καθηγητή Νικόλαο Χρ. Σταμπολίδη, τους συνεργάτες και τους φοιτητές του, τόσο από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, τα Πανεπιστήμια της Ελλάδας όσον και του εξωτερικού (Ευρώπης, ΗΠΑ, Ασίας, Αφρικής, Αυστραλίας), καθώς και άνθρωπους από τα γύρω χωριά. Η ανασκαφή αποκαλύπτει σιγά-σιγά τα μυστικά της πόλης από το 3000 π.Χ. έως τον 14ο αι. μ.Χ.. Σπίτια, βίλλες, δρόμοι, δημόσια οικοδομήματα και λουτρά, δεξαμενές και στέρνες, αναλήμματα και τοίχοι, ιερά και εκκλησίες, κλίβανοι και εργαστήρια, και πάνω απ’ όλα η νεκρόπολη των πολεμιστών και των συγγενών τους στην αυγή της ελληνικής Ιστορίας, ξεθάβονται μεθοδικά και συστηματικά. Από την ανασκαφή της νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα φαίνεται ότι η Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, κυρίως από το 900 έως και τα τέλη του 6ου ή τις αρχές του 5ου αι. π.Χ., είναι η πιο σημαντική περίοδος της πόλης, που συνδέεται άμεσα με την Αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια). Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και καθώς η αρχαία πόλη ξανάβλεπε το φως, η φήμη της βαθμιαία εξαπλώθηκε, μέσα από Διεθνή επιστημονικά συνέδρια και Συμπόσια, ημερίδες, επιστημονικές μελέτες, άρθρα στον ελληνικό και ξένο Τύπο, την τηλεόραση, τα social media.
Για τους παραπάνω λόγους δημιουργήθηκε στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας πόλης, το Άλσος Ελευθερναίων, ένα αρχαιολογικό πάρκο με μονοπάτια, γεφύρι, σταθμούς-καθιστικά, επεξηγηματικές πινακίδες και δύο μεγάλα στέγαστρα για την προστασία της Νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα και της Βασιλικής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει συνδυαστικά τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, καθώς και τις αρχαιότητες, σε ένα μαγευτικό τοπίο.
Το Μουσείο
Το 2012 ήρθε η μεγάλη στιγμή για την κατασκευή του Μουσείου. Είχε προηγηθεί ιδιαίτερη προετοιμασία ήδη από το 2008. Στο μουσείο στεγάζονται όλα τα κινητά ευρήματα και οι θησαυροί από την ανασκαφή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Πρόκειται για το 4ο μεγαλύτερο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα μετά από αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας, πάνω στην επαρχιακή οδό, και εύκολα προσβάσιμο από τον επισκέπτη είτε έρχεται από τα Χανιά και το Ρέθυμνο δυτικά είτε ανατολικά από το Ηράκλειο. H ιστορική διαδρομή της Ελεύθερνας ξεδιπλώνεται σε τρεις συνεχόμενες αίθουσες, που φιλοξενούν όλη την ιστορία της πόλης από το 3000 π.Χ. έως το 1300 μ.Χ. - τεσσερισήμισι χιλιετίες με αντικείμενα καθημερινής ζωής και έργα τέχνης από την προϊστορία, τα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά και βυζαντινά χρόνια.
Η μεγαλύτερη σε μέγεθος Αίθουσα Α περιλαμβάνει εκθέματα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής δημόσιας, πολιτικής, κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής της Ελεύθερνας, αλλά κυρίως αντικείμενα εισηγμένα από άλλες πόλεις της Κρήτης και περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Μ. Ασία, η Κύπρος, η Φοινίκη και γενικότερα η συροπαλαιστινιακή ακτή, η Αίγυπτος...
Στη μέση της αίθουσας, το μαγικό άφθαρτο υλικό, ο χρυσός, υλικό περίτεχνων κοσμημάτων και της προβολής τους με ψηφιακές εφαρμογές (digital installation).
Στο βάθος υπάρχει, επίσης, αίθουσα προβολών, μικρών συνεδρίων ή περιοδικών εκθέσεων.
Στην Αίθουσα Β αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα, από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου έως και τα βυζαντινά χρόνια. Παρουσιάζεται, επίσης, το Μνημείο 4Α, ηρώο-ιερό, που ερμηνεύεται ως κενοτάφιο, αποτελώντας ένα από τα πρώτα μνημεία του «αγνώστου» στρατιώτη στην παγκόσμια ιστορία. Εδώ εκτίθεται και ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας, η «Κόρη της Ελεύθερνας», που συγγενεύει με το αριστουργηματικό δαιδαλικό άγαλμα, τη διάσημη «Κυρία της Ωσέρ», που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.
Η Αίθουσα Γ είναι αφιερωμένη στις νεκροπόλεις της Ελεύθερνας. Παρουσιάζονται εδώ μόνον ευρήματα από τις ανασκαφές στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, καθώς σε αυτήν εικονογραφούνται περιγραφές από τον κόσμο του Ομήρου, όπως π.χ. το τελετουργικό τυπικό των ταφικών πυρών (καύσεων), ανάλογων δηλαδή με την ταφική πυρά του Πατρόκλου που περιγράφεται στη ραψωδία ψ της Ιλιάδας - εδώ εκτίθεται η μοναδική ταφική πυρά με τον δειροτομηθέντα νεκρό, ένα εύρημα που έθεσε σε άλλη βάση την αλήθεια των στίχων του Ομήρου στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Επίσης, σκιαγραφείται μια κοινωνία πολεμιστών και πριγκιπισσών, μέσα από τα ευρήματα και τα πλούσια κοσμήματα, τα όπλα και τα εργαλεία επιφανών πολεμιστών, καθώς και από μια χάλκινη ασπίδα του τύπου του Ιδαίου Άντρου, που ξεχωρίζει ανάμεσά τους - ένα έργο εμβληματικό που εκτίθεται στην αρχή της έκθεσης του μουσείου.
Στην ίδια αίθουσα οι οπτασίες των αριστοκρατισσών ιερειών της Ελεύθερνας με όλον τον κτερισματικό πλούτο τους, λαμπρά, λεπτεπίλεπτης τέχνης κοσμήματα, υάλινα και φαγεντιανά, πήλινα και χάλκινα αγγεία, ειδώλια κ.ά.
Mια ακόμα καινοτομία του Μουσείου είναι η εκτεταμένη και δημιουργική χρήση άλλων μορφών καλλιτεχνικής δημιουργίας (π.χ. κινηματογραφικές ταινίες fiction) και νέων προηγμένων τεχνολογιών (π.χ. ψηφιακά universe) ώστε να προσεγγίζεται η σημασία των ευρημάτων, να αποκαλύπτονται τα κρυμμένα μυστικά τους, να λειτουργούν ως αφορμή για μάθηση και γνώση αλλά κυρίως για να εγείρουν συγκινησιακή φόρτιση και να καθιστούν την ιστορία των ευρυμάτων μέρος της προσωπικής ιστορίας του επισκέπτη.
Οι τρεις αίθουσες μπορούν να φιλοξενήσουν με άνεση συγχρόνως τουλάχιστον 4 ομάδες 50 επισκεπτών η κάθε μία, ενώ η κάθε αίθουσα έχει τη δική της οθόνη στην οποία προβάλλονται ιστορίες που διηγούνται και σχετίζονται με τα πρωταγωνιστικά αντικείμενα της κάθε αίθουσας, ταινίες με αναφορές στον Όμηρο και τον Ηρόδοτο, ορισμένες από τις οποίες έχουν βραβευθεί σε διεθνή φεστιβάλ αρχαιολογικών ταινιών.
Στη Νότια Πτέρυγα του Μουσείου, υπάρχει το Ερευνητικό Κέντρο και το Κέντρο Μελέτης, με τη βιβλιοθήκη, τα γραφεία και το αρχείο των ανασκαφών. Πρόκειται για το μέρος όπου γίνεται όλη η έρευνα από Έλληνες και ξένους επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους, αρχιτέκτονες, παλαιοβοτανολόγους, επιγραφολόγους κ.ά. καθώς και ερευνητές και σπουδαστές διαφόρων ειδικοτήτων από τα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, των ΗΠΑ, της Ασίας και της Αυστραλίας. Εδώ προετοιμάζονται επίσης τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε αγαστή συνεργασία του Πανεπιστημίου Κρήτης με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Κρήτης και της Ελλάδας. Στον ισόγειο χώρο βρίσκονται οι αποθήκες και τα εργαστήρια συντήρησης, εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ενώ στη μεγάλη αυλή του Μουσείου δημιουργήθηκε ένα μικρό θέατρο για παραστάσεις, συνέδρια, συναυλίες και δρώμενα. Τέλος, για την εκπαίδευση των παιδιών το Μουσείο έχει σχεδιάσει και σχεδιάζει ειδικά προγράμματα σχολικών επισκέψεων, που θα δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά της Κρήτης αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας να γνωρίσουν από κοντά μια από τις σημαντικότερες ανασκαφές των τελευταίων χρόνων και της σύνδεσής της με τους μεγαλύτερους ποιητές και ιστορικούς της αρχαιότητας, όπως π.χ. ο Όμηρος και ο Ηρόδοτος.
Ο ψηφιακός κόσμος του Μουσείου:
https://mae.com.gr
https://facebook.com/Museum-of-ancient-Eleutherna-1144947768858856/
https://youtube.com/channel/UCL3tgTuVA24PFesPLpt_eWg
https://twitter.com/MaEleutherna
https://instagram.com/museumofeleutherna
