ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΕΤΟΙΜΗ
ΤΟΥ ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΚΛΑΔΟΥ
Με την κατεδάφιση των νεότερων κτισμάτων στην αυλή του μνημείου, συνεχίζονται οι προσπάθειες της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου για την αποκατάσταση του Τεμένους της Βαλιδέ Σουλτάνας στην οδό Τομπάζη της παλιάς πόλης.
Τις προηγούμενες ημέρες τα συνεργεία απομάκρυναν με προσοχή όλα τα κτίσματα τα οποία είχαν κατασκευαστεί τις προηγούμενες δεκαετίες προκειμένου να λειτουργήσουν ως εργαστήρια συντήρησης αρχαίων αντικειμένων αφού επί σειρά ετών το Τέμενος λειτούργησε ως εργαστήριο για την συντήρηση και αποθήκευση των ευρημάτων από τις ανασκαφές στον νομό Ρεθύμνου.
Σύμφωνα με την προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου κ. Αναστασία Τζιγκουνάκη, έχει ολοκληρωθεί η μελέτη αποκατάστασης του τεμένους και έχουν δοθεί όλες οι εγκρίσεις. Ωστόσο δεν υπάρχει κάποιο εγκεκριμένο κονδύλι για τα απαιτούμενα έργα καθώς όπως διευκρίνισε θα γίνονται εργασίες με ιδίους πόρους της Εφορίας αφού το έργο δεν χρειάζεται ιδιαίτερα μεγάλα κονδύλια λόγω καλής κατάστασης του κτιριακού συγκροτήματος.
Στην εφημερίδα μας, η κ. Τζιγκουνάκη δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «Έχει γίνει η μελέτη και έχει εγκριθεί. Τώρα ρίχνουμε τα εξωτερικά κτίσματα που ήταν νέα και χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες της Εφορίας ως προς την συντήρηση αρχαιοτήτων ώστε να απελευθερωθεί το μνημείο και να προχωρήσουμε στις εργασίες της αποκατάστασης. Δεν υπάρχει ειδικό εγκεκριμένο κονδύλι για το έργο αυτό και δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την εφορία μας η αποκατάσταση του συγκεκριμένου μνημείου. Στις προτάσεις μας στο νέο ΕΣΠΑ δεν το έχουμε συμπεριλάβει διότι το κόστος είναι σχετικά μικρό και θα προσπαθήσουμε να το υλοποιήσουμε από ιδίους πόρους ή να βρούμε από κάπου αλλού κάποιο ποσό. Δεν είναι έργο μεγάλου κόστους καθώς το κτίριο βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση. Θα προχωρήσουμε σιγά – σιγά με στόχο να δημιουργήσουμε ένα νέο πυρήνα πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην πόλη μας.»
Διευκρινίζεται, ότι στις μελέτες δεν συμπεριλαμβάνεται η αποκατάσταση του μιναρέ, ο οποίος έχει υποστυλωθεί με ειδική προστατευτική κατασκευή. Για τον μιναρέ εκπονείται άλλη μελέτη και θα απαιτηθούν ειδικά έργα όπως στον μιναρέ του Τεμένους Γαζή Χουσεϊν στο σημερινό Ωδείο.
ΧΤΙΣΤΗΚΕ ΜΕ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ
Με την απομάκρυνση των εξωτερικών κτισμάτων και τις πρώτες αρχαιολογικές αυτοψίες, διαπιστώθηκε, ότι ο εξωτερικός τοίχος του κτιρίου έχει ανεγερθεί με υλικά, που προέρχονται από παλαιότερα βενετσιάνικα κτίρια, τα οποία, ωστόσο, δεν είναι γνωστό ποια ήταν και τί χρήση είχαν.
Επίσης δεν υπάρχουν πηγές για το τι υπήρχε στο συγκεκριμένο σημείο, πριν ανεγερθεί το Τέμενος προς τιμήν της Βαλιδέ Σουλτάνας Τουρχάν Χατιτζέ, που υπήρξε Χασεκί του Σουλτάνου Ιμπραήμ (το τέμενος στην Φορτέτσα είναι προς τιμήν του) και Βαλιδέ του Σουλτάνου Μεχμέτ Δ’.
Μιλώντας στην εφημερίδα μας ο αρχαιολόγος κ. Κωστής Γιαμπιτζόγλου για τα ευρήματα μετά τις πρώτες εργασίες, τόνισε, ότι «Το Τζαμί της Βαλιδέ Σουλτάνας είναι το μοναδικό στο Ρέθυμνο που χτίστηκε εξ αρχής με δύο τρούλους. Το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται στο μιχράμπ που έχει πολλά στοιχεία από την Βενετσιάνικη αρχιτεκτονική καθώς το τέμενος χτίστηκε τον 17ο αιώνα, οπότε οι τεχνίτες ήταν οι ίδιοι και χρησιμοποιούσαν στοιχεία από την αρχιτεκτονική των προηγούμενων χρόνων. Ενδιαφέρον επίσης είναι ότι έχουν διασωθεί μικρά ζωγραφισμένα τμήματα. Γνωρίζουμε ότι τα τζαμιά γενικά έχουν ζωγραφική με ανεικονικά μοτίβα. Εδώ σώζονται κάποιοι ρόδακες σε μπλε και κίτρινο. Επίσης έχουμε διαπιστώσει, ότι ο εξωτερικός του τοίχος είναι χτισμένος με υλικά από δεύτερη χρήση. Πιθανόν από κάποια ενετικά κτίρια. Ωστόσο δεν μπορούμε να γνωρίζουμε από ποια κτίρια προέρχονται τα υλικά. Είμαστε βεβαίως εντός των Ενετικών τειχών αλλά δεν ξέρουμε τι κτίσματα είχε εδώ.»
Ο ίδιος συμπλήρωσε, ότι «από την περιοχή της σημερινής οδού Εθνικής Αντιστάσεως έως και την Κρήνη Ριμόντι υπήρχαν τουλάχιστον τρεις ορθόδοξες Εκκλησίες και μία ακόμα καθολική που δεν υπάρχουν σήμερα. Δεν ξέρουμε αν υπήρχε κάποια εδώ και να την γκρέμισαν για να χτίσουν το τέμενος. Ήταν όμως μια προσφιλής τακτική των Τούρκων αυτή. Δεν το γνωρίζουμε αλλά θα γίνουν τομές και έρευνες για να δούμε τα επίπεδα και τι ενδεχομένως υπήρχε εδώ.»
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λοιπόν, αναμένεται και το ανασκαφικό έργο στο συγκεκριμένο τέμενος, που πιθανόν να αποκαλύψει νέα στοιχεία για την ιστορία της πόλης του Ρεθύμνου.
