ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΑΠΟΨΕΙΣ

Νέστωρ Βασσάλος του Γιώργου Λινοξυλάκη

0

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ

1876 - 1934

Ο Νέστωρ Βασσάλος γεννήθηκε στο χωριό Δαφνέδες του Μυλοποτάμου το 1876, γόνος πολύτεκνης οικογένειας έζησε μεγάλη φτώχεια στα παιδικά του χρόνια. Το κοσμικό του όνομα ήταν Ζαχαρίας. Σε ηλικία 6 ετών το 1881 τον παρέλαβε ο ανάδοχός του Ανδρέας Τερζιδάκης από το χωριό Πηγή για να του μάθει γράμματα. Αργότερα ο ίδιος πέθανε, και τον μικρό Ζαχαρία τον παρέλαβε στη συνέχεια ο θείος του Παρθένιος Βασσάλος,  ηγούμενος στην Ιερά Μονή Χαλέπας στο Μυλοπόταμο. Ο Ζαχαρίας εφοδιασμένος με πολύ χριστιανικό ζήλο, σε νεαρή ηλικία διαφεύγει κρυφά στην Ιερά Μονή Κουδουμά στο Λασίθι, αναζητώντας μεγαλύτερη πνευματικότητα και υψηλότερα στάδια άσκησης που θα τον οδηγούσαν στη σώζουσα αλήθεια , καθότι η συγκεκριμένη Μονή ήταν σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του διαβεβαιωμένη για τις αρετές των ασκούμενων εκεί μοναχών, ξεχωρίζοντας τους μοναχούς Παρθένιο και Ευμένιο. Στο μοναστήρι αυτό έμεινε για ένα χρόνο σε πλήρη αφάνεια, χωρίς να το γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι οι γονείς του, κάποια στιγμή το πληροφορήθηκαν και πήγαν να τον πάρουν στέλνοντάς τον πίσω στον θείο του τον Παρθένιο στην Ιερά Μονή Χαλέπας.  Αυτή τη φορά το συγκεκριμένο μοναστήρι δεν ικανοποιούσε τις πολύ βαθιές πνευματικές αναζητήσεις και ανησυχίες του νεαρού Ζαχαρία, παρέμεινε για ένα χρόνο και στη συνέχεια αναχώρησε και πάλι κρυφά στο κατ’εξοχήν κέντρο του Ορθόδοξου Μοναχισμού, το Άγιο Όρος.   Εγκαταστάθηκε στο μονύδριο του Αγίου Δημητρίου της Ιεράς Μονής Διονυσίου όπου οι μοναχοί ασκούσαν το διακόνημα του αγιογράφου, εκεί παρέμεινε για 17 χρόνια. Στο διάστημα αυτό έγινε μεγαλόσχημος μοναχός και έλαβε το όνομα Νέστωρ, προς τιμήν του μαθητή του Αγίου Δημητρίου Νέστωρα στο μονύδριο που μόναζε. Μαθήτευσε με επιτυχία στην τέχνη της αγιογραφίας όπου έκτοτε διέπρεψε και  με περισσότερο ζήλο διακόνησε. Το 1905  ο Νέστωρ ευρισκόμενος για αγιογραφικές εργασίες στην Ιερά Μονή Ζερμπίτσης στο Ξηροκάμπι της Σπάρτης ο επίσκοπος Σπάρτης Γερμανός που συνδεόταν με δεσμά πνευματικής φιλίας και εγκαρδιότητας τον προέτρεψε και τον χειροτόνησε σε ιερομόναχο στους Μολάους της Σπάρτης.  Επανέρχεται στο Άγιο Όρος, όμως μετά από 3 χρόνια επιστρέφει στην Κρήτη το 1916 στη γενέτειρά του το Ρέθυμνο - καθότι η υγεία στο Άγιο Όρος κλονίστηκε -  όπου και θα διαμείνει για 18 χρόνια μέχρι το 1934. Μέχρι τότε η υγεία του αποκαταστάθηκε  πλήρως και τότε άρχισε μια έντονη πνευματική κίνηση, διότι ο Γέροντας κουβαλούσε μαζί του τον τίτλο του ευσεβούς Αγιορείτη μοναχού. Η θεοσέβεια των Ρεθεμνιωτών στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πολιτικής ρευστότητας και των αλλεπάλληλων πολεμικών συγκρούσεων και αναταραχών ήταν δεδομένη και βέβαιη για τους περισσότερους. Αρχικά, ο Νέστωρ διορίστηκε εφημέριος σε πολλά  χωριά του  Ρεθύμνου. στου Γάλλου, στην Αγία Ειρήνη, στο Ρουσσοσπίτι και τα Μικρά Ανώγεια. Για ένα μεγάλο  διάστημα (1916- 1934) ο Νέστωρ διετέλεσε και οικονόμος της Ιεράς Μονής Μυριοκεφάλων. Ταυτόχρονα, παρέδιδε στους Ρεθυμνιώτες νέους μαθήματα ζωγραφικής και αγιογραφίας. Βέβαια η Εκκλησία πέρασε περιόδους μεγάλης έντασης και σκάνδαλα που συγκλόνιζαν τους πιστούς τα οποία δεν άφησαν ανεπηρέαστη και την Κρήτη. Ήταν στην εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου 1934,  όταν στην Ιερά  Μονή Κουδουμά στο Λασίθι, έγιναν  μεγάλα έκτροπα και επεισόδια λυπηρά κατά την πανήγυρη , που κλόνισαν την μέχρι τότε μεγάλη φήμη για την πνευματικότητα τού μοναστηριού και έγιναν αφετηρία σοβαρής παρακμής και κατάπτωσης του. Και η κατάσταση αυτή υπήρχε από τον Μάρτιο τού 1924, όταν έγινε στην Ελλάδα η γνωστή αλλαγή τού Ημερολογίου από το Ιουλιανό (Παλαιό) στο Νέο (Γρηγοριανό).

Τα γεγονότα αυτά προβλημάτισαν έντονα τον Νέστωρα, λόγω τού μεγάλου ενδιαφέροντος και της  αγάπης του προς το συγκεκριμένο Μοναστήρι, στο οποίο και ο ίδιος, έφηβος δεκαπέντε, μόλις ετών- στα χρόνια της πολυθρύλητης και από δεκάδες θαύματα σημαδεμένης ηγουμενίας τού οσίου Παρθενίου- για ένα έτος, είχε εγκαταβιώσει. Η αγάπη του αυτή προς την Ιερά Μονή Κουδουμά έβαλε τον Νέστορα σε μεγάλες πνευματικές ανησυχίες, για το εάν, δηλαδή, και κατά πόσον το «Νέο Ημερολόγιο» ήταν θεολογικά ορθό και εξασφάλιζε τη σωτηρία της ψυχής του ανθρώπου. Το Ημερολόγιο κατέστη, έκτοτε, για τον ευσεβή ιερομόναχο θέμα βαθιά συνειδησιακό. Μέσα του βρισκόταν σε μια μόνιμη και βασανιστική πάλη για το ποιος ήταν ο σωστός δρόμος, ο δρόμος της Ορθοδοξίας και ορθοπραξίας.

Γι’ αυτό , για να εξακριβώσει αν δογματικά το νέο ημερολόγιο έφερνε αίρεση στην Αγία Τριάδα πήγε στο Άγιο Όρος και για να ξεκαθαρίσει το τοπίο περί του ζητήματος αυτού και επειδή πραγματοποιούνταν τοπική σύνοδος η οποία αποφάσισε ότι δογματικά το νέο ημερολόγιο δεν έφερνε καμία αίρεση στην Ορθοδοξία.

) κείμενον εν τοις ορίοις τού χωρίου Γάλλου, τής τοποθεσίας Κουμπέ, ος έχων άφθονον και ιαματικόν ύδωρ, τουθόπερ αρδεύεται και η πόλις Ρέθυμνα. Και πώς δύναμαι, Κύριε, εις ξένην γήν να κάμω ανασκαφάς να ανακαλύψω την εκκλησίαν Σου;’ Και η αόρατος φωνή και θεία δύναμις του λέγει: ‘Κάτελθε εις Κρήτην, τάδε λέγει Κύριος. Εγώ θα διατάξω τους κληρονόμους, οι έχοντες τα μερίδια εις τα οποία κείται η εκκλησία, να σου τα πωλήσουν, διά να ανεγερθεί ο ναός μου’». Η περιοχή από το σπηλαιώδες ναΰδριο του αγίου Σπυρίδωνος, ανατολικά, μέχρι το ρυάκι, στο σημερινό στρατόπεδο, δυτικά, ήταν διανεμημένη σε ένδεκα μερίδια, ίσα σε μήκος και πλάτος, διότι ο ιδιοκτήτης της Νικόλαος Βώλακας είχε ένδεκα παιδιά. Ο Νέστωρ ερχόμενος από το Άγιο Όρος στο Ρέθυμνο από τα μερίδια αυτά, με χρήματα δικά του, αγόρασε 6 και αμέσως με τη βοήθεια και πολλών ευσεβών Ρεθεμνιωτών, τους οποίους γνώριζε καλά από το παρελθόν, αλλά και παλιών ενοριτών  από του Γάλλου, οι οποίοι τον υπεραγαπούσαν, ξεκίνησαν ανασκαφές βρίσκοντας την εκκλησία που είχε μήκος- σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του- είκοσι τεσσάρων μέτρων και πλάτος δεκαπέντε, «τριμάρτυρη, ρυθμού βασιλικού, διάφορα σκεύη, εικόνες και δύο λαξευτά μνημεία».

Από το 1936 στην ιερά κορυφή άρχισαν να καταφθάνουν και οι πρώτες μοναχές, με πρώτη την Μακαρία, από τις Μέλαμπες. Το 1942, επί Γερμανικής Κατοχής, προσέρχεται στο μοναστήρι και η ηγουμένη Πανσέμνη, δεκάξι μόλις ετών, κοντά στη μητέρα της Μακαρία, προκειμένου να διδαχθεί από τον Νέστορα την τέχνη της αγιογραφίας.

Ο βράχος με τον καιρό έλαμψε και κατέστη η σημερινή πνευματική όαση δυτικά του Ρεθύμνου, εδώ και 84 χρόνια.

Από τότε που ιδρύθηκε η Μονή  το 1935   μέχρι το 1957  αλλά και πρωτύτερα από το 1934, που σημαδεύτηκαν από την παρουσία του Γέροντα Νέστωρα Βασσάλου, που κατά κοινή ομολογία και μαρτυρία, αποτέλεσαν καθοριστικό παράγοντα και ορόσημο πνευματικότητας για το Ρέθυμνο. Τότε που η πόλη φοιτούσε ανελλιπώς κάτω από τη στοργική, πνευματική και φιλάνθρωπη παρουσία του Γέροντα . Άντρες, γυναίκες, παιδιά αγόρια και κορίτσια ανηφόριζαν καθημερινά στο μοναστήρι του, , για να ακούσουν  λόγο, να εξομολογηθούν ή να παρακολουθήσουν τα μαθήματα ζωγραφικής και αγιογραφίας που καθημερινά παρέδιδε ο ασκητικός ιερομόναχος σε κείνες τις δύσκολες ημέρες του  προπολεμικού (1936-1940), αλλά και μεταπολεμικού Ρεθύμνου (1944-1957).

Ο Νέστωρ Βασσάλος πέθανε στην κλινική τού Γρηγορίου Δάνδολου, στις 7 Ιανουαρίου 1957, σε ηλικία 85 ετών. Στη συνείδηση πολλών Ρεθεμνιωτών ο Νέστωρ Βασσάλος κατέχει, σήμερα, τη θέση ενός σύγχρονου τοπικού Αγίου. Ο τάφος του βρίσκεται  εντός του Μοναστηριού  όπου αναπαύεται μέχρι σήμερα.

Γιώργος Λινοξυλάκης

Πηγές: Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού και ο νεότερος ιδρυτής της  Νέστωρ Ι. Βασσάλος ο Διονυσιάτης, Ρέθυμνο 2011

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ