Αφιέρωμα στο Γεράνι

Το Γεράνι ένα από τα πιο όμορφα χωριά του δυτικού τμήματος του Νομού Ρεθύμνου, είναι χτισμένο σε ιδανική τοποθεσία που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, σε απόσταση 7 χιλιόμετρα από την πόλη του Ρεθύμνου και σε υψόμετρο 90 μέτρα, με παραδοσιακά σπίτια και γραφικά στενά, το καλοκαίρι κατακλύζεται από επισκέπτες που δίνουν ζωντάνια στο χωριό, δίχως να χάνεται η ταυτότητα του παραδοσιακού κρητικού χωριού με τις παραδόσεις και τα έθιμα που τηρούνται μέσα στο έτος. Ο πληθυσμός του ανέρχεται γύρω στους 1000 κατοίκους με κύριες ενασχολήσεις τα οικοδομικά επαγγέλματα, τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό.  Διαθέτει νηπιαγωγείο και 6/θ δημοτικό σχολείο, ενώ οι βαθμίδες του Γυμνασίου και του Λυκείου καλύπτονται από το Ρέθυμνο.

Ιστορία του χωριού

Πρωτοκατοικήθηκε από τη βυζαντινή εποχή κατά τον 8ο αιώνα αρχικά δίπλα στη θάλασσα, όπου υπήρχε μικρό λιμάνι που γίνονταν οι εμπορικές μετακινήσεις, αλλά οι επιδρομές των πειρατών έγιναν αιτία, 150 μέλη της οικογένειας των Μαυροράσσιδων  και Μαυρομιχελίδων να εγκατασταθούν και να χτίσουν πέντε μικρογειτονιές, στη θέση που βρίσκεται σήμερα χτισμένο το Γεράνι. Τα σπίτια ήταν κοντά το ένα με το άλλο, ενώ επιλέχθηκε το άνυδρο αυτό μέρος γιατί και το κλίμα ήταν άριστο, και ήταν κοντινή η απόσταση στον όρμο – λιμανάκι. Σύμφωνα με την παράδοση το χωριό ονομάστηκε Γεράνι, επειδή οι κάτοικοι έπαιρναν νερό από το πηγάδι που βρίσκονταν στο Καμάρι, έναν όρμο στα βόρεια  του χωριού, αντλώντας το με το γεράνι ένα είδος αντλίας.

Το 1538 είχε 628 κατοίκους, ενώ αξίζει να σημειωθεί  και η ύπαρξη την εποχή εκείνη ενός τριώροφου πύργου που σήμερα σώζεται μόνο ο ένας όροφος. Στην Ενετοκρατία αυτός ο πύργος έδινε κι έπαιρνε Φωτεινά Σήματα Στρατιωτικών Στόχων κατοπτεύοντας, λόγω της εξαίρετης θέσης του εκεί ψηλά, ανάμεσα σε ξηρά και θάλασσα. Από αρχιτεκτονική άποψη θεωρείται ως ένας από τους ωραιότερους πύργους όλης της Κρήτης. Είχε τρεις σκοπιές η πρώτη ήταν στην Παναγία στο Καμάρι δίπλα σε δύο πηγές, εκεί έμενε ο ενετός άρχοντας, η δεύτερη λεγόταν Σχισομούρι σε ψηλότερο σημείο και η τρίτη ήταν η Γκρατακάσα πάνω από το μικρό ακρωτήρι. Οι σκοπιές αυτές είχαν επανδρωθεί από αγγαρείες των κατοίκων του Γερανίου, της Κούφης, της Αρχοντικής και της Καρωτής, και για πόλεμο αλλά και στο καιρό της ειρήνης.

Στην Τουρκοκρατία όταν και ξεκίνησε η περίοδος παρακμής του χωριού, επιδημία χολέρας εξαπλώθηκε στην Κρήτη, που ήταν η αιτία οι κάτοικοι να αφήνουν <<τα κλειδιά στις πόρτες>> και εγκαταστάθηκαν στις σπηλιές της παραλίας, όπου βρέθηκαν αρκετοί σκελετοί. Εκείνοι όμως που παρέμειναν στο χωριό, σώθηκαν εξ αιτίας του άριστου κλίματος, δεν γλίτωσαν όμως οι πρώτοι κάτοικοι του Γερανίου, οι οικογένειες των Μαυροράσιδων και Μαυρομιχελίδων που ξεκληρίστηκαν από την αρρώστια.

Το 1834 στην Αιγυπτιακή απογραφή στο χωριό ζούσαν 30 χριστιανικές και 5 τουρκικές οικογένειες, το 1881 το Γεράνι υπάγονταν στο Δήμο Ατσιποπούλου με πληθυσμό 181 Χριστιανούς και 31 Τούρκους. Το 1928 ήταν στην κοινότητα Πρινέ με 345 κατοίκους, το 1932 έγινε ανεξάρτητη κοινότητα και το 1940 είχε 401 κατοίκους. Οι Γερανιώτες πήραν μέρος σ ‘όλους τους αγώνες του Έθνους και αρκετοί θυσιάστηκαν για την Ελλάδα και τα ονόματα τους  αναφέρονται στο Ηρώο Πρινέ.

Το σπήλαιο Γερανίου

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία στις 15 Μαρτίου 1969 στη διάρκεια της διάνοιξης του σημερινού ΒΟΑΚ, και βρίσκεται βορειοδυτικά της μεγάλης γέφυρας του Γερανίου και έχει θέα προς το Κρητικό πέλαγος. Βρίσκεται σε υψόμετρο 23 μέτρα από τη θάλασσα και είναι ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια του Νομού Ρεθύμνου. Χρονολογείται γύρω στη νεολιθική εποχή (6000 – 2600 π.Χ.) με πλούσια λίθινα και οστέινα εργαλεία, πήλινα ειδώλια, τρεις ανθρώπινους σκελετούς, ελάφια κ.ά. και υπήρξε λατρευτικός τόπος στη μινωική εποχή. Έχει έξι μικρές αίθουσες γεμάτες από σταλαγμίτες και σταλακτίτες αλλά δεν είναι επισκέψιμο. Η παράδοση θέλει το σπήλαιο αυτό να ήταν ο τόπος διαμονής του Κύκλωπα Πολύφημου και το μέρος όπου σταμάτησε ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του. Ο τεράστιος βράχος δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας της Καμαριανής, ρίχτηκε σύμφωνα με το μύθο από τον Κύκλωπα.

Οι εκκλησίες του Γερανίου

Άγιος Γεώργιος  Ενοριακός Ναός

( Πολιούχος 23 Απριλίου ή Δευτέρα του Πάσχα)

Ο ενοριακός ναός του χωριού που εορτάζει κάθε χρόνο στις 23 Απριλίου (ή Δευτέρα του Πάσχα), με λαμπρό και μεγάλο πανηγύρι, όπου μετά τη Θεία Λειτουργία και τη λιτάνευση της εικόνας του Αγίου, πραγματοποιείται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο το Καμάρι πλούσιο γεύμα σε ντόπιους και επισκέπτες, είναι τοπική αργία και τα σχολεία του χωριού είναι κλειστά. Ο ναός βρίσκεται στο κέντρο του Γερανίου και χτίστηκε το 1888 με πελέκια, μοναδικής ομορφιάς εκκλησία αληθινό κόσμημα για το χωριό και τη γύρω περιοχή. Στη θέση του υπήρχε παλιότερα ένας μικρότερος ναός, κτίστηκε από συνδρομές των κατοίκων. Έχει πανέμορφο καμπαναριό ενώ η εικόνα του Αγίου Γεωργίου στο προσκυνητάρι που λιτανεύετε στην εορτή του είναι Βυζαντινής τέχνης, φέρει ίχνη πυρκαγιάς στην πίσω πλευρά. Απεικονίζει έφιππο τον Άγιο Γεώργιο στην πάλη του με το δράκοντα και φέρει κατά μήκος της εικόνας σκηνές από τη ζωή και το μαρτύριό του.

Παναγία Καμαριανή – Κοίμηση της Θεοτόκου

(15 Αυγούστου)

Βρίσκεται στη θέση Καμάρι στον όρμο Γερανίου δίπλα στη θάλασσα, και στο δασύλλιο από αλμυρικόδεντρα  όπου κάθε χρόνο γίνεται το δεύτερο μεγαλύτερο πανηγύρι του χωριού και της περιοχής, που παλιότερα κρατούσε 3 μέρες. Χιλιάδες πιστοί απ’ όλη την Κρήτη έρχονται να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Καμαριανής. Σύμφωνα με την παράδοση ένας Τούρκος πίστεψε στη Χάρη της Παναγίας, όταν μπήκε μέσα καβαλάρης με τ’ άλογό του, για να προφυλαχθεί από καταιγίδα. Όταν προσπάθησε να βγει το άλογο δεν υπάκουε και επικαλέσθηκε  την Παναγία τάζοντας ένα ασκί λάδι και βγήκε. Άλλη παράδοση περιγράφει ότι μια κοπέλα όταν είχε φεγγάρι πήγε στο πηγάδι που είναι δίπλα για να πλύνει τα ρούχα στις πέτρινες γούρνες. Μια περίπολος Τούρκων είδε τα ρούχα κι έψαξε, όμως η Παναγία έσωσε την κοπέλα και κανένας από τους Τούρκους δεν τη βρήκε. Στην κατοχή την κατέστρεψαν οι Γερμανοί γιατί τους εμπόδιζε τη θεά προς τη θάλασσα από το εγκατεστημένο φυλάκιο τους, όμως αναστηλώθηκε εκ βάθρων.

Πολιτισμός και αθλητισμός

Γερανιώτικο καρναβάλι και το έθιμο της καμήλας

Το έθιμο του Καρναβαλιού στο Γεράνι ξεκίνησε από το 19ο αιώνα, φέρνοντας επιρροές από την  Ενετοκρατία και την Αραβοκρατία. Το έθιμο της καμήλας, που αναβιώνει, σε πολλές περιοχές όπως και στο Γεράνι, προήλθε από την περιέργεια και τον θαυμασμό των ανθρώπων για το πρωτοεμφανιζόμενο ζώο που κουβαλούσαν οι Άραβες κατακτητές μαζί τους. Πολλά κείμενα αναφέρουν πως οι άνθρωποι τότε, προσπαθώντας να μιμηθούν τις σαρμπαντίνες και τα κομφετί που πετούσαν οι Ενετοί τις Απόκριες, αυτοί πετούσαν νεράτζια.Τα χρόνια πέρασαν αλλά παρ΄όλα αυτά το Γεράνι εξακολουθεί να κρατά τα ήθη και τα έθιμα της τοπικής παράδοσης και κάθε χρόνο τα αναβιώνει με επιτυχία. Την τελευταία δεκαετία μάλιστα, η νέα γενιά του χωριού, κατάφερε να κάνει ξακουστό το Καρναβάλι της καθαρής Δευτέρας στο Γεράνι, διεκδικώντας με αξιώσεις, μια θέση στη προτίμηση των κατοίκων όλου του νησιού.

Ποσειδώνας Γερανίου

Η ποδοσφαιρική ομάδα του Γερανίου είναι ο Ποσειδώνας, που ιδρύθηκε το 1979, με ιδρυτικά μέλη τον πατήρ Νικόλαο Παπαργυρίου και πρώτο πρόεδρο τον Ανδρέα Μαραγκουδάκη. Η έδρα της μέχρι το 1992 ήταν το γήπεδο της Σοχώρας στο Ρέθυμνο, ενώ η ομάδα απέκτησε δικό της γήπεδο το 1992. Τα χρώματα της ομάδας είναι το γαλάζιο, λευκό και μαύρο.  Παραθέτουμε στον παρακάτω πίνακα της διακρίσεις της ομάδας από το 1979 μέχρι σήμερα.

Πηγές:

http://www.gerani-rethymno.gr

Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη Ρεθυμνογνωσία, εκδ. Γραφοτεχνική Ρέθυμνο 2017

Αργινής Φραγκούλη Βορειοδυτικά Ρεθυμνιώτικα χωριά του θρύλου και της ιστορίας, Αθήνα 1990

Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη Ρεθεμνιώτικος Πανδέκτης εκδ. Τυποσπουδή, Ρέθυμνο 1993

Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη Ρεθεμνιώτικο Ποδόσφαιρο 20ος αιώνας, εκδ.Γραφοτεχνική, Ρέθυμνο 1999

Οι φωτογραφίες του άρθρου προέρχονται από το διαδίκτυο

www.eparxiakofos.gr

Από το βιβλίο της Αργίνης Φραγκούλη Βορειοδυτικά Ρεθυμνιώτικα χωριά του θρύλου και της ιστορίας, Αθήνα 1990

Από τα βιβλία του Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη Ρεθεμνιώτικος Πανδέκτης, εκδ. Τυποσπουδή Ρέθυμνο 1993

Ρεθεμνιώτικο Ποδόσφαιρο 20ος αιώνας, εκδ. Γραφοτεχνική Ρέθυμνο 1999

Η φωτογραφία του σήματος της ομάδας προέρχεται από το προφίλ της ομάδας στο Facebook.