Το αιτιολογικό της σχετικής έκθεσης της Επιτροπής στηρίζεται στο γεγονός πως η οριζόντια εφαρµογή του καθεστώτος όχι µόνο εγείρει ερωτήµατα ως προς την τήρηση της αρχής της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, αλλά και δεν αφήνει υπεραξία καθώς παρέχεται µε τυπικά κριτήρια σχεδόν σε όλους τους αγρότες, ανεξαρτήτως υποβάθρου. Το παραπάνω µπορεί να σηµαίνει κάποια επιπλέον κριτήρια προτεραιότητας για την ενίσχυση, όπως γίνεται µε τα διαρθρωτικά µέτρα των προγραµµάτων (π.χ κατ’ επάγγελµα αγρότες, µε συγκεκριµένη έκταση κ.λπ), µε µία φιξ τιµή ανά προϊόν, ακόµα και αν υπάρξει αυξοµείωση στρεµµάτων ή ζώων. Αξίζει να σηµειωθεί εδώ, ότι µε την ενδιάµεση αναθεώρηση της τρέχουσας ΚΑΠ (κανονισµός Omnibus) η διατήρηση σταθερής τιµής, επιτρέπεται. Θυµίζουµε πως τα κονδύλια του καθεστώτος της συνδεδεµένης ενίσχυσης µε την υπάρχουσα πρόταση για τη νέα ΚΑΠ µπορούν να φτάσουν το 10% του εθνικού φακέλου (180 εκατ. ευρώ ετησίως για την Ελλάδα, δηλαδή σταθερά σε σχέση µε την τρέχουσα περίοδο), συν ένα 2% για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες. Από την άλλη δίνεται πλέον και η επιλογή προσθήκης στο καθεστώς ενεργειακών φυτών όπως για παράδειγµα ο ηλίανθος.
Ενίσχυση για αποτελέσµατα στα περιβαλλοντικά µέτρα
Όπως είναι γνωστό, στη νέα ΚΑΠ εισέρχεται το καθεστώς «οικολογικών συστηµάτων» για τη στήριξη των γεωργών ώστε αυτοί να υπερβαίνουν τις υποχρεωτικές περιβαλλοντικές απαιτήσεις, τα οποία θα χρηµατοδοτούνται µε µέρος των εθνικών κονδυλίων για άµεσες ενισχύσεις. Η Επιτροπή Γεωργίας θεωρεί πως οι πληρωµές για τις νέες αυτές δεσµεύσεις πρέπει είτε να δίνονται βάσει αποτελεσµάτων και όχι ανά εκτάριο. Είτε να ξεπερνούν τουλάχιστον κατά 50% τα έξοδα που κάνει ο αγρότης για να αναλάβει τις αντίστοιχες δεσµεύσεις, ώστε να αποζηµιώνεται και για την περιβαλλοντική υπεραξία που δεν λαµβάνει από την αγορά για την πώληση του προϊόντος του.
Ίδιοι όροι στο τσεκ
Η στήριξη του εισοδήµατος της ΕΕ στους αγρότες πλήττεται από ανισότητες και από έλλειψη στόχων και κριτηρίων προσανατολισµένων προς το περιβάλλον. Οι νέες προτάσεις της ΚΑΠ ωστόσο αντιµετωπίζουν το πρόβληµα αυτό σε περιορισµένο µόνο βαθµό, δεδοµένου ότι ο βασικός µηχανισµός (πληρωµές βάσει στρεµµάτων) δεν αλλάζει, σηµειώνει στην έκθεσή της η Επιτροπή Γεωργίας. Από την άλλη οι εκτεταµένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις (ενισχυµένη αιρεσιµότητα) ισχύουν για όλες τις εκµεταλλεύσεις που λαµβάνουν άµεσες ενισχύσεις.
Νέα κριτήρια για το πριμ πρώτης εγκατάστασης
Να αποδείξουν τα κράτη-µέλη πως τη νέα περίοδο οι ενισχύσεις των νέων αγροτών θα συνοδεύονται από ειδικά δηµοσιονοµικά ή οικονοµικά εθνικά µέτρα στήριξης, προτείνει παράλληλα, η Επιτροπή Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Φορολογία, κληρονοµικό δίκαιο, ρυθµίσεις για την αγορά γης και χωροταξικός σχεδιασµός θα πρέπει να αποτελέσουν κίνητρα που θα συνδυάζονται µε τις ενισχύσεις για τους νέους αγρότες, ώστε να εγκριθεί ο εθνικός φάκελος από τις ευρωπαϊκές αρχές, αναφέρει στην έκθεση «Αξιολόγηση της µελλοντικής δοµής των άµεσων πληρωµών και των παρεµβάσεων αγροτικής ανάπτυξης υπό το πρίσµα των γεωργικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων της ΕΕ» η Επιτροπή.
Αυτό πρέπει να γίνει δεδοµένου ότι η πρόσβαση στη γη έχει αναγνωριστεί ως σηµαντικό εµπόδιο στην εγκατάσταση νέων γεωργών. Σηµειώνεται εδώ, πως στην αρχική της πρόταση για τα νοµικά κείµενα της ΚΑΠ, η Κοµισιόν πρότεινε να δοθεί στα κράτη µέλη η δυνατότητα να υποστηρίξουν οικονοµικά µορφές συνεργασίας µεταξύ των αγροτών, οι οποίες θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν συµπράξεις αγροτών µεταξύ διαφορετικών γενεών, υπηρεσίες κληρονοµικής διαδοχής ή υπηρεσίες µεσιτείας για την απόκτηση γης, καινοτόµες εθνικές ή περιφερειακές οργανώσεις που ασχολούνται µε την προώθηση και διευκόλυνση της αντιστοίχισης των υπηρεσιών µεταξύ νέων και ηλικιωµένων γεωργών κλπ.
Όριο στις ενισχύσεις το κόστος εργασίας
Έναν εξολοκλήρου νέο τρόπο οριοθέτησης ανά στρέµµα των άµεσων ενισχύσεων προτείνει η Επιτροπή Γεωργίας προωθώντας τον υπολογισµό του µέγιστου ποσού του τσεκ ανάλογα µε τους εργάτες πλήρους απασχόλησης που χρειάζεται θεωρητικά η εκµετάλλευση, πολλαπλασιασµένου µε τη µέγιστη αµοιβή των εργατών ετησίως.
Για παράδειγµα, µία εκµετάλλευση που θεωρητικά απασχολούνται πλήρως δύο εργάτες γης, δεν θα µπορεί να λάβει άνω των 10.000 ευρώ ενίσχυση, αν ο ετήσιος µισθός των εργατών φτάνει τα 5.000 ευρώ. Φυσικά στην περίπτωση που υιοθετηθεί αυτός ο ορισµός θα λαµβάνεται υπόψη η οικογενειακή εργασία.
Ο εναλλακτικός τρόπος οριοθέτησης που προτείνει η Επιτροπή Γεωργίας, έχει όπως υποστηρίζει το πλεονέκτηµα ότι η κοινοτική ενίσχυση µε αυτόν τον τρόπο θα συµβάλλει στην καλύτερη αναγνώριση των άµεσων πληρωµών ως στήριξη του εισοδήµατος. Κάθε πληρωµή πέραν αυτού του κατώτατου ορίου ή ανώτατου ορίου θα µπορούσε τότε να περιοριστεί ή να υποβληθεί σε µείωση (π.χ. µε ένα ελάχιστο ποσοστό µείωσης 50%).
Ένα άλλο πλεονέκτηµα είναι ότι η στήριξη των γεωργικών εισοδηµάτων µε τον τρόπο αυτό προσφέρει (έµµεσο) κίνητρο για την αύξηση της παραγωγικότητας. Αυτό σηµαίνει βέβαια πως έτσι µπαίνει πλαφόν σε όλες τις γεωργικές εκµεταλλεύσεις ανεξαρτήτου µεγέθους, ενώ ευννοούνται οι καλλιέργειες οπωροκηπευτικών οι οποίες χαρακτηρίζονται από αυξηµένα εργατικά κόστη.
∆εύτερη εναλλακτική πρόταση
Μία δεύτερη πρόταση της Επιτροπής Γεωργίας, είναι να καταστεί προαιρετική για τα κράτη-µέλη η αφαίρεση των µισθών και του κόστους εργασίας από τα ποσά των άµεσων ενισχύσεων, πριν αυτές περικοπούν µε βάση τα όρια των 60.000-100.000 ευρώ που προβλέπει ο κανονισµός. Και πάλι όµως, οι γεωργοοικονοµολόγοι λένε στην έκθεσή τους πως αυτό δεν αναµένεται να βοηθήσει ιδιαίτερα, τη φιλοδοξία της ΕΕ να υπάρξει περισσότερη στήριξη των µικρών εκµεταλλεύσεων, εξοικονοµώντας κονδύλια από τις µεγάλες γεωργικές επιχειρήσεις. Άλλωστε για τη λεγόµενη αναδιανεµητική ενίσχυση δεν είναι υποχρεωµένα τα κράτη-µέλη να ορίσουν ένα συγκεκριµένο ποσοστό από τον εθνικό τους φάκελο.
Εξωτερική σύγκλιση 50% για αδικημένους
«Συζητάµε τη µη σύγκλιση ή το πολύ να µπει στο τραπέζι της διαπραγµάτευσης η νέα πρόταση της Επιτροπής, για 50% σύγκλιση για όσους είναι κάτω του 90% του ευρωπαϊκού µέσου όρου, µε κατανοµή του κόστους στα κράτη-µέλη», ανέφερε ο γενικός γραµµατέας Κοινοτικών Πόρων, Χαράλαµπος Κασίµης.
Μιλώντας στο πλαίσιο του 15ου συνεδρίου Αγροτικής Οικονοµίας, της «ΕΤΑΓΡΟ», ο γενικός γραµµατέας, έκανε ιδιαίτερη µνεία στις πιέσεις που επανέρχονται για την πλήρη εξωτερική σύγκλιση µεταξύ των κρατών – µελών της Ε.Ε., σε ό,τι αφορά στις άµεσες ενισχύσεις προσθέτοντας πως: «Στη χώρα µας υπάρχει µια απόκλιση γεωργικού και µη γεωργικού εισοδήµατος, ενώ στις χώρες αυτές που διαµαρτύρονται, το γεωργικό εισόδηµα έχει συγκλίνει πάρα πολύ προς το αστικό εισόδηµα. Εποµένως, εάν οδηγηθούµε στην πλήρη εξωτερική σύγκλιση, θα αντιµετωπίσει σοβαρά προβλήµατα βιωσιµότητας ένας µεγάλος αριθµός αγροτικών εκµεταλλεύσεων, σε χώρες όπως η Ελλάδα. Άρα, πρέπει να διατηρηθεί το ύψος των ενισχύσεων. Χτίζουµε συµµαχίες για να αντιπαλέψουµε αυτή την πολιτική, µε συγκεκριµένα επιχειρήµατα».
