Διαδικασία για την αποζημίωση των ιδιοκτησιών εκείνων των οποίων η χρήση περιορίζεται από την πολιτεία για την προστασία μιας περιοχής, έθεσε σε διαβούλευση το υπουργείο Περιβάλλοντος. Στον θιγόμενο ιδιοκτήτη θα δίνεται η δυνατότητα αποζημίωσης εφάπαξ ή σε δόσεις, ανταλλαγής με έκταση του Δημοσίου ή μακρόχρονης παραχώρησης της χρήσης μιας δημόσιας έκτασης.
Προϋπόθεση για την αποζημίωση ενός ιδιοκτήτη είναι, σύμφωνα με το σχετικό σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν στο ακίνητο να είναι εξαιρετικά επαχθείς, δηλαδή «να παρακωλύουν υπέρμετρα την άσκηση των εξουσιών που απορρέουν από την κυριότητα». Τέτοια μπορεί να είναι λ.χ. η πλήρης απαγόρευση δόμησης σε μια περιοχή. Το ακίνητο δεν θα πρέπει να βρίσκεται σε αιγιαλό, παραλία, παλαιό αιγιαλό, κοίτη, όχθη, λίμνη, λιμνοθάλασσα, χείμαρρο, αρδευόμενη αγροτική έκταση, γεωργική έκταση που προήλθε από αναδασμό ή εντός διακατεχόμενης δασικής έκτασης. Επίσης αποζημίωση μπορεί να διεκδικήσει κάποιος εφόσον ο τίτλος του θιγόμενου ακινήτου είναι προγενέστερος του όποιου καθεστώτος προστασίας έχει επιβληθεί. Τέλος, πρέπει να ήταν άρτιο και οικοδομήσιμο και ελεύθερο ιδιοκτησιακών βαρών.
Τι μπορεί να κάνει ο ιδιοκτήτης; Να υποβάλει αίτηση στη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας, ζητώντας είτε την αποζημίωση είτε την ανταλλαγή της έκτασής του με άλλη (κατά κυριότητα ή κατά μακρόχρονη χρήση) σε παραπλήσια περιοχή. Η αίτηση θα εξετάζεται εντός 90 ημερών από επιτροπή, στην οποία εκπροσωπούνται τα υπουργεία Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Αγροτικής Ανάπτυξης. Να σημειωθεί πως ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει να του χορηγηθεί δημόσια έκταση μόνο αν σκοπεύει να προχωρήσει στην υλοποίηση κάποιου επενδυτικού σχεδίου σε αυτή.
Το φλέγον ζήτημα είναι βέβαια το πώς θα υπολογίζεται η αξία του προς αποζημίωση ή ανταλλαγή ακινήτου. Οπως προτείνεται στο σχέδιο, θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες που ίσχυαν όταν το ακίνητο είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία του ενδιαφερομένου (λόγω αγοράς, κληρονομιάς κ.λπ.). Αν στην περιοχή δεν υπάρχουν αντικειμενικές αξίες, τότε η αξία του θα πιστοποιείται με έκθεση ορκωτών εκτιμητών (η αμοιβή τους βαρύνει τον αιτούντα).
Αν κατά την εξέταση του αιτήματος διαπιστωθεί ότι δεν είναι δυνατή η ανταλλαγή της έκτασης, τότε το Δημόσιο θα αποζημιώνει χρηματικά τον ενδιαφερόμενο. Η τελική απόφαση θα οριστικοποιείται με κοινή απόφαση διυπουργικής στην οποία θα συμμετέχουν τα τρία προαναφερθέντα υπουργεία. Ο νέος τίτλος «συνοδευόμενος από το επενδυτικό σχέδιο του αιτούντος για την ανταλλασσόμενη ή υπό παραχώρηση έκταση» μεταγράφεται στο υποθηκοφυλακείο ή κτηματολογικό γραφείο.
Η αποζημίωση των ακινήτων θα δώσει ένα τέλος στις πολυετείς δικαστικές διαμάχες ανάμεσα στο Δημόσιο και σε ιδιώτες, τα οικόπεδα των οποίων βρέθηκαν μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Πολλές από τις περιπτώσεις αυτές έφθασαν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια: πρώτη και πλέον σημαντική ήταν η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το Μαραθονήσι (Ζακύνθου) το 2008, με την οποία επιδικάστηκε αποζημίωση 2 εκατ. ευρώ στον ιδιοκτήτη της νησίδας που κηρύχθηκε αδόμητη ζώνη.
