Γυναίκες στην κατοχή και την αντίσταση
Κι όμως ο αγώνας για τη λευτεριά δεν ήταν, ούτε μπορούσε να είναι, μόνο αντρική υπόθεση.
Η πτυχή αυτή, που συνήθως σε πολεμικά (και όχι μόνο) γεγονότα τείνει να υποτιμάται και εντέλει να υποβαθμίζεται, είναι η συμβολή των γυναικών στην αντίσταση του ελληνικού λαού ενάντια στους κατακτητές.
Απλές γυναίκες, ανήλικα κορίτσια την εποχή της ναζιστικής κατοχής έκαναν το χρέος τους, πράττοντας όπως επίτασσε η συνείδησή τους.
Πράξεις που σήμερα ακούγονται απλές, αλλά εκείνη την εποχή οδηγούσαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, πράξεις που στήριξαν την απελευθερωτική προσπάθεια.
Αυτές οι γυναίκες, πάνω απ’ τη ζωή τους έβαλαν το πάθος για τη λευτεριά, απέναντι στους ξένους κατακτητές και στα ντόπια όργανά τους, αντέταξαν το θάρρος και τα ιδανικά τους
Μια τέτοια καθημερινή γυναίκα της αντίστασης ήταν και η Μαρίκα Μπενάκη.
Μαρίκα Μπενάκη
Η Μαρία Ματθαίου Πηνιατίδου το γένος Νικολάου Μυστίλογλου γεννήθηκε στο Ρέθυμνο 8-10-1926.
Ήταν το μικρότερο παιδί τετραμελούς οικογένειας προσφύγων από τη Νίγδη της Μικράς Ασίας.
Μιλούσε άπταιστα την τουρκική γλώσσα λόγω καταγωγής.
Το πατρικό σπίτι στο οποίο μεγάλωσε, βρισκόταν στη Μεσκινιά -συνοικία Δρίσκου- κοντά στη σπηλιά του Νικόλα.
Το 1951 παντρεύτηκε τον Αντρεά Γ. Μπενάκη με το οποίο απέκτησε τέσσερα παιδιά Γιώργο, Ματθαίο, Ελπίδα, Αντρέα.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής το πατρικό σπίτι επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και η οικογένεια αναγκάστηκε να εγκατασταθεί στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου.
Η μύηση και ανάμειξη της στην αντίσταση οφείλεται στον αντιστασιακό γείτονα της οικογένειας , στέλεχος του ΕΑΜ , Πέτρο Ταχτατζή.
Η δράση στην παλιά Πόλη
Η νεαρή Μαρίκα ήταν δεινή κολυμβήτρια και ένα κορίτσι όλο νεύρο και δύναμη .
Η φυσική κατάσταση και το πείσμα της ,την βοηθούσαν να συμμετέχει ενεργά σε παράτολμες ενέργειες και δολιοφθορές κατά των κατακτητών.
Παραθέτω τρείς δράσεις, οι οποίες στην ουσία ήταν η καθημερινότητα της .
Μια καθημερινότητα αντίστασης και κινδύνου.
Σε μια επιχείρηση του ΕΑΜ στην παλιά πόλη, κατάφερε να περάσει τους ελέγχους και να σαλτάρει σε ένα γερμανικό φορτηγό, από το οποίο αφαίρεσε τρία κασόνια χειροβομβίδες οι οποίες διοχετεύτηκαν στη συνέχεια στο αντάρτικο.
Ο φούρνος του Κοτάκη στα βρυσάκια ήταν ο μοναδικός στον οποίο οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής πουλούσαν αλεύρι.
Ένα μέρος των κερδών από την πώληση του ψωμιού έμπαινε σε τσουβάλια (λεφτά Τσολάκογλου) τα οποία κρυβόταν κάτω από τον πάγκο του τερζή Γρυντάκη που ήταν δίπλα. Η Μαρίκα μαζί με την Ολυμπία Παπουτσιδάκη, με κίνδυνο ζωής, μετέφεραν τα χρήματα έξω από την πόλη για τις ανάγκες τις αντίστασης.
Στο γερμανικό φούρνο εργαζόταν αρκετοί επιταγμένοι Ρεθεμνιώτες. Ένας από εργαζόμενους ήταν ο αδερφός της ο οποίος τις έδινε κλεμμένη ζύμη την οποία μοίραζε στον κόσμο που πεινούσε.
Το Πολυβόλο
Η περιοχή της Μεσκινιάς και ο λόφος του Τιμίου Σταυρού ήταν στρατηγικό σημείο για τη Γερμανική διοίκηση, ώστε να ελέγχει τα παράλια και τη διέλευση των οχημάτων.
Για τους παραπάνω λόγους οι Γερμανοί είχαν στήσει δύο πολυβολεία στην περιοχή, ένα στο λόφο και ένα στο Δεσποτικό.
Το θέρος του 1943 δύο νεαρά κορίτσια έκαναν μια εξαιρετικά παράτολμη ενέργεια.
Τα κορίτσια ήταν η Μαρίκα Μπενάκη και η Χριστίνα Γεωργίου Μπαγουράκη.
Πλησίασαν τους φρουρούς στο πολυβολείο του Τιμίου Σταυρού και τους απέσπασαν την προσοχή φλερτάροντας τους.
Η Μαρίκα εκμεταλλευόμενη την κατάσταση αδράνειας των φρουρών μπήκε μέσα στη σκηνή και αφαίρεσε το πολυβόλο.
Με τεράστιο κίνδυνο για τη ζωή τους, οι δύο νεαρές κοπέλες κατάφεραν να κατεβάσουν και να κρύψουν το πολυβόλο, σε ένα χωράφι με σπαρτά στην περιοχή που είναι σήμερα ο Άγιος Κωσταντίνος.
Το όπλο παρέλαβε από την κρυψώνα του ο Νίκος Μπιρλιράκης και μαζί με τον Κίμωνα Τζέτζο το μετέφεραν σε ασφαλές σημείο.
Το όπλο κατέληξε στα χέρια των αντρών του ΕΛΑΣ το οποίο χρησιμοποιήθηκε και στη Μάχη της Γκιουμπράς στις 23-3-1945.
Επιγραμματικά
Η τελευταία αυτή ενέργεια , αποτελεί μια κορυφαία Αντιστασιακή πράξη σε συμβολικό και πρακτικό επίπεδο.
Μια ενέργεια που τόνωσε τότε, το αίσθημα για αντίσταση και συνέχιση του αγώνα.
Η δράση της Μαρίκας επιβεβαιώνει ότι οι γυναίκες της Ελλάδας συμμετείχαν στην αντίσταση σε όλα τα μέτωπα του αγώνα.
Η Μαρίκα Μπενάκη ήταν μια από αυτές τις γυναίκες που συμμετείχε παντού ,στην αλληλεγγύη, στις διαδηλώσεις, στις γειτονιές για την επιβίωση, σαν σαλταδόρος, σαν βοηθητική κτλ .
Δυστυχώς δεν είχα την πρόνοια να ηχογραφήσω πριν από λίγα χρόνια τα αντάρτικα που μου τραγούδησε σε μια συνάντηση μας.
Θεώρησα χρέος λοιπόν να περιγράψω τις πράξεις της Μαρίκας ως ελάχιστο μνημόσυνο, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την εκδημία της.
Αφιερωμένο επιπλέον στην μνήμη των Κοξαριανών Βαβουράκηδων Γιώργη και Αντρέα.
Κλείνω το αφιέρωμα με το ποίημα του Ευρυτάνα ΕΛΑσίτη, Δώρη Άνθη (Νίκος Ζωγραφόπουλος)
ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ
Δούλευε, δούλευε γυναίκα
πολέμα μια ψυχή για δέκα
σ’ αυτόν τον κόσμο το σκληρό
από το σπίτι στο εργαστήρι
μεσ’ στο χιονιά, μεσ’ στο λιοπύρι
δίχως να βρεις αναπαυμό.
Γυναίκα της αγάπης το λουλούδι
του βίου χάδι και τραγούδι
πιστή συντρόφισα γλυκειά
πολέμα για να ζήσης τα παιδιά σου
πολέμα για τη λευτεριά σου
