Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών/ΙΤΕ σας καλεί στη διάλεξη της Αγγέλας Καστρινάκη
με θέμα Πετσάλης, Θεοτοκάς, Καζαντζάκης, Παλαμάς...: η κρίση του κοινοβουλευτισμού στον μεσοπόλεμο
Τετάρτη, 27 Φεβρουαρίου, ώρα 20.30
Αίθουσα Διαλέξεων ΙΜΣ, Νικηφόρου Φωκά 130, Ρέθυμνο
Στο επίκεντρο της ομιλίας βρίσκονται δύο μυθιστορήματα που απεικονίζουν εύγλωττα την κρίση του κοινοβουλευτισμού στον ελληνικό μεσοπόλεμο: Το σταυροδρόμι του Θανάση Πετσάλη (1934) και η Αργώ του Γιώργου Θεοτοκά (1933, 1936). Το πρώτο περιγράφει ένα επιτυχημένο πραξικόπημα κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και το δεύτερο ένα αποτυχημένο. Ανάλογες είναι και οι τάσεις των δυο δημιουργών τη συγκεκριμένη εποχή, οι οποίοι, μολονότι ξεκινούν και οι δύο από τη φιλελεύθερη βενιζελική παράταξη, εξελίσσονται διαφορετικά. Ο Πετσάλης αναπτύσσει έναν προβληματισμό ενάντια στο κοινοβουλευτικό σύστημα, προκρίνοντας μια διαφορετικού τύπου οργάνωση της κοινωνίας, με βάση τις επαγγελματικές ενώσεις, η επιβολή της οποίας δεν μπορεί παρά να γίνει με χρήση βίας∙ το φασιστικό πρότυπο δηλώνεται ρητά στο έργο. Ο Θεοτοκάς, από την άλλη, μολονότι αναγνωρίζει πλεονεκτήματα στη γειτονική Ιταλία, εντέλει αποτάσσεται τα αντικοινοβουλευτικά μοντέλα διακυβέρνησης, προκρίνοντας σαφώς τη δημοκρατία. Και τα δύο έργα παρουσιάζουν έναν τύπο χαρισματικού ηγέτη. Ο Πετσάλης όμως υπονοεί ομοιότητες του ήρωά του με τον Ιησού και το αφήγημα της θυσίας του, καθιστώντας το μυθιστόρημά του ένα συμβολιστικό μυστικιστικό έργο. Αντίθετα ο Θεοτοκάς δεν χρησιμοποιεί ιερές αναγωγές παρά προβάλλει τον χριστιανισμό ως ένα εγκόσμιο σύστημα ηθικών αξιών που κατατείνουν στη συγχώρηση και στην ψυχική γαλήνη.
Εκτός από τους δύο παραπάνω συγγραφείς λόγος θα γίνει και για ορισμένους άλλους διανοούμενους, όπως ο Παλαμάς και ο Καζαντζάκης, με αναφορά σε ορισμένα αθησαύριστα στοιχεία που αφορούν την εκτίμησή τους προς το πρόσωπο του Μουσολίνι και τον φασισμό στη δεκαετία του 1920.
