Σε λάθος κατεύθυνση είναι οι εξαγγελίες της ελληνικής κυβέρνησης, οι οποίες έχουν ξεκάθαρα προεκλογικό χαρακτήρα, επισημαίνουν στην «Κ» οικονομολόγοι και διεθνείς αναλυτές, υπογραμμίζοντας πως οι θεσμοί δύσκολα θα δώσουν το πράσινο φως για χαμηλότερα πλεονάσματα και θα επιτρέψουν την αλλαγή των συμφωνηθέντων, τη στιγμή που ήδη έχουν εκφράσει ενστάσεις. Παράλληλα, όπως αναφέρουν, οι αγορές αρχίζουν και αποτιμούν ότι υπάρχει πλέον κίνδυνος να μην υπάρξει περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μακροπρόθεσμα, η οποία είναι απαραίτητη.
Οι παροχές της κυβέρνησης είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά ομολόγων, οδηγώντας σε εκτόξευση των αποδόσεων των κρατικών τίτλων και σε «πάγωμα» των σχεδίων του ΟΔΔΗΧ για την έκδοση του νέου 7ετούς ομολόγου. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου κινείται πλέον πάνω από το 3,5%, η απόδοση του 5ετούς διαμορφώνεται στο 2,5% και η απόδοση του 7ετούς λίγο χαμηλότερα από το 3%. Μια νέα έξοδος της Ελλάδας στις αγορές σε αυτό το κλίμα θα ήταν λάθος στρατηγική, καθώς οι εξαγγελίες μειώνουν τη διάθεση των μακροπρόθεσμων επενδυτών για ελληνικά assets, όπως σημειώνει διαχειριστής βρετανικού fund το οποίο παρακολουθεί την ελληνική αγορά.
Αυτό που θέλουν να μάθουν οι επενδυτές είναι εάν οι πιστωτές της Ελλάδας συμφωνούν με αυτά τα μέτρα και εάν είναι συνεπή με τους δημοσιονομικούς στόχους, όπως σημειώνει στην «Κ» ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, επικεφαλής επενδύσεων στις αγορές συναλλάγματος του G10 της Bank of America Merrill Lynch. «Δεν νομίζω ότι οι πιστωτές θα συμφωνήσουν σε χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα από αυτά που έχουν ήδη εγκρίνει, έτσι οποιαδήποτε νέα δημοσιονομικά μέτρα θα έπρεπε να είναι εντός αυτών των στόχων», τονίζει.
Σε γενικές γραμμές, οι φορολογικές περικοπές θα στηρίξουν την ελληνική οικονομία, αλλά μόνο αν είναι σύμφωνες με το σχέδιο μείωσης του υψηλού χρέους. Στην ιδανική περίπτωση, οι φορολογικές περικοπές πρέπει να ενταχθούν σε μια βαθύτερη φορολογική μεταρρύθμιση για την απλοποίηση του συστήματος, τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, την αύξηση της αποτελεσματικότητας και τη μείωση των στρεβλώσεων.
Το cash buffer, το οποίο δόθηκε και λόγω της συμφωνίας για τα υψηλά πλεονάσματα, αποτελεί μια βασική πηγή «ασφάλειας» για τους επενδυτές και δημιουργήθηκε για να βοηθήσει την πρόσβαση της χώρας στις αγορές. Ετσι, η ανακοίνωση της κυβέρνησης για χρήση των 5,5 δισ. ευρώ ως «εγγύηση» προς τους πιστωτές –κάτι που δεν υπάρχει στη συμφωνία– επαναφέρει τους φόβους για δημοσιονομικό εκτροχιασμό και νέες αντιπαραθέσεις με τους δανειστές. «Αν και οι πιστωτές μπορεί να... κλείσουν το μάτι στις προεκλογικές παροχές του 2019 λόγω της δημοσιονομικής υπεραπόδοσης, είναι απίθανο να αποδεχθούν μια παρέκκλιση από τη συμφωνηθείσα πορεία για το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2020-2022 ενόψει και της πιθανής οικονομικής επιβράδυνσης», τονίζει στην «Κ» ο Τζιανλούκα Ζίγκλιο, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της Continuum Economics.
Οι αναλυτές εκφράζουν προβληματισμό για το κατά πόσον οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης θέτουν σε κίνδυνο την περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Αν και η δημοσιονομική χαλάρωση είναι θετική για την Ελλάδα, το μεγάλο ερώτημα που τίθεται αυτήν τη στιγμή είναι εάν οι αγορές θα πειστούν πως μετά τις εξαγγελίες του Αλέξη Τσίπρα η δυναμική του ελληνικού χρέους θα μπορέσει να παραμείνει υπό έλεγχο, όπως επισημαίνει στην «Κ» ο Ολιβερ Αντλερ, οικονομολόγος της Credit Suisse, τονίζοντας πως το πιο σημαντικό για τις αγορές είναι η επίσημη αντίδραση των πιστωτών και εάν μειώνονται οι πιθανότητες να δοθεί στην Ελλάδα μια πιο μακροπρόθεσμη ελάφρυνση του χρέους, που είναι αναγκαία. «Η κίνηση αυτή της ελληνικής κυβέρνησης στέλνει επίσης το μήνυμα στους επενδυτές ότι η κυβέρνηση βλέπει πως δεν μπορούν να διατηρηθούν τα υψηλά πλεόνασμα. Η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους εξαρτάται από αυτά τα συμφωνηθέντα πλεονάσματα», επισημαίνει ο κ. Ζίγκλιο από την πλευρά του.
Κατά την άποψη του κ. Αντλερ, τα μέτρα που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση κινούνται στη λάθος κατεύθυνση. «Η μείωση του ΦΠΑ είναι λάθος, καθώς γενικά θεωρείται ο πιο αποτελεσματικός φορολογικός συντελεστής με τις λιγότερο αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και είναι εύκολο να τον διαχειριστούν οι Αρχές εάν είναι οριζόντιος».
Η διαφορετική βαθμίδα συντελεστών ΦΠΑ ανοίγει την πόρτα για φοροαποφυγή και προσθέτει επιπλοκές στη διαχείρισή του, όπως εξηγεί. «Πρόκειται για ένα καθαρά λαϊκιστικό μέτρο πριν από τις ευρωπαϊκές και εθνικές εκλογές», προσθέτει. «Η μείωση του φόρου μεσαίων εισοδήματος και της φορολογίας των εταιρειών είναι πιο σωστή από την άποψη της δημιουργίας ανάπτυξης».
Αιφνιδιασμός των θεσμών, που εξετάζουν κυρώσεις
Βλέποντας στις δημοσκοπήσεις να προηγείται η Νέα Δημοκρατία με σημαντική διαφορά στις ευρωεκλογές, ο Αλέξης Τσίπρας πήρε την απόφαση το προηγούμενο Σαββατοκύριακο να προβεί σε ανακοινώσεις φοροελαφρύνσεων και επιδομάτων. Ετσι είδαν αυτές τις κινήσεις τουλάχιστον οι εκπρόσωποι των θεσμών, που για άλλη μία φορά βρίσκονταν στο σκοτάδι όσον αφορά τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης.
O μόνος μοχλός πίεσης προς την ελληνική κυβέρνηση είναι το Eurogroup να μην εγκρίνει την επόμενη εκταμίευση των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα (SMPs και ANFAs). Σύμφωνα με δημοσίευμα του Βloomberg, που επικαλείται δύο πηγές, οι εταίροι αξιολογούν τη μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος στο 2,5% του ΑΕΠ από το 3,5% ως παραβίαση των συμφωνηθέντων και είναι ανοικτοί στο να επιβάλουν κυρώσεις με τη μορφή της μη εκταμίευσης των SMPs και ΑΝFΑs. Αυτή η απόφαση θα ληφθεί στο τέλος του έτους και αφού θα έχουν μεσολαβήσει εθνικές εκλογές.
Για τους εκπροσώπους των θεσμών είναι ξεκάθαρο ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν είναι προεκλογικά και δεν κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, καθώς δεν θα ενισχύσουν την ανάπτυξη. «Τα μέτρα αυτά θα ενισχύσουν την κατανάλωση», έλεγε Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ» και τόνιζε ότι εάν χρησιμοποιούνταν για να ενισχύσουν την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, τότε και το χρέος της χώρας θα μειωνόταν. «Αν η ελληνική κυβέρνηση ήθελε να κάνει ελαφρύνσεις φόρων, τότε έπρεπε να μειώσει τον φόρο επιχειρήσεων», είπε.
Πάντως, η χρονική συγκυρία που διάλεξε ο Ελληνας πρωθυπουργός δεν ήταν τυχαία, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Η Ευρώπη βρίσκεται σε προεκλογικό πυρετό, καθώς σε λιγότερο από 20 ημέρες θα γίνουν ευρωεκλογές σε όλα τα κράτη-μέλη. Καμία πρωτεύουσα δεν επιθυμεί συζητήσεις για πισωγυρίσματα της Ελλάδας, καθώς αυτό θα ενίσχυε τους ευρωσκεπτικιστές. Συγχρόνως, στην Κομισιόν έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση καθώς τον Νοέμβριο λήγει επισήμως η θητεία της. Οπως είναι σύνηθες, τους τελευταίους μήνες οι επίτροποι βρίσκονται με τη βαλίτσα στο χέρι για να αποχωρήσουν από τις Βρυξέλλες και οι τεχνοκράτες παραμένουν στα πόστα τους χωρίς πολιτική καθοδήγηση. «Ηταν πολύ έξυπνο, από πλευράς τακτικισμού, να κάνει τις ανακοινώσεις σε αυτή τη χρονική στιγμή», σχολίαζε έμπειρος αξιωματούχος στην «Κ».
Το ζήτημα δεν βρίσκεται στην ατζέντα του Eurogroup του Μαΐου, αλλά θα μπορούσε να προστεθεί την επόμενη εβδομάδα, αν και αξιωματούχοι έλεγαν ότι πιο πιθανό είναι να τεθεί στο Eurogroup του Ιουνίου. Τότε θα έχουν προλάβει και οι θεσμοί να δημοσιεύσουν την έκθεσή τους που αναμένεται στις 5 Ιουνίου και εκεί θα υπάρχει και η αξιολόγησή τους για τα μέτρα, αλλά και για το κατά πόσον μπορεί να λειτουργήσει η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για μειωμένα πλεονάσματα και χρήση των χρημάτων που έχουν μαζευτεί στο «μαξιλάρι». «Είναι σημαντικό η Ελλάδα να παραμείνει πιστή στους συμφωνημένους μεταμνημονιακούς δημοσιονομικούς στόχους», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Β. Ντομπρόβσκις, εκφράζοντας με πιο αυστηρό τρόπο αυτό που είπαν και οι υπόλοιποι θεσμοί. «Θα πρέπει να γίνουν περισσότερες εις βάθος συζητήσεις με τις ελληνικές αρχές για το τι ακριβώς έχουν στο μυαλό τους», πρόσθεσε ο ίδιος.
