Στη χθεσινή έκτακτη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ η κυβέρνηση επιχείρησε να αξιολογήσει την ανησυχητική κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά τη δήλωση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι η Τουρκία ξεκίνησε ερευνητική γεώτρηση δυτικά της Πάφου.
Επιπλέον, στο ΚΥΣΕΑ χαράχτηκε η ελληνική γραμμή αντίδραση στις τουρκικές κινήσεις. Στο πλαίσιο της συνεδρίασης ο Αλέξης Τσίπρας είχε μακρά τηλεφωνική επικοινωνία με τον Νίκο Αναστασιάδη. Αθήνα και Λευκωσία συμφωνούν ότι βασική προτεραιότητα είναι η ενεργοποίηση των Ευρωπαίων εταίρων στην κατεύθυνση της επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία. Το ζήτημα των κυρώσεων θα κριθεί την Πέμπτη 20 Ιουνίου και την Παρασκευή 21 Ιουνίου στο Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ στο οποίο θα συμμετάσχουν οι Αλέξης Τσίπρας και Νίκος Αναστασιάδης.
Στο σημερινό Συμβούλιο Εξωτερικών της ΕΕ στο οποίο συμμετέχει ο Γιώργος Κατρούγκαλος, η ελληνική πλευρά θα αποκομίσει μια πρώτη εντύπωση για τις προθέσεις των Ευρωπαίων. Διπλωματικές πηγές εξέφρασαν άλλωστε την εκτίμηση στο CNN Greece ότι είναι πιθανή η επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Με «πάγωμα» των διαπραγματεύσεων για την τελωνειακή ένωση απειλεί την Τουρκία η ΕΕ
Σύμφωνα με πληροφορίες του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, οι 28 χώρες μέλη της ΕΕ αναμένεται να εκφράσουν για μία ακόμη φορά τις «σοβαρές ανησυχίες» τους σχετικά με τις εξορυκτικές δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και θα δεσμευθούν να «απαντήσουν κατάλληλα σε πλήρη αλληλεγγύη με την Κυπριακή Δημοκρατία», σε προσχέδιο δήλωσης που συντάσσεται και θα εκδοθεί αύριο από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων (Υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων) .Η ΕΕ θα επαναλάβει ότι καταδικάζει «τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο» και θα σημειώνεται ότι «η Τουρκία συνεχίζει να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την ΕΕ». Τέλος, οι 28 θα δηλώσουν ότι «οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν σταματήσει και δεν υπάρχουν άλλα κεφάλαια που εξετάζονται για άνοιγμα ή κλείσιμο, ενώ θα προειδοποιούν ότι «δεν προβλέπεται να υπάρξει περαιτέρω εργασία προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας».
Αν ευσταθούν οι πληροφορίες του ΚΥΠΕ, οι 28 δεν θα πάρουν απόφαση για την επιβολή κυρώσεων.
Τριπλό μήνυμα Τσίπρα
Μετά τη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, ο Αλέξης Τσίπρας με τις δηλώσεις του έστειλε τριπλό μήνυμα:
Η Ελλάδα είναι ισχυρή. «Η Ελλάδα είναι μία χώρα ισχυρή και έχει το τελευταίο διάστημα καταφέρει να διαμορφώσει συμμαχίες και ερείσματα στο διεθνές πλαίσιο τόσο ισχυρά όσο ποτέ άλλοτε.»
Η Αθήνα στέκεται ανεπιφύλακτα στο πλευρό της Λευκωσίας. Ο πρωθυπουργός μίλησε για «από κοινού αποφάσεις» με τον Κύπριο Πρόεδρο.
Οι πολίτες πρέπει να κλείσουν τα αυτιά τους στη κινδυνολογία. «Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες είναι απόλυτα ασφαλείς και πρέπει έτσι να αισθάνονται και κυρίως να μην δέχονται την κινδυνολογία των τελευταίων ημερών.»
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι Ελλάδα και Κύπρος θέλουν να βρουν το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στην επίδειξη αποφασιστικότητας και την αποφυγή μιας κρίσης εν μέσω τουριστικής περιόδου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σήμερα μεταβαίνει κανονικά στην Τουρκία η ελληνική αντιπροσωπεία προκειμένου να συνεχίσει τις συζητήσεις με την τουρκική πλευρά για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Να σημειωθεί επίσης ότι ο Αλέξης Τσίπρας στις δηλώσει του δεν έκανε καμία αναφορά στον άξονα ΗΠΑ, Ισραήλ, Αίγυπτος.
Οι δηλώσεις Μητσοτάκη
Με σημερινές δηλώσεις του ο Κυριάκος Μητσοτάκης τάχθηκε υπέρ της επιβολής ευρωπαϊκών κυρώσεων στην Τουρκία. Συγκεκριμένα, ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας είπε: «Εδώ και μήνες η Τουρκία, δείχνει απόλυτη περιφρόνηση στο Διεθνές Δίκαιο. Παραβιάζει συστηματικά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Εφόσον υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση τέτοιων ενεργειών, είναι απολύτως επιβεβλημένο, Ελλάδα και Κύπρος, να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας».
Ωστόσο, ο κ. Μητσοτάκης επέκρινε τον Αλέξη Τσίπρα για προεκλογικό επικοινωνιακό παιχνίδι με την κυπριακή ΑΟΖ. «Είναι αναγκαίο, σε αυτήν την κρίσιμη συγκυρία, να υπάρχει εθνική ενότητα και αποφασιστικότητα. Όμως, σε καμία περίπτωση, η κρισιμότητα της κατάστασης δεν δικαιολογεί την ανεύθυνη δραματοποίηση της. Σύγκληση κυβερνητικών οργάνων εντός του Σαββατοκύριακου, του Αγίου Πνεύματος, δεν ωφελεί την εθνική στάση και την εθνική γραμμή, την οποία πρέπει όλοι να τηρήσουμε», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης.
Ο συμβολισμός
Η γεώτρηση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Φατίχ δυτικά της Πάφου έχει περισσότερο συμβολικό παρά πρακτικό χαρακτήρα. Η Άγκυρα επιχειρεί να «γκριζάρει» έμπρακτα την κυπριακή ΑΟΖ και να κατοχυρώσει δικαιώματα στην περιοχή. Τα τετελεσμένα που δημιουργούνται αφορούν έμμεσα και την Ελλάδα. Γιατί αν η Άγκυρα μπορεί να «τρυπάει» στη συγκεκριμένη περιοχή, αυτό σημαίνει ότι η δική της ΑΟΖ φτάνει ως εκεί κι επομένως η ελληνική ΑΟΖ δεν συνορεύει με την κυπριακή. Η κατάσταση μπορεί να περιπλακεί περισσότερο αν βγει στην Ανατολική Μεσόγειο το Γιαβούζ, το δεύτερο τουρκικού ερευνητικό σκάφος. Σύμφωνα, με τις τουρκικές ανακοινώσεις το Γιαβούζ θα κάνει έρευνες νοτίως του Καστελόριζου.
Για τη σημασία της γεώτρησης του Φατίχ είναι ενδεικτική η δήλωση στον ΣΚΑΪ του Κύπριου κυβερνητικού εκπροσώπου Πρόδρομου Προδρόμου: «Η γεώτρηση η οποία έχει επίσημα ανακοινωθεί από την τουρκική κυβέρνηση είναι μια κλιμάκωση, ένα περαιτέρω βήμα σ’ αυτή την κατάφωρη παραβίαση που ζούμε εδώ και καιρό. Αλλά ακόμη και χωρίς γεώτρηση η στάση της Τουρκίας συνιστά μία παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Μία επίθεση εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας.[…] Είναι ενός είδους επέμβαση. Αν θέλετε να το πούμε εισβολή, είναι εισβολή στη θάλασσα».
Ας σημειωθεί πάντως ότι στην ΑΟΖ μια χώρα δεν έχει πλήρη κυριαρχία όπως στα χωρικά ύδατα, αλλά διαθέτει κυριαρχικό δικαίωμα εμπορικής εκμετάλλευσης
Οι επιδιώξεις της Τουρκίας
Πριν μία εβδομάδα το CNN Greece είχε αναφερθεί στα αιτήματα της Άγκυρας προς τη Λευκωσία αναφορικά με την ΑΟΖ. Η Τουρκία «προτείνει» τρεις εναλλακτικές λύσεις για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων:
Να σταματήσουν οι έρευνες και η προσπάθεια εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου μέχρι να επιλυθεί το Κυπριακό. Σε ανάλογη συμφωνία για την αποφυγή ερευνών στο ανατολικό Αιγαίο είχαν φτάσει Ελλάδα και Τουρκία στη Βέρνη τον Νοέμβριου του 1976 μετά την κρίση του Χόρα (Πρωτόκολλο Βέρνης)
Να φτιαχτεί ένα κοινό εταιρικό σχήμα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που θα εκμεταλλευτεί τα όποια κοιτάσματα.
Να δημιουργηθεί ένα fund με ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο θα εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα και θα αποδώσει τα χρήματα στους Κυπρίους μετά τη λύση του Κυπριακού.
Αν δεν υλοποιηθεί κάποιο από τα τρία σενάρια, η Άγκυρα έχει διαμηνύσει ότι θα «τρυπάει» κατά το δοκούν, ακυρώνοντας στην πράξη τις άδειες έρευνας κι εκμετάλλευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι επιθέσεις στα δεξαμενόπλοια
Η δήλωση Τσαβούσογλου ότι το Φατίχ ξεκίνησε γεωτρήσεις συμπίπτει με την κλιμάκωση της κρίσης μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Την περασμένη Πέμπτη πραγματοποιήθηκαν στον Κόλπο του Ομάν επιθέσεις σε δύο δεξαμενόπλοια. Οι ΗΠΑ κατηγόρησαν το Ιράν ως αυτουργό των επιθέσεων. «Το Ιράν το έκανε αυτό», δήλωσε ο Ντόναλντ Τράμπ. Μάλιστα, προς επίρρωσιν των κατηγοριών, το Πεντάγωνο δημοσίευσε βίντεο που δείχνει ένα (φερόμενο ως) σκάφος των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν να απομακρύνει μαγνητική νάρκη από το ένα δεξαμενόπλοιο. Το Ιράν αρνήθηκε βέβαια τις κατηγορίες.
Μπορεί ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μαρκ Πομπέο να δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν πόλεμο με το Ιράν, ωστόσο, η κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών κλιμακώνεται. Αυτή τη στιγμή δεν είναι ορατό πώς θα μπορούσε να μειωθεί η ένταση στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού Κόλπου, δεδομένης και του εκτυλισσόμενου πολέμου στην Υεμένη με συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν.
Έχοντας ανοιχτό το μέτωπο του Ιράν, δεν θεωρείται πιθανό να επιλέξουν οι ΗΠΑ την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Είναι πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο) ακόμα και τους Αμερικανούς να αντιπαρατεθούν ταυτόχρονα με τις δύο μεγάλες μουσουλμανικές δυνάμεις της περιοχής. Κατά συνέπεια, η κρίσης ΗΠΑ-Ιράν ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για να προωθήσει η Τουρκία τις επιδιώξεις της στην Ανατολική Μεσόγειο.
