ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΜΑΝΟΥΣΟ ΚΛΑΔΟ
Η εκλογή δημάρχων χωρίς όμως την απαιτούμενη πλειοψηφία μέσα στο δημοτικό συμβούλιο, αποτελεί σήμερα γεγονός. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα των γειτονικών μας πόλεων Ηρακλείου και Χανίων. Ακόμα πιο χαρακτηριστικό, η σύνθεση που προέκυψε στην Θεσσαλονίκη, η οποία μάλλον θα αποτελέσει «πηγή» πολλών και ενδιαφέροντων συζητήσεων. Εκεί ο νεοεκλεγείς δήμαρχος έχει επτά δημοτικούς συμβούλους της δικής του παράταξης και απέναντι του άλλους… 42!
Τι θα προκύψει από τον «Κλεισθένη»; Μιλάμε για συνεργασίες ή συναλλαγές «κάτω από το τραπέζι»; Το πρόβλημα διοίκησης ενός δήμου αποτελεί ορατό για πολλούς οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή όχι;
Στα βασικά αυτά ερωτήματα, απαντά ο διαπρεπής καθηγητής πολιτικών επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Νίκος Παπαδάκης, επιχειρώντας μια επιστημονική ανάλυση στα ζητούμενα και τις αγωνίες της επόμενης ημέρας των αυτοδιοικητικών εκλογών.
Περισσότερα, στην συνέντευξη που ακολουθεί.
Ποια είναι τα πολιτικά παράγωγα που θα προκύψουν από την εφαρμογή του προγράμματος "Κλεισθένης";
Ο «Κλεισθένης» αποτελεί το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για την Αυτοδιοίκηση και συνακόλουθα επιφέρει αλλαγές σε πολλές παραμέτρους του οργανωτικού- λειτουργικού πλέγματος του λεγόμενου Τοπικού Κράτους. Έχει θετικά όσο και προβληματικά σημεία, ωστόσο αντιλαμβάνομαι ότι μια συνολική αξιολόγηση όλων των παραμέτρων του εκφεύγει των αναγκών αυτής της συνέντευξης. Ως εκ τούτου, θα περιοριστώ στο ζήτημα των ημερών, ήτοι στις αλλαγές στο μοντέλο διακυβέρνησης Περιφερειών και Δήμων. Τούτων δοθέντων, θα μπορούσε να πει κανείς ότι το πρώτο πολιτικό παράγωγο, εμφανές σε 7 Περιφέρειες και σε περισσότερους από 200 Δήμους της χώρας μετά τις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, είναι το γεγονός ότι αρκετοί Περιφερειάρχες και οι περισσότεροι Δήμαρχοι δεν διαθέτουν την απόλυτη πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο. Επιπρόσθετα σε όχι λίγες περιπτώσεις οι Δήμαρχοι έχουν τη μειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο και μάλιστα λιγότερους δημοτικούς συμβούλους από την παράταξη του ανθυποψηφίου τους στο 2ο Γύρο, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα σε επίπεδο μεγάλων Δήμων, εκείνο της Θεσσαλονίκης.
Πολλοί μιλάνε ότι προάγει τις συνεργασίες. Τελικά μιλάμε για συνεργασίες ή συναλλαγές;
Αυτό μένει να κριθεί στην εφαρμογή. Οι μεταρρυθμίσεις άλλωστε στην εφαρμογή τους κρίνονται. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η απλή αναλογική αποτελεί το αντιπροσωπευτικότερο εκλογικό σύστημα, ειδικά σε επίπεδο Αυτοδιοίκησης, όπου η πολιτική έχει μεγάλο βαθμό ορατότητας και εγγύτητας στην καθημερινότητα του πολίτη. Ο «Κλεισθένης» επιχειρεί να δημιουργήσει συναινέσεις. Πρακτικά τις καθιστά περίπου υποχρεωτικές, προκειμένου να λειτουργήσουν οι ΟΤΑ. Το ζήτημα με τις συναινέσεις είναι ότι δύσκολα επιβάλλονται, πολλώ δε μάλλον όταν η κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα στη χώρα είναι μάλλον re-active παρά pro-active. Στην πράξη λοιπόν υπάρχουν, grosso modo, δυο κυρίως ενδεχόμενα. Να οδηγήσει το νέο πλαίσιο που διαμορφώθηκε, στη συγκρότηση ευρύτερων συνεργασιών και συναινέσεων, στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων μεταξύ διαφορετικών περιφερειακών και δημοτικών παρατάξεων. Αυτό, αν συμβεί, θα αποτελέσει μια (αναντίλεκτα) καλοδεχούμενη νέα αρχή, καθώς θα εκβάλει στην αλλαγή παραδείγματος (paradigm shift) αναφορικά με την κουλτούρα της περιφερειακής- τοπικής διακυβέρνησης. Ωστόσο υπάρχει και το άλλο (δυσάρεστο) ενδεχόμενο. Η δημιουργία ad hoc διανεμητικών συσπειρώσεων (με όρους Olson) ή για να το πω λιγότερο κομψά η διευκόλυνση ad hoc συμφωνιών- συνδιαλλαγών. Το δεύτερο το απεύχομαι, ωστόσο δεν μπορώ να το αποκλείσω, τουλάχιστον περιστασιακά.
Τι προβλήματα μπορεί να προκύψουν από το γεγονός, ότι σε πολλούς δήμους άλλος συνδυασμός έχει πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο και άλλος συνδυασμός εξέλεξε τον Δήμαρχο;
Τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν αφορούν συνολικά την τοπική διακυβέρνηση και συνακόλουθα τη διοίκηση των Δήμων, όπου παρατηρήθηκε αυτό το φαινόμενο. Δυσκολεύεται και ενίοτε περιπλέκεται η λήψη αποφάσεων, ενώ αν επικρατήσει ειδικά σε αυτούς τους Δήμους μια συγκρουσιακή κουλτούρα, μπορώ να φανταστώ να εγείρονται ζητήματα πολιτικής νομιμοποίησης στη λήψη αποφάσεων. Είναι βέβαια στο χέρι τόσο των Δημάρχων όσο και των συνδυασμών με τους περισσότερους δημοτικούς συμβούλους, όπως βέβαια και των μικρότερων δημοτικών παρατάξεων να αναζητήσουν και να διαμορφώσουν εξαρχής προϋποθέσεις γόνιμου διαλόγου και συστηματικής και ουσιώδους διαβούλευσης, προκειμένου να διαμορφωθούν συγκλίσεις σε προγραμματικό επίπεδο. Αν δεν συμβεί αυτό, τα προβλήματα φοβάμαι θα είναι πολλά και πολυποίκιλα και θα επηρεάσουν συνολικά τη διοίκηση και τη λειτουργία των Δήμων και τελικά τον ίδιο τον πολίτη.
