Ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Ρεθύμνης σας καλησπερίζω στην απογευματινή συνεδρίαση της Ημερίδας που διοργανώσαμε, «Σελίδες από την ιστορία της ρεθεμνιώτικης σαπωνοποιίας».
Θέλω να ευχαριστήσω όλους τους συντελεστές της. Καταρχήν τους συνεργάτες μου, Γιάννη Παπιομύτογλου, Κατερίνα Τσακάλη, Χάρη Στρατιδάκη και Αναστασία Πλατυρράχου. Οφειλόμενες είναι οι ευχαριστίες και στην Κατερίνα Κατσιμάνη, κοινωνική λειτουργό του Β΄ Κέντρου Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων Ρεθύμνου. Με το Λαογραφικό Εργαστήρι του, το οποίο έχει πολλές φορές συνεισφέρει σε εκδηλώσεις μας, μας προσέφεραν το πρωί ένα χρήσιμο βιωματικό εργαστήριο, όπως άλλωστε και ο Γιάννης Παπιομύτογλου, που τον είχαμε συνηθίσει σε ρόλο ανθρώπου αποκλειστικά των γραμμάτων.
Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε και στον Νίκο Σηφουνάκη, αρχιτέκτονα, πρώην νομάρχη, βουλευτή και υπουργό, και -πέρα κι από αυτά- φίλο του Μουσείου. Ο Νίκος Σηφουνάκης αποδέχτηκε με ευχαρίστηση την πρότασή μας και φρόντισε να βρίσκεται σήμερα εδώ, για να μας μεταφέρει την εμπειρία του, αφενός από τη διάσωση και αφετέρου από τη διατήρηση των κτηρίων βιομηχανικής ελαιουργίας και σαπωνοποιίας της Λέσβου. Στην προσπάθεια εκείνη υπήρξε όχι μόνο οραματιστής αλλά και κινητήριος μοχλός, όπως άλλωστε και σε πολλές παρόμοιες, στη Λέσβο, στην Κρήτη και αλλού.
Δεν θα μπορούσα να παραλείψω τις ευχαριστίες στους Μανόλη Κυδωνάκη και Νίκο Μαρκαντώνη, οι οποίοι ζήτησαν να παρέμβουν στην Ημερίδα, μιλώντας μας για το ιστορικό της παρέμβασής τους το έτος 2006. Τότε που συγκέντρωσαν 1500 υπογραφές συμπολιτών, για τη διάσωση του σαπωνοποιείου Σκορδίλη, ενός μοναδικού βιομηχανικού μνημείου, που δυστυχώς σήμερα κινδυνεύει με κατάρρευση. Κι ακόμη θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια Ορφανουδάκη, που μας έστειλε υλικά τεκμήρια του σαπωνοποιείου της, για να εμπλουτίσουν την Ημερίδα και το Μουσείο μας, όπως και τους κυρίους Γιώργο Κόπακα και Γιώργο Σταυρουλάκη, παλιό σαπουνεργάτη.
Άφησα στο τέλος τον διδάκτορα φιλολογίας Παναγιώτη Παρασκευά, που εδώ και πολλά χρόνια φροντίζει να ερευνά την ιστορία ενός τομέα της ρεθεμνιώτικης οικονομίας, ο οποίος φαινόταν να έχει ξεχαστεί, παρότι αποτελούσε για πολλές δεκαετίες τον στυλοβάτη της τοπικής οικονομίας. Το βιβλίο του για τις σαπωνοποιίες του Ρεθύμνου αποτελεί τη μοναδική, εδώ και μια δεκαπενταετία, πηγή γνώσης για το θέμα του. Μάλιστα, φρόντισε να συγκεντρώσει όχι μόνο τις εμπειρίες του πατέρα του, σαπωνοποιού Μιχάλη Παρασκευά, όπως και των άλλων εν ζωή σαπωνοποιών, αλλά και τα υλικά τεκμήρια της εργασίας τους, και να μας τα προσφέρει προς έκθεση στις προθήκες του Μουσείου. Όπως θα δείτε στην αίθουσα των Παραδοσιακών Επαγγελμάτων, πρόκειται για τέσσερις σφραγίδες σαπωνοποιείων του Ρεθύμνου, έναν ξύλινο κόπανο και δύο ξύστρες σαπουνιού.
Και άλλοι, όμως, δωρητές φρόντισαν για τον εμπλουτισμό των προθηκών του Μουσείου με είδη σαπωνοποιίας. Ο Αριστόδημος Χατζηδάκης μας έχει προσφέρει παλιότερα μια ρεθεμνιώτικη ιδιοκατασκευή για το κόψιμο των σαπουνιών. Από την πλευρά της η οικογένεια Μπιρλιράκη μας προσέφερε μια συσκευασμένη τετράδα σαπουνιών της επιχείρησής τους, με την επωνυμία ΒΙΕΣΑΠ, μιας από τις τελευταίες στον τομέα της σαπωνοποιίας στο Ρέθυμνο.
Όλους τους ευχαριστούμε θερμά για τις προσφορές τους, σε υλικά τεκμήρια και σε πνευματική εργασία, και υποσχόμαστε ότι θα πιάσουν τόπο. Έτσι, ώστε να προλάβουμε να καταγράψουμε με τεκμήρια την εποχή που το Ρέθυμνο ήταν κατεξοχήν παραγωγικό και εξαγωγικό, όχι μόνο στα γράμματα, αλλά και στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα.
