Εν μέσω προεκλογικού πυρετού και συγκεκριμένα στις αρχές Ιουλίου αναμένεται να ανοίξει η πλατφόρμα για την υποβολή αιτήσεων από τους δανειολήπτες που θέλουν να διασώσουν την πρώτη τους κατοικία. Η ένταξη στην πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους σε συνεργασία με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, τα στελέχη της οποίας δουλεύουν ασταμάτητα για την ενεργοποίησή της εγκαίρως, δηλαδή πριν από τις εκλογές, σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Η ενεργοποίησή της που θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία μέσα στο καλοκαίρι, θα αποτελέσει την τελευταία ευκαιρία όχι μόνο για αυτούς που θα μπορούσαν να πληρώσουν την οφειλή τους προς τις τράπεζες και αρνούνται να το κάνουν, αλλά και για όσους αντιμετωπίζουν τα αναγκαστικά μέτρα, τα οποία δηλώνουν ότι θα επιστρατεύσουν οι τράπεζες, με αίσθημα χαλαρότητας. Οι πλειστηριασμοί, οι οποίοι το τελευταίο διάστημα έχουν ατονήσει λόγω της προεκλογικής περιόδου, θα ανακάμψουν από τον Σεπτέμβριο δριμύτεροι από ποτέ, καθώς οι τράπεζες δηλώνουν αποφασισμένες να εξαντλήσουν την αυστηρότητά τους σε όσους γυρίσουν την πλάτη στις λύσεις που τους προτείνουν, είτε λόγω σκοπιμότητας είτε λόγω άγνοιας ή κακής εκτίμησης της κατάστασης.
Το άτυπο όριο των 100.000 ευρώ που μέχρι σήμερα προστατευόταν ως αξία πρώτης κατοικίας, καταργείται και οι τράπεζες θα βγάζουν προς ρευστοποίηση όσα ακίνητα δεν έχουν ενταχθεί στην πλατφόρμα που ενεργοποιείται από την 1η Ιουλίου. Η περίοδος χάριτος, την οποία διανύουμε ήδη από το δεύτερο τρίμηνο του έτους λόγω των διπλών εκλογών (ευρωεκλογών και αυτοδιοικητικών), αλλά και των προγραμματισμένων βουλευτικών εκλογών, κατά τη διάρκεια των οποίων οι πλειστηριασμοί αναστέλλονται, έχει συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης. Το σύνθημα θα δοθεί αμέσως μετά το καλοκαίρι, μετά δηλαδή το άνοιγμα των δικαστηρίων, ενεργοποιώντας τις διαδικασίες των πλειστηριασμών για όσους δεν πληρούν τα κριτήρια του νόμου, ακόμη και αν τα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους είναι αξίας κατώτερης των 50.000 ευρώ. Παράλληλα με το μαστίγιο, οι τράπεζες θα επιστρατεύσουν και το καρότο, τις διαγραφές δανείων, αλλά και μέτρα όπως η παράδοση του ακινήτου από τους δανειολήπτες που θέλουν να απαλλαγούν από το χρέος τους και να μεταβιβάσουν το ακίνητό τους συναινετικά.
Για πρώτη φορά οι διαγραφές δανείων θα είναι εκτεταμένες «παραβιάζοντας» το οχυρό της εμπορικής αξίας του ακινήτου, που μέχρι σήμερα ήταν η κόκκινη γραμμή στα «κουρέματα» που πρότειναν στους δανειολήπτες. Το «κούρεμα» του δανείου ακόμη και κάτω από την τιμή που έχει το ακίνητο η τράπεζα στα βιβλία της –εφόσον η εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη το δικαιολογεί– προκρίνεται ενόψει των μαζικών πωλήσεων και τιτλοποιήσεων στεγαστικών δανείων και της μαζικής εφόδου των private equity funds, που αγοράζουν τα χαρτοφυλάκια που βγάζουν οι τράπεζες σε τιμές κατώτερες από τις προβλέψεις που έχουν πάρει στους ισολογισμούς τους. Η παράδοση ακινήτου θα αποτελέσει επίσης βασικό εργαλείο στην προσπάθεια συναινετικής λύσης για την αποπληρωμή της οφειλής και θα αξιοποιηθεί τόσο από τις τράπεζες όσο και από τα επενδυτικά κεφάλαια που έχουν ήδη ισχυρή παρουσία στην ελληνική αγορά, έχοντας αγοράσει δάνεια άνω των 20 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι με βάση τα μέχρι σήμερα στοιχεία από το σύνολο των 21.750 ακινήτων που έχουν αλλάξει χέρια μέσω των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, η συντριπτική πλειονότητα έχει περιέλθει στα χέρια των τραπεζών, που πλειοδοτούν στη διαδικασία της ρευστοποίησης μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας eauction. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός των ακινήτων που θα ρευστοποιηθεί τα προσεχή τρία χρόνια θα φτάσει περίπου τις 80.000 και με δεδομένο ότι η πρώτη κατοικία θα προστατεύεται μόνο μέσω της νέας πλατφόρμας, οι τράπεζες είναι αποφασισμένες να διευρύνουν τα αναγκαστικά μέτρα.
Η επέλαση των funds αποτελεί το αντίπαλον δέος στις προσπάθειες των τραπεζών να απαλλαγούν από τα κόκκινα δάνεια, αλλά σε αυτή τη μάχη οι δανειολήπτες δεν μπορούν να εφησυχάζουν. Οι δανειολήπτες που δεν θα βρουν λύση με την τράπεζα, θα κληθούν να τα βρουν με τους νέους κατόχους των δανείων τους, δηλαδή τα επενδυτικά κεφάλαια που θα είναι οι πρωταγωνιστές της επόμενης μέρας, έχοντας αγοράσει τεράστιους όγκους στεγαστικών δανείων μέσω των μαζικών τιτλοποιήσεων που δρομολογούνται εντός του 2019.
Από «κόσκινο» όλα τα περιουσιακά στοιχεία των δανειοληπτών
Οι προσπάθειες για τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών θα ενταθούν, καθώς οι τράπεζες εντάσσουν πλέον σε αυτή την κατηγορία όχι μόνο αυτούς που έχουν χρήματα ή περιουσιακά στοιχεία και θα μπορούσαν ρευστοποιώντας τα να πληρώσουν τις οφειλές τους, αλλά και όσους αρνούνται να ρυθμίσουν το δάνειό τους, κάνοντας κατάχρηση της ασυλίας που έχουν εξασφαλίσει μέσω του νόμου Κατσέλη.
Η κατηγορία αυτή δεν είναι αμελητέα και, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, είναι περίπου οι μισοί αυτών που έχουν κάνει αίτηση ένταξης στον νόμο. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία με βάση τα οποία περίπου το 45% των αποφάσεων που εκδίδονται από τα ειρηνοδικεία όλης της χώρας είναι υπέρ των τραπεζών, απορρίπτοντας το αίτημα προστασίας που υποβάλλουν οι δανειολήπτες. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, στους βασικότερους λόγους απόρριψης είναι:
• Η περιουσιακή και εισοδηματική κατάσταση του οφειλέτη, η οποία με βάση την απόφαση του δικαστηρίου επιτρέπει την αποπληρωμή του δανείου.
• Το γεγονός ότι ο οφειλέτης έχει εμπορική ιδιότητα και δεν είχε δικαίωμα ένταξης στον νόμο.
• Η προσωπική ευθύνη για την υπερχρέωση του οφειλέτη, καταλογίζοντας δυνητικό δόλο σε όσους υπερχρεώθηκαν.
Οι απορριπτικές αποφάσεις που εκδίδονται λόγω δόλου βαίνουν αυξανόμενες το τελευταίο διάστημα και αποτελούν σαφή ένδειξη της αυστηρότητας που επιδεικνύουν τα Ειρηνοδικεία, στα οποία είχε μεταφερθεί επί χρόνια το βάρος της απόφασης για την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Να σημειωθεί ότι στον νόμο Κατσέλη έχουν ενταχθεί συνολικά από την ενεργοποίησή του 220.000 υποθέσεις και με δεδομένο ότι οι εκκρεμείς αιτήσεις διαμορφώνονται σήμερα στις 89.500, εκτιμάται ότι ένας σημαντικός αριθμός των υπερχρεωμένων νοικοκυριών έχει ήδη βρει λύση μέσω του δικαστηρίου.
Ωστόσο, μετά την εκπνοή του άρθρου για την προστασία της πρώτης κατοικίας στο πλαίσιο του νόμου Κατσέλη από τα τέλη Φεβρουαρίου, το μοναδικό εργαλείο είναι η πλατφόρμα που θα ενεργοποιηθεί στις αρχές Ιουλίου από την Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους. Μέσω της πλατφόρμας οι ευπαθείς κατηγορίες πολιτών θα μπορούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους με τη συνδρομή του κράτους, το οποίο θα επιδοτεί μέρος της δόσης, και σύμφωνα με τις τράπεζες, όσοι δεν κάνουν χρήση αυτής της δυνατότητας θα πρέπει να ελεγχθούν διπλά.
Οπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, η μάχη κατά των στρατηγικών κακοπληρωτών θα ενταθεί μέσω μιας δεύτερης πλατφόρμας που ετοιμάζεται στη Γενική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους και η οποία θα ελέγξει όλες τις εκκρεμείς αιτήσεις του νόμου Κατσέλη. Η νέα πλατφόρμα θα είναι έτοιμη το φθινόπωρο και σε αυτήν οι τράπεζες θα προσκομίσουν όλα τα στοιχεία των εκκρεμών υποθέσεων προκειμένου να γίνει η διασταύρωση των στοιχείων τους με αυτά της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Με τον τρόπο αυτό θα διαπιστωθεί εάν όσοι έχουν προσφύγει στον νόμο πληρούν τα εισοδηματικά και τα περιουσιακά κριτήρια και αν πράγματι πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, όπως ορίζει ο νόμος. Στην περίπτωση που δεν πληρούν τα απαιτούμενα κριτήρια, η τράπεζα θα είναι σε θέση να κάνει ανακοπή της αίτησης στο δικαστήριο, ακυρώνοντας την προστασία που τώρα απολαμβάνουν έως την εκδίκαση της υπόθεσης. Να σημειωθεί ότι ο έλεγχος αυτών των περιπτώσεων θα γίνει με βάση τα παλαιά κριτήρια του νόμου Κατσέλη, που συνέδεαν την προστασία με βάση την αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη και το εισόδημά του.
Αντίθετα, τα νέα όρια που έχουν τεθεί για την προστασία της πρώτης κατοικίας ορίζουν ως πλαφόν:
• Τις 175.000 ευρώ, αν στις οφειλές περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια, και τις 250.000 ευρώ, εάν δεν περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια.
• Το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του αιτούντος φυσικού προσώπου, κατά το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχει δυνατότητα υποβολής φορολογικής δήλωσης, να μην υπερβαίνει τις 12.500 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένει μόνο 1 άτομο, τις 21.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 2 άτομα, τις 26.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 3 άτομα, τις 31.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 4 άτομα και τις 36.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 5 άτομα.
Να σημειωθεί ότι στην πλατφόρμα δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση οφειλέτες για τους οποίους εκδόθηκε οριστική απόφαση που απέρριψε αίτησή τους στο πλαίσιο του νόμου Κατσέλη λόγω δόλιας περιέλευσής τους σε αδυναμία πληρωμής ή λόγω ύπαρξης επαρκούς περιουσίας ή που εξαίρεσαν την κύρια κατοικία τους από τη ρευστοποίηση.
