Ο Άγιος Παντελεήμων έζησε στα τέλη του 3ου με αρχές του 4ου αιώνα, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Διοκλητιανός (286 - 305 μ.Χ.) και μετέπειτα στα χρόνια του αυτοκράτορα Μαξιμιανού. Πατρίδα του ήταν η Νικομήδεια της Μικράς Ασίας. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστόργιος, πίστευε στα είδωλα και η μητέρα του η Ευβούλη ήταν Χριστιανή ενώ το αρχικό του όνομα ήταν Παντολέων ή Πανταλέων. Μετά το θάνατο της μητέρας του ασχολήθηκε πολύ με τη μόρφωσή του. Σπούδασε την ιατρική από τον Ευφρόσυνο και πήρε ελληνική παιδεία. Έγινε ανώτερος απ’ όλους τους συμμαθητές του. Ήταν προικισμένος με ομορφιά, γλυκείς τρόπους και αρετές. Όποιος τον συναναστρεφόταν ένιωθε να γεμίζει από αγαλλίαση.
Ο πατέρας του μπορεί να ήταν ειδωλολάτρης, αλλά διατήρησε άσβεστη στη μνήμη του την ευσέβεια της γυναίκας του και δεν πίεσε ποτέ το γιο του να είναι πιστός στα είδωλα, τον άφησε να βρει μόνος του το δρόμο του. Εκείνο τον καιρό την Εκκλησία της Νικομήδειας διακονούσε ο Άγιος Ερμόλαος, ένας διακεκριμένος λειτουργός, τόσο για την παιδεία και το ζήλο του, όσο και για τις αρετές του. Η γνωριμία του Παντολέοντα με τον Ερμόλαο του μεταλαμπάδευσε τα νάματα της Χριστιανοσύνης και βαφτίστηκε Χριστιανός. Το νέο του όνομα ήταν Παντελεήμων.
Γεμάτος αγάπη για τους συνανθρώπους του, προσέτρεχε κάθε μέρα, στα σπίτια των αρρώστων τους γιάτρευε και τους έδινε και χρήματα. Θεράπευε τους αρρώστους μόνο με την προσευχή του. Η φήμη του εξαπλώνονταν όλο και πιο πολύ. Μη γνωρίζοντας ο πατέρας του ότι ήταν Χριστιανός, πίστευε πως όλη αυτή η θεραπευτική δύναμη του δίνονταν από τον Ασκληπιό. Έμαθε όμως την αλήθεια και έγινε κι αυτός Χριστιανός και μαζί πλέον με το γιο του μοίρασαν τα υπάρχοντά τους στους φτωχούς.
Μια μέρα όταν ο Άγιος Παντελεήμονας με την προσευχή του έκανε καλά έναν ειδωλολάτρη τυφλό, που μετέπειτα βαφτίστηκε Χριστιανός, το έμαθε ο χριστομάχος αυτοκράτορας Διοκλητιανός και τον κάλεσε να παρουσιαστεί στο παλάτι. Θέλοντας να βεβαιωθεί για τις θεϊκές δυνάμεις του Παντελεήμονα, έφεραν μπροστά του έναν παράλυτο. Με την φλογερή προσευχή του στον Κύριο θεραπεύτηκε. Ο τυφλωμένος αυτοκράτορας πίστεψε ότι επρόκειτο για μαγεία και όχι για τη Χάρη του Χριστού. Η ώρα του μαρτυρίου είχε αρχίσει. Του έσκισαν τα πλευρά με σιδερένια νύχια με αναμμένες λαμπάδες, και του έκαιγαν τις πληγές στο σώμα του.
Ο Άγιος Παντελεήμων προσευχόταν ακατάπαυστα και μπροστά στα μάτια των βασανιστών του, έκλειναν αμέσως οι πληγές του. Ο αυτοκράτορας διέταξε να βάλουν τον Άγιο σε ένα καζάνι με τσουρουφλισμένο νερό. Όμως το νερό αμέσως έγινε κρύο. Στη συνέχεια τον έριξαν σε ένα κλουβί με άγρια θηρία, ένα λιοντάρι, μία αρκούδα και μία τίγρη. Και τα τρία φοβερά θηρία ήταν πεινασμένα, αλλά δεν τον άγγιξαν. Τόσο ήταν το μίσος του Διοκλητιανού που βλέποντας τα θαύματα του Αγίου, και τους ειδωλολάτρες να γονατίζουν και να παρακαλούν να γίνουν Χριστιανοί, διέταξε τον αποκεφαλισμό του με ξίφος. Αναφέρεται από τους συναξαριστές ότι έτρεξε γάλα αντί για αίμα μετά τον αποκεφαλισμό του.
Έφυγε νωρίς από τον πρόσκαιρο κόσμο, στο άνθος της νιότης και της ομορφιάς του, για να μείνει άφθαρτη και περίλαμπρη η μνήμη του. Ο λαός μας προστρέχει στη χάρη του ιαματικού Παντελεήμονα, ζητώντας να δώσει λύτρωση στους σωματικούς και ψυχικούς του πόνους. Ο Άγιος ιατρός Παντελεήμων είναι από τους πιο αγαπητούς Αγίους της Εκκλησίας μας και πολλοί έχουν ζήσει τα θαύματά του. Βρήκαν την ίαση τους όταν η επιστήμη σήκωνε τα χέρια ψηλά χωρίς να προσφέρει καμία πλέον βοήθεια. Ο Άγιος ο πάντων ελεήμων ακούει τις θερμές ικεσίες. Είναι πολύ κοντά μας γιατί τον θέλουμε κοντά μας.
Μαζί με τους Αγίους Αναργύρους είναι προστάτης των γιατρών, όπως επίσης και ο Άγιος Ευαγγελιστής Λουκάς, καθώς και των αναπήρων και των αρτοποιών.
Πηγές: Το συναξάρι των Αγίων, Αγγελικής Δαμίγου, εκδ. Γενική Εκδοτική Τύπου Α.Ε. Αθήνα 1996
Λαϊκή Πίστη και Λατρεία, Άγιοι Θεράποντες με ειδικό χάρισμα ιαμάτων εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2017
Κωστή Ηλ. Παπαδάκη
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το διαδίκτυο (εικόνα του Αγίου) και από το βιβλίο Ο λόφος του Τιμίου Σταυρού της πόλης μας χθες και σήμερα, Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 1ου Γυμνασίου Ρεθύμνης σελ.47 (φωτογραφία Ιερού Ναού Επισκοπείου)
