Σε δύσκολη θέση βρίσκεται η Τουρκία μετά την παραλαβή του πρώτου φορτίου με τους S-400 καθώς εκτός από τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να βρεθεί αντιμέτωπη και με την «οργή» των ΗΠΑ. Η Ουάσινγκτον έχει διαμηνύσει σε όλους τους τόνους πως είναι αντίθετη με την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος.
Όπως έγινε γνωστό, η ΕΕ θα παγώσει τις συναντήσεις υψηλού επιπέδου με την Τουρκία και θα κόψει τα προενταξιακά κονδύλια προς τη χώρα για τις ενέργειές της στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το τελικό προσχέδιο των μελών της ΕΕ σημειώνει ότι η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα συνεχίσουν να εργάζονται πάνω σε επιλογές για «στοχευμένα μέτρα» υπό το φως των συνεχιζόμενων επιχειρήσεων γεώτρησης.
Το κείμενο αναμένεται να λάβει την τελική έγκριση των εθνικών απεσταλμένων στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα το πρωί και να πάει ως «κλεισμένη» συμφωνία στο συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ την ίδια μέρα.
Οι αμερικανικές προειδοποιήσεις
Το δεύτερο «χτύπημα» αναμένεται να έρθει από πλευράς των ΗΠΑ. Την Τετάρτη η Τουρκία αγνόησε για πολλοστή φορά προειδοποίηση της Ουάσινγκτον σχετικά με την αγορά των S-400 και κάλεσε τις ΗΠΑ να μην πάρουν μέτρα που μπορεί «να βλάψουν τις σχέσεις» των δύο χωρών.
Οι ΗΠΑ εκτιμούν πως τα ρωσικά συστήματα δεν είναι συμβατά με τις δυνάμεις του NATO, μέλος του οποίου είναι και η Τουρκία.
Υψηλόβαθμος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομασθεί, δήλωσε πως η συμμαχία «ανησυχεί» για την παράδοση των ρωσικών πυραύλων στην Τουρκία. «Η διαλειτουργικότητα των ενόπλων δυνάμεών μας έχει ουσιαστική σημασία για την πραγματοποίηση των επιχειρήσεων και των αποστολών μας», εξήγησε.
Ο ασκών χρέη υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Μαρκ Έσπερ δήλωσε με τη σειρά του ότι η Ουάσινγκτον δεν έχει αλλάξει τη στάση της όσον αφορά στη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, εφόσον η Άγκυρα παραλάβει τους S-400.
Ο ίδιος είχε τηλεφωνική επικοινωνία διάρκειας 30 λεπτών με τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ με τον οποίο συζήτησε την αγορά αυτή.
Σύμφωνα με την Άγκυρα, ο Ακάρ είπε στον Έσπερ ότι η τουρκική κυβέρνηση αξιολογεί ακόμη την προσφορά να αγοράσει το αμερικανικό αμυντικό σύστημα Patriot.
Ο Τούρκος υπουργός επέμεινε επίσης ότι η αγορά των S-400 δεν σημαίνει, κατά κανένα τρόπο, ότι η Άγκυρα αλλάζει στον στρατηγικό προσανατολισμό της.
Πρόσθεσε, σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Anadolu, ότι η επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ δεν εξυπηρετεί ούτε τις δύο χώρες, ούτε το ΝΑΤΟ.
Η Ουάσινγκτον θεωρεί πως υπάρχει κίνδυνος οι Ρώσοι αξιωματικοί, που θα εκπαιδεύσουν τους Τούρκους στρατιωτικούς στους S-400, να μπορέσουν ταυτόχρονα να διεισδύσουν στα τεχνολογικά απόρρητα του νέου «αόρατου» αμερικανικού αεροπλάνου F-35, το οποίο θέλει επίσης να αποκτήσει η Τουρκία.
Πτώση της λίρας με την παραλαβή των S-400
Την ίδια ώρα, πτώση κατά 0,6% κατέγραψε η τουρκική λίρα, σημειώνοντας τις μεγαλύτερες απώλειες μεταξύ των νομισμάτων αναδυόμενων αγορών, καθώς επανήλθαν στο προσκήνιο οι ανησυχίες για πιθανές αμερικανικές κυρώσεις.
«Καθώς αρχίσαμε να βλέπουμε τις ειδήσεις για τους S-400 στην Τουρκία, τότε είναι που ξεκίνησε το ξεπούλημα στη λίρα», δήλωσε ο Κριστιάν Μάτζιο, επικεφαλής ανάλυσης αναδυόμενων αγορών στη TD Securities.
Ο αναλυτής έκανε επίσης λόγο για πιθανές αντιξοότητες από τις κυρώσεις που σχεδιάζει να επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Εάν θα αναστείλουν τη χρηματοδότηση για την Τουρκία και τα έργα της μέσω των ευρωπαϊκών τραπεζών, μια σειρά από κοινές πρωτοβουλίες θα μπει στον πάγο», δήλωσε ο Μάτζιο.
«Ευρασιατική δύναμη»
Πάντως, ο Τούρκος πρόεδρος δηλώσε στα τέλη Ιουνίου, αφού είχε συναντήσει τον Ντόναλντ Τραμπ στη Ιαπωνία, πως δεν φοβάται να εκθέσει τη χώρα του στον κίνδυνο των κυρώσεων αγοράζοντας τους πυραύλους S-400.
Σύμφωνα με τον Νικ Χέρας του Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια, το σύστημα S-400 «αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού όσον αφορά στην αντιαεροπορική αμυντική στρατηγική της Τουρκίας».
«Από την άποψη της εθνικής ασφάλειας, η Τουρκία έχει ανάγκη ένα σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας αποτελεσματικό και εξαιρετικής εμβέλειας ώστε να καλύπτει ολόκληρη την Ανατολία και οι S-400 ανταποκρίνονται θαυμάσια σ' αυτή την ανάγκη», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο.
«Δεν είναι μυστικό ότι ο Ερντογάν θέλει να κάνει την Τουρκία μια ευρασιατική δύναμη, πράγμα που προϋποθέτει να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στις σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα από τη μια πλευρά και τις Ηνωμένες Πολιτείες από την άλλη», πρόσθεσε. «Δεν είναι σίγουρο πως η Τουρκία θα παραμείνει για πάντα στο αμερικανικό στρατόπεδο».
Για τον Νίκολας Ντάνφορθ του German Marshall Fund, η αγορά αυτών των πυραύλων μεταφράζει μια βούληση της Άγκυρας να υιοθετήσει «μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και να επανεξετάσει τους όρους της σχέσης της με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
«Οι Τούρκοι ηγέτες πιστεύουν ότι, με δεδομένη τη σημασία της Τουρκίας, θα μπορούσαν, ενεργώντας με τόσο αποφασιστικό τρόπο, να υποχρεώσουν την Ουάσινγκτον να είναι πιο συμβιβαστική απέναντι στα τουρκικά συμφέροντα», προσθέτει.
Αναθέρμανση των σχέσεων με τη Ρωσία
Από την άλλη, το θετικό για την Άγκυρα είναι πως το εξελιγμένο σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας σηματοδοτεί την αναθέρμανση των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες.
Η Άγκυρα και η Μόσχα είχαν φθάσει στα πρόθυρα της ρήξης τον Νοέμβριο του 2015, όταν τουρκικά καταδιωκτικά είχαν καταρρίψει ένα ρωσικό βομβαρδιστικό πάνω από τα συροτουρκικά σύνορα.
Στη συνέχεια οι σχέσεις τους εξομαλύνθηκαν σταδιακά και ξεκίνησαν να συνεργάζονται κυρίως για το συριακό ζήτημα.
Οι επόμενες παραλαβές
Σύμφωνα με το δημόσιο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, ένα άλλο αεροπλάνο με άλλα στοιχεία των S-400 πρόκειται να απογειωθεί «προσεχώς» και μια τρίτη παράδοση άνω των 120 πυραύλων διαφόρων τύπων θα γίνει «στο τέλος του καλοκαιριού» δια θαλάσσης.
Μάλιστα, περίπου 20 Τούρκοι στρατιωτικοί εκπαιδεύτηκαν τον Μάιο και τον Ιούνιο στη Ρωσία στη χρήση των S-400 και 80 ακόμη πρόκειται να εκπαιδευτούν και τον Αύγουστο.
