ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
MENOY
ΡΕΘΥΜΝΟ

Νομαρχία - Αντιπεριφέρεια Ρεθύμνου

0

Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΡΥΟΒΡΥΣΑΝΑΚΗ

Το κτίριο της Νομαρχίας-Αντιπεριφέρειας Ρεθύμνου, κτίστηκε από το 1845-1847, δυτικά της πόλης και στη θέση «Μικρά Χασίλια», σε βακουφικό οικόπεδο (δηλαδή είχε παραχωρηθεί για κοινωφελή σκοπό) από το Εφκάφιο (ευαγές ίδρυμα) της Μουσουλμανικής Δημογεροντίας.

Ο διοικητής του Ρεθύμνου Νουρή Πασάς (αλβανικής καταγωγής), μόλις ανέλαβε καθήκοντα και βλέποντας την ανάγκη ύπαρξης διοικητηρίου, αλλά και στρατώνα, υπέβαλε αίτημα στο σουλτάνο Μετζήτ στην Κωνσταντινούπολη. Έχοντας καλές σχέσεις με την κεντρική διοίκηση και επειδή ήταν αγαπητός, το αίτημά του έγινε αμέσως δεκτό.

Ο σουλτάνος τον Απρίλιο του 1845 έστειλε τον αρχιτέκτονα Μεχμέτ Ζεκή με 18 τεχνίτες, ένα ειδικό για κλιβάνους του στρατού, έναν αξιωματικό και έναν Αρμένιο εργολάβο, τον Δαβίτ.

Μαζί τους έφθασαν και υλικά από ξυλεία και προκαταβολή 10.000 χρυσές οθωμανικές λίρες.

Οι διαδικασίες παραχώρησης έγιναν αμέσως και ανατέθηκε στον έμπιστο μεγαλέμπορο Μουσταφά Σκουμπεντεδάκη, που ολοκλήρωσε μ' επιτυχία το έργο τον Νοέμβριο του 1847.

Από το 1847-1850 ο στρατώνας

Μόλις ολοκληρώθηκε το διοικητήριο, άρχισε το κτίσιμο και του Στρατώνα στη θέση «ΑΚ Σαράι», επίσης σε βακουφικό οικόπεδο.

Κατά τη διάρκεια οικοδόμησης των δυο κτιρίων ο Σουλτάνος έστειλε άλλες 50.000 χρυσές οθωμανικές λίρες (σύνολο 60.000), ενώ για την επίπλωση των δυο κτιρίων δαπανήθηκαν συνολικά 500.000 χρυσές λίρες (οι 200.000 από το Δημόσιο Ταμείο Ρεθύμνου και οι 300.000 των Χανίων), από δημευθείσες περιουσίες χριστιανών.

Μ' επισημότητα έγιναν τα εγκαίνια των δυο κτιρίων, με το Νουρή Πασά να θυσιάζει ένα βόδι στην είσοδο, σύμφωνα με το μπαϊράμι. Ο πασάς βγήκε στον εξώστη γεμάτος χαρά για το αίσιο τέλος του έργου, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του και ακολούθησε ο επίσκοπος Καλλίνικος Νικολετάκης που επαίνεσε τον πασά, αποκαλώντας τον «ενάρετον και δίκαιον».

Οθωμανικό διοικητήριο της πόλης από το 1847-1878

Το πρώτο κτίριο έγινε Διοικητήριο και ονομάστηκε «Μαρμαρόπορτα», από τα άριστης ποιότητας μάρμαρά του, αλλά και τους κίονες που υποβάσταζαν τον εξώστη ή από τη δυτική ενετική πύλη.

Το κτίριο στέγασε το διοικητή Νουρή Πασά, ενώ ήταν και κατοικία του, με το ισόγειο να είναι 1.000 τ.μ., ο πρώτος όροφος 950 τ.μ. και ο δεύτερος 1.040 τ.μ.

Δίπλα στο Διοικητήριο υπήρχαν από τότε οι φυλακές «Λεμονέ» (σήμερα Αστυνομική Διεύθυνση), τις οποίες επισκεύασε ο Νουρή Πασάς.

Στον αύλειο χώρο κτίστηκε σιντριβάνι με εντυπωσιακές γούρνες, που είχαν μεταφερθεί από το «Αθάνατο Νερό», κλάπησαν όμως το 1910.

Κάθε Παρασκευή απόγευμα, έπαιζε η στρατιωτική μουσική.

Ο Στρατώνας ήταν το μεγαλύτερο κτίριο της πόλης, ήταν τούρκικος Στρατώνας, όμως το 1898 εγκαταστάθηκαν εκεί οι Ρώσοι στρατιώτες, για τον λόγο αυτό πήραν το όνομα «Ρωσικός Στρατώνας», στη συνέχεια ήταν η έδρα του 44ου Συντάγματος, το 1949 κατεδαφίστηκαν, γιατί είχαν πάθει ζημιές από τους Γερμανούς το 1941.

Από το 1978 έδρα Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Μέχρι το 1878 το κτίριο ήταν έδρα Οθωμανικής Αυτοδιοίκησης, ακολούθησε μέχρι το 1889 η έδρα τη θεσμοθετημένης Αυτοδιοίκησης την περίοδο της Χαλέπας.

Το 1898 χρησιμοποιήθηκε ως έκτακτη κατοικία του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης, για τον λόγο αυτό ονομάστηκε και «Ανάκτορο του πρίγκιπα Γεωργίου».

Από το 1908-2010 Νομαρχία Ρεθύμνου

Από το 1908 λειτουργεί ως Νομαρχία και μέχρι το 1980 φιλοξενεί και τα Δικαστήρια.

Από το 2011 είναι έδρα Αντιπεριφέρειας, σύμφωνα με τον «νέο Καποδίστρια».

Συνολικά από το 1899-2010 πέρασαν από το κτίριο αυτό 55 νομάρχες και μία αντιπεριφερειάρχης από το 2011 έως σήμερα 2016, αυτοί είναι:

Οι τρεις τελευταίοι Νομάρχες Ι. Φωτάκης, Μ. Λίτινας, Γ. Παπαδάκης

Νομάρχες από το 1899-2010 και αντιπεριφερειάρχες Ρεθύμνου

  1. Βορεάδης Αντώνιος 1899-1901
  2. Μαρής Γεώργιος 1901-1906
  3. Σκαμνάκης Νικ. 1907
  4. Μοάτσος Σ.Ε. 1908
  5. Σήφακας Α.Γ. 1908-1909
  6. Ξανθουδίδης Μ.Α. 1909
  7. Φωτάκις Στυλιανός 1910-1912
  8. Δοκουμετζίδης Γεώργιος 1912-1914
  9. Βιστάκης Γεώργιος 1915
  10. Αισωπίδης Αγν. (;) 1916
  11. Ζαχαράκης Εμμανουήλ 1916
  12. Καπετανάκης Ηλίας 1917
  13. Σέργιος Νικόλαος 1918
  14. Ασκούτσης Νικόλαος 1918-1919
  15. Γαλάκης Γ. 1920-1922
  16. Παπαδάκης Χαρ. 1922-1923
  17. Φανουράκης Γ. 1924-1925
  18. Σειραδάκης Εμμανουήλ 1925
  19. Μαραγκουδάκης Ιωάννης 1927
  20. Μάρκελλος Ανδρέας 1928
  21. Σταματίου Σταμάτιος 1929
  22. Κρεβατάς Κωνσταντίνος 1939
  23. Παπαθανασίου Αθανάσιος 1939-1941
  24. Τσαγρής Γεώργιος 1941
  25. Μαρκιανός Στυλιανός 1941
  26. Τζιφάκης Χρήστος 1945-1946
  27. Δερμιτζάκης Στυλιανός 1946-1947
  28. Παϊτάκης Εμμανουήλ 1947-1948
  29. Μπιράκης Νικόλαος 1948-1949
  30. Πρωτόπαπας Εμμανουήλ 1949
  31. Σαμπατάκης Δημ. 1949
  32. Χατζηγάκης Αλέξανδρος 1949-1954
  33. Ζάκκας Αλέξανδρος 1954-1955
  34. Σταματιάδης Σωτήρης 1955-1957
  35. Λυγεράκης Γεώργιος 1957-1959
  36. Παϊτάκης Εμμανουήλ 1959-1961
  37. Καμπάνης Γεώργιος 1962-1967
  38. Κουβόπουλος Σωτήρης 1967-1969
  39. Μπιστάκης Χρίστος 1969-1970
  40. Καμπάνης Γεώργιος 1970
  41. Νικούλης Νικόλαος 1970-1972
  42. Δημόπουλος Παναγιώτης 1972-1974
  43. Τζουγκαράκης Ζαχαρίας 1974-1975
  44. Σπυρόπουλος Αθανάσιος 1976-1979
  45. Αθηναίος Ανδρέας 1980
  46. Κουφογιάννης Πέτρος 1981-1982
  47. Χαμπίμπης Θάνος (Αθανάσιος) 1982-1983
  48. Μερεντίτης Θωμάς 1983-1985
  49. Μόσιαλου Βασιλική 1985-1989
  50. Γρηγοράκης Αντώνιος 1989-1990
  51. Κλάδος Παναγιώτης 1990-1993
  52. Τσίφτης Σέργιος 1993
  53. Φωτάκης Γιάννης 1993-1995

Αιρετοί

  1. Λίτινας Μανώλης 1995-2002
  2. Παπαδάκης Γεώργιος 2003-2010

Αντιπεριφερειάρχης

  1. Λιονή Μαρία 2010 έως σήμερα

Νομαρχιακές εκλογές

16-10-1994

α) Μαν. Λίτινας  50,22%

β) Ν. Παρασύρης           29,97%

11-10-1998

α) Μαν. Λίτινας  50,01%

β) Ι. Φωτάκης   40,70%

13-10-2002

α) Μ. Όθωνας   36,05%

β) Γ. Παπαδάκης            34,63%

γ) Μ. Μαλλιαρός            25,87%

20-10-2002 (επαναληπτικές)

α) Γ. Παπαδάκης            56,11%

β) Μ. Όθωνας   43,89%

2006

α) Γ. Παπαδάκης            59,34%

β) Κ. Μαθιουδάκης         30,47%

7-10-2010

α) Μ. Λιονή      46,60%

β) Ν. Μαλλιαρός 20,50%

18-5-2014

α) Μ. Λιονή      41,10%

β) Κ. Δανδουλάκης         26,20%

25-5-2014 (επαναληπτικές)

α) Μ. Λιονή      63%

β) Κ. Δανδουλάκης         37,4%

 

O Νομός Ρεθύμνου με 280 χωριά -οικισμούς

Ο Νομός Ρεθύμνου σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 85.609 κατοίκους, με 5 Δήμους και 280 περίπου χωριά οικισμούς. Ο πληθυσμός στους τέσσερις Νομούς της Κρήτης, έχει ως εξής:

Νομός                   2011                  2001

Χανίων                   156.220               150.387

Ρεθύμνου               85.609                81.936

Ηρακλείου              304.270               292.489

Λασιθίου                76.319                76.319

Κρήτη                    621.440               601.131

Ο Νομός Ρεθύμνου παρουσίασε αύξηση κατά 3.673 κατά δηλαδή 4,5%, όμως η αύξηση αυτή προέρχεται μόνο από το Δ. Ρεθύμνου κατά 19% ενώ υπήρχε μείωση και στους τέσσερις άλλους δήμους.

Οι μεγαλύτερες πληθυσμιακές αυξομειώσεις

Στο Ν. Ρεθύμνου μεγάλες αυξήσεις πληθυσμού πάνω από 50% παρουσιάζουν τα προάστια της πόλης και συγκεκριμένα Μαρουλάς 153%, Παγκαλοχώρι 150%, Σφακάκι 132%, Ατσιπόπουλο 103% και ακολουθούν Γάλλου, Ρουσσοσπίτι.

Τα πρωτεία όμως στην ύπαιθρο κατέχει το Μαριού, Αγ. Βασίλειου με αύξηση κοντά στο 40%. Σ’ αντίποδα στις μειώσεις, στις πρώτες θέσεις είναι: Χώνος 95%, Αρολίθι 85%, Ορνέ 75%, και ακολουθούν πάνω από 50% Καβούσι, Χάρκια, Αμάρι, Μουρτζανά, Αξός, Γαράζο κ.α.

Αναλυτικά στοιχεία κάθε Δήμου

Δήμος Ρεθύμνου (Ρέθυμνο 32.468 κάτοικοι)

Μεγαλύτεροι οικισμοί-χωριά: 1) Ατσιπόπουλο 4.947 κ., 2) Άδελε 1.415, 3) Γάλλου 922, 4) Πρινές 851, 5) Γεράνι 821, 6) Σφακάκι 792, 7) Σταυρωμένος 678, 8) Επισκοπή 618, 9) Ρουσσοσπίτι 569, 10) Μαρουλάς 486.

Μικρότερα χωριά: 1) Καψαλιανά 1 κ., 2) Αρολίθι 9, 3) Καβούσι 16, 4) Ρουμπάδο 17, 5) Καπεδιανά 25.

Ψηλότεροι Οικισμοί: 1) Αρολίθι 550μ., 2) Χάρκια-Καβούσι 540μ.

Αυξομείωση: Μαρουλάς + 153%, Αρολίθι - 85%.

 

Δήμος Αγ. Βασιλείου (Σπήλι 564 κ.)

Μεγαλύτερα χωριά: 1) Αγία Γαλήνη 604, 2) Μέλαμπες 511, 3) Σπήλι 564, 4) Ακούμια 344, 5) Σελλιά 316, 6) Μαριού 303, 7) Λευκόγεια 283, 8) Ασώματος 230.

Μικρότερα Χωριά: 1) Ορνέ 20, 2) Ατσιπάδες 31, 3) Άρδακτος 32, 4) Δρίμισκος 32, 5) Βάτος 34.

Ψηλότερα Χωριά: 1) Ακτούντα- Βάτος 640 μ., 2) Άρδακτος -Κισσός 630 μ.

Αυξομειώση: Μαριού + 40%, Ορνέ - 75%.

 

Δήμος Αμαρίου (Αγ. Φωτεινή 90 - Φουρφουράς 605)

Μεγαλύτερα Χωριά: 1) Φουρφουράς 605 κ., 2) Πλάτανος 501, 3) Νίθαυρη 405, 4) Μέρωνας 318, 5) Γερακάρι 309, 6) Πατσός 271, 7) Παντάνασσα 268, 8) Αποδούλου 256, 9) Λοχριά 247, 10) Κουρούτες 210.

Μικρότερα Χωριά: 1) Σάτα 3, 2) Ρίξικας 6, 3) Βαθιακό 8, 4) Χορδάκι 9, 5) Κλησίδι 24.

Ψηλότερα Χωριά: 1) Γερακάρι 700 μ., 2) Μεσονήσια 660μ.

Αυξομείωση: Αποδούλου + 50%, Αμάρι - Οψιγιάς - 50%.

 

Δήμος Ανωγείων (Ανώγεια 2.319 κ.)

Υψόμετρο: Ανώγεια 790 μ., Σίσαρχα 640 μ.

 

Δήμος Μυλοποτάμου (Πέραμα 1.545 κ.)

Μεγαλύτερα Χωριά: 1) Πέραμα 1.545, 2) Λιβάδια 1.481, 3) Ζωνιανά 1.117, 4) Πάνορμο 628, 5) Σίσσες 584, 6) Αγγελιανά 577, 7) Μελιδόνι 573, 8) Ρουμελή 519, 9) Μπαλί 402, 10) Αξός 385.

Μικρότερα Χωριά: 1) Φαράτσι Γαράζου 3, 2) Βεργιανά Μαργαριτών 9, 3) Ομάλα Γαράζου 10, 4) Καλανδαρέ 16, 5) Σολοχιανά 17.

Ψηλότερα Χωριά: 1) Ζωνιανά 630 μ., 2) Κράνα 610 μ.

Αυξομείωση: Μελιδόνι + 46%, Χώνος - 95%.

 

Πληθυσμός Δήμων Ν. Ρεθύμνου

Δήμος                 2011                2001         + ή -       οικισμοί

Ρεθύμνου             55.525              46.558       + 19%     82

Αγ. Βασιλείου        7.427                10.079       -26%       65

Αμαρίου               5.915                6.215         -5%        40

Ανωγείων             2.379                2.507         -5%        2

Μυλοποτάμου       14.363              16.577       -13,5%    81

Σύνολο νομού       85.609              81.936       +4,5%    280

 

Πηγές: Λευτέρης Κρυοβρυσανάκης «Πανόραμα Ρεθύμνου» 2006, Μιχ. Τρούλη «Νομαρχία Ρεθύμνου» 2010.

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ