Ζαχαρίας Καλοχριστιανάκης
Συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης
[ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ, Ηράκλειο 2018, σχ. 8ο (24 Χ 17), σσ. 214]
(Αποσπάσματα από την παρουσίαση τού εν λόγω βιβλίου από τον υποφαινόμενο σε τιμητική εκδήλωση για τον κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη, που οργάνωσε το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, στον Πύργο Μονοφατσίου, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2019).
Πολλοί συνέβαλαν στην εκδοτική πληρότητα και καλαισθησία και του παρόντος βιβλίου τού κ. Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη με τη σύμπραξη, εδώ, και της γνωστής και πολυγραφότατης Αρχανιώτισσας δασκάλας, συγγραφέα και λαογράφου- ζωγράφου κ. Ειρήνης Ταχατάκη, «Ο Καπετάν Ιωάννης Αϊνικολιώτης, Συμβολή στη νεότερη ιστορία της Κρήτης», και πρώτιστα ο Ηγούμενος της Ι. Μονής Κουδουμά κ. Μακάριος, ο Λαογραφικός, Αρχαιολογικός, Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλων της Ι. Μονής Κουδουμά και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Στερνών Μονοφατσίου «Ο Κόφινας».
Ο Καπετάν Ιωάννης Αινικολιώτης- με προσωνύμιο, αυτό το τελευταίο, που του δόθηκε από τον τόπο καταγωγής του, το χωριό του, δηλαδή, τον Άγιο Νικόλαο Μονοφατσίου- υπήρξε πρωτοπαλίκαρο του Μιχαήλ Κόρακα και αρχηγός της επαρχίας Μονοφατσίου με σημαντική συμβολή στις επαναστάσεις των ετών 1866- 69, 1878, 1889, 1895 και 1897. ε!, όχι και λίγες! Πέντε στον άριθμό! Κοντά σε όλη αυτήν την πολυκύμαντη πολεμική δράση και ζωή, ο Αϊνικολιώτης, με ως εκατό ωραιόκορμους Κρητικούς πολεμιστές τίθεται μπροστάρης της ελληνικής Λεγεώνας στον Γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870- 71. Και αυτό, όπως λέγει χαρακτηριστικά ο ίδιος, σαν ένα αντιδώρημα για την συμμετοχή των Γάλλων φιλελλήνων στην ελληνική επανάσταση του 1821. Λίγο αργότερα, στα 1904, ο ίδιος αγωνιστής εμφανίζεται και πάλι με ενεργό συμμετοχή, ως εθελοντής, πλέον, και στον Μακεδονικό Αγώνα για τον ίδιο ακριβώς λόγο.
Και σκέφτομαι, μα πώς, αλήθεια, επαναλαμβάνεται η Ιστορία! Η Κρητική νεότητα, γνωστόν ότι πρώτη προσέτρεχε παντού και πάντοτε με εξαιρετική ολοθυμία, σύμπνοια και ομοφροσύνη και έδινε το παρόν σε όλους τους εθνικούς κινδύνους, και μάλιστα στον Μακεδονικό (Σιάτιστα, Δρίσκο, Μορίχοβα, Δοϊράνη), επιθυμώντας να ανταποδώσει μέρος μόνο της πανελλήνιας στοργής και αφοσίωσης που και εκείνη- η Κρήτη μας- δοκίμασε κατά τον τριετή μεγάλο της αγώνα, με κορυφαίο, εδώ, γεγονός το επικό Αρκάδι. Και αυτήν την αγαπητική ανταπόδοση πρέπει να εννοήσουμε υπό τη λέξη «Αντιδώρημα», όπως συνέβη, εδώ, και με τον Αϊνικολιώτη στη Γαλλία, αλλά και με τις επιχειρήσεις του, αργότερα και στην ελληνική Μακεδονία. Ή να το πω κομψότερα, όπως τόσο όμορφα το έλεγε ο αείμνηστος ρεθεμνιώτης Καθηγητής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος Ν. Παπαδάκης- του οποίου και τη μοναδική βιογραφία «εποιήσαμεν» (έτσι ξεχνάμε τους μεγάλους άνδρες, όπως και τον δικό μας και δικό σας Βασίλειο Μαρκάκη, Σεβασμιώτατε!)- και να, λοιπόν, τι έγραφε ο Παπαδάκης: «επειδή, ακριβώς, το Πανελλήνιον με στοργήν τόσην και συρροήν εθελοντικήν εκ των ρωμαλεοτέρων ψυχών του ετόνωσε πάντοτε την αγωνιζομένη Κρητική ψυχήν, διά τούτο και αύτη ως τις συμπυκνωτής του όλου της φυλής μένους ώρμα- κατά παράδοσιν άμα- και ηυτύχησεν ν’ αποδώση μέρος της πανελλήνιας αυτής στοργής και εθελοθυσίας».
Ζώντας, λοιπόν, ο Καπετάν Γιάννης Αϊνικολιώτης σε μιαν εποχή χαρακτηριζόμενη από σειράν απελευθερωτικών για τον τόπο αγώνων συμμετείχε σε όλους- όσους χώρεσε το εύρος μιας μόνης και τρικυμιώδους ζωής - με πάθος και εξαιρετικό πατριωτικό ενθουσιασμό, προσφέροντας τα μέγιστα και φθάνοντας στα όρια της συναρπαγής. Έτσι, ο Αϊνικολιώτης κατέστη ήρωας, μορφή θρυλική, ιδιαίτερα δε στην περί τη γενέτειρά του περιοχή, στην εξέλιξη των γεγονότων της οποίας η συμβολή του υπήρξε μεγαλειώδης, καταλυτική.
Σεμνός και ανιδιοτελής ο Αϊνικολιώτης μακροημέρευσε κι ευτύχησε να δει τις θυσίες των αγώνων του να δικαιώνονται σε όλα. εκλέχτηκε βουλευτής στην Κρητική Βουλή και αντιπρόσωπος της Κρήτης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και χάρηκε να δει την Κρήτη ελεύθερη και ενσωματωμένη στον ελληνικό εθνικό κορμό.
Μιαν, όμως, πράξη του άνδρα, ο συγγραφέας μας, ο κ. Καλοχριστιανάκης, κατ’ εξοχήν, θα εκθειάσει και ξεχωρίσει μέσα από όλες στο βιβλίο του, θεωρώντας την ως την κορυφαία και μοναδική ανάμεσα στα τόσα άλλα και μεγάλα ανδραγαθήματά του, μια πράξη καθόλου επίπονη και για τη ζωή του απειλητική, όπως αυτές, τις πολεμικές, που αναφέραμε αμέσως παραπάνω, αφού, απλούστατα, έλαβε χώρα έξω από τα θέατρα του πολέμου, σε μια στιγμή διπλωματίας και διαπραγματεύσεων για το τι δέον γενέσθαι με την ελευθερία της αγαπημένης του Κρήτης, μιαν πράξη όμως έμπονη και βαθιά ανθρώπινη και στοχαστική, που αναδείχθηκε, τελικά, σωτήρια της ζωής ενός των μεγαλυτέρων Ελλήνων πολιτικών, του Ελευθερίου Βενιζέλου και εδώ είναι που ρίχνει όλο το βάρος ο φίλος κ. Καλοχριστιανάκης.
Μα και στο σημείο αυτό, κρίνουμε σκόπιμο να αφήσουμε και πάλι, όπως και στο προηγούμενο βιβλίο του (τον Ιωσήφ Φιλάγρη) τον ίδιο τον συγγραφέα και του παρόντος πονήματος, τον τιμώμενο κ. Καλοχριστιανάκη, να μας διηγηθεί με τα ίδια του τα λόγια το μέγα και μοναδικό αυτό γεγονός, που διατρανώνει, γι’ αυτόν, το μεγαλείο της προσφοράς του Αϊνικολιώτη προς την πατρίδα, κλείνοντας την ομιλία μας για τον άνδρα με μιαν πλήρη, και πάλι, γλωσσικά και πυκνά δομημένη περίληψη του κειμένου, με βάση ένα δυναμικό πρωθύστερο σχήμα, που στο οπισθόφυλλό του «κλείνει» το θαυμάσιο αυτό βιβλίο. Με αυτήν την περίληψη θα ήθελα και εγώ να «κλείσω» την παρούσα ομιλία μου. Και αυτή, μόνη, αγαπητοί μου, αν σας μείνει- φεύγοντας από εδώ απόψε - θα έχετε, και πάλιν, αποκομίσει το μέγιστον, ναι, το μέγιστον, όφελος από την αποψινή βραδιά:
«Η ιστορία των εθνών διαμορφώνεται από τον λαό και από τις ικανότητες και το πολιτικό αισθητήριο των εκάστοτε ηγετών του. Τυχαία γεγονότα που ως καταλύτες διαμορφώνουν τις ιστορικές συγκυρίες δεν αποκλείονται. Η σημερινή Ελλάδα οφείλει την εδαφική της έκταση στις ικανότητες του μεγαλοφυούς κυβερνήτη της, του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, του οραματιστή και ενσαρκωτή της Μεγάλης Ιδέας. Ποια, όμως, θα ήταν τα σύνορα και η τύχη της πατρίδας μας χωρίς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αν κατά τη Γενική Συνέλευση των εκπροσώπων των Ανατολικών Επαρχιών της Κρήτης το 1897 στις Αρχάνες, ο καπετάν Γιάννης Αϊνικολιώτης δεν προλάβαινε την τελευταία στιγμή να αφοπλίσει τον επίδοξο του Ελευθερίου Βενιζέλου δολοφόνο;» Και ο συγγραφέας ολοκληρώνει: «Καπετάν Γιάννη Αϊνικολιώτη! Και μόνο γι’ αυτή σου την πράξη η Ελλάδα σου οφείλει απέραντη ευγνωμοσύνη!».
Σεβασμιώτατε, κυρίες και κύριοι,
Για όλα αυτά, ο κ. Καλοχριστιανάκης είναι αληθινά άξιος του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας και, μάλιστα, εσάς των Αστερουσιανών για το περίσσευμα της αγάπης του και για το περισπούδαστο και κεφαλαιώδους σημασίας έργο του για τον τόπο σας, τον τόπο μας, απόρροια της αγάπης του και των συστηματικών και ενδελεχών ερευνών του στον χώρο της κρητικής, εκκλησιαστικής και πολιτικής ιστορίας. Χωρίς κανένα δισταγμό μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον ορισμένων ανθρώπων, όπως εδώ του κ. Καλοχριστιανάκη, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης τους απέναντι στους συμπολίτες τους, η ολοπρόθυμη συνεργασία τους με τους άλλους για ανώτερους σκοπούς και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη δικλείδα για την προαγωγή και ιστορική και πνευματική ανάπτυξη και καταξίωση ενός τόπου. Σας ευχαριστώ!
