Α΄ΕΝΟΤΗΤΑ : ΟΙ ΥΣΤΕΡΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΠΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΑΣ ! ΟΤΑΝ Ο EDISSON ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕ ΤΟΝ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ , ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΜΑΣ Ο ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΤΑΝΕ ΣΤΟ 90 % !
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΕ ΒΑΘΙΑ ΤΟ ΝΗΣΙ ΜΑΣ
Αν και δεν ήταν η πλέον μακροχρόνια περίοδος κατάκτησης της Κρήτης ,ωστόσο ήταν η περίοδος που επηρέασε πιο πολύ από κάθε άλλη , τη σημερινή φυσιογνωμία του νησιού μας. Ξεκίνησε το 1645 επί Σουλτάνου Ιμπραχήμ Α΄ , με την απόβαση στα Χανιά και ολοκληρώθηκε το 1669 επί Μεχμέτ Δ΄ με τη κατάληψη του Χάνδακα . Στο σύνολό της διήρκεσε 250 χρόνια ώς και το 1898 με την αποχώρηση των Τουρκικών στρατευμάτων .Σίγουρα Οι αιτιολογίες μπορεί να είναι πολλές , όπως : α). Η χρονική εγγύτητα της περιόδου , ως της πλέον πρόσφατης , β). Οι πολιτικές που εφάρμοζαν στις κατακτήσεις τους οι Οθωμανοί , γ) και ακόμη το φαινόμενο της εμφάνισης της κοινωνικο-θρησκευτικής τάξης των Τουρκοκρητικών ,οι οποίοι ήταν Κρήτες εξισλαμισθέντες που κυριάρχησαν στο νησί ως και την οριστική τους αποχώρηση .Οι γνήσιοι Οθωμανοί ήταν μόνο εκείνοι που προέρχνταν από τα στρατεύματα και οι λίγοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι .
ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ :
Γλώσσα : Η ομιλούμενη γλώσσα από χριστιανούς και μουσουλμάνους , ήταν η Κρητική διάλεκτος . Οι Οθωμανοί ουδέποτε διανοήθηκαν να επιβάλλουν τη γλώσσα τους στους Κρήτες . Ωστόσο από την αλληλεπίδραση των πολιτισμικών στοιχείων των δύο κοινοτήτων , χριστιανών και μουσουλμάνων , προέκυψαν πολλές λέξεις και φράσεις που ενσωματώθηκαν στη Κρητική διάλεκτο και διατηρούνται ακόμη και σήμερα .Τέτοιες είναι οι : ταχινή , ταϊταίρου , αλάμπιλίρι , ξαργότου , μπέσα . παράδες , ταρλάς, μπαξές, μποστάνι,χαμπέρι ,οντάς ,πύρι –πυριού , σάϊκα , ντελόγο , ταχιά , δόξα σοι τον γιαραμπί , μπαξίσι , καντάρι , μουκατάς , τσογλάνι , ντολμάδες , ντερμπίσης , ορτάκις , μουσαφίρης , έχνη , μπαστάρδι , βολά , γροικώ , γλακώ , γλάκιο , ντίγκα , ντιγκάρισε , σαλεύγω , σκιάς, μποξάς , δροσά , μπεγίρι, ουρί, ντιδέρνω , μπέλικι ,χανούμη , ντάκαρε , ντιδέρνω , λαγκαντιδέρνω , χαράτσι , χαρέμι , σεβντάς , μπαταχτσής , μουστερής, αμανές , πασαδικό , αγαδικό , αμπλά , μπάρμπας και πολλές άλλες.
Η γραφή : Στα επίσημα Οθωμανικά έγγραφα , η γραφή ήταν στα αραβικά & τουρκικά .Όμως τα έγγραφα των Κρητών , πάντα εγράφονταν στα Ελληνικά . Σχολεία & εκπαίδευση : Oι Οθωμανοί επέτρεψαν τη λειτουργία κάποιων ελάχιστων Ελληνικών σχολείων .Στα Τούρκικα σχολεία εδιδάσκονταν κυρίως η Ελληνική και δευτερευόντως η Τουρκική γλώσσα. Αναφέρεται πως το Τούρκικο σχολείο του Ρεθύμνου κτίστηκε το 1795 και κατ΄αρχήν λειτούργησε ως μουσουλμανικό σχολείο θηλέων .Κατά το 19ο αιώνα και μέσα στα πλαίσια της υποτιθέμενης φιλελευθεροποίησης αναφέρονται πως λειτούργησαν κάποια αμιγή Ελληνικά σχολεία κατά περιόδους , όπως : Στο Καστέλλι Μυλοποτάμου ( Πάνορμο) , στη μονή Πρέβελη , στη μονή Αγίου Πνέυματος στον Κισσό Αγ.Βασιλείου ,στη μονή Προφήτη Ηλία στα Ρούστικα και αλλού .Τέλος του 1800 λειτούργησαν κάποια σχολαρχεία και κάποια ημιγυμνάσια . Ωστόσο το ποσοστό αναλφαβητισμού στο νησί παρέμεινε σε πολύ υψηλά επίπεδα .Αυτό εξ ΄άλλου ήταν και η πολιτική των κατακτητών. Από ιστορικά στοιχεία τεκμηριώνεται πως εν έτει 1881 και παρ΄όλες τις κινήσεις φιλελευθεροποίησης που είχαν εξαγγελθεί ,το ποσοστό των αναλφάβητων Κρητών ανήρχετο για μεν στους άνδρες στο 82%, για δε τις γυναίκες στο 97% !(Μ. Μαρκάκης , Ηράκλειο 2000)
Καθημερινότητα & κοινωνική ζωή : Οι άνδρες Οθωμανοί υιοθέτησαν τη φορεσιά των Κρητών , φορώντας σαλβάρια και στιβάνια. Διέφεραν μόνο ως προς το μαύρο σαρίκι στο κεφάλι των χριστιανών και το κόκκινο φέσι των Οθωμανών . Μόνο οι Οθωμανοί αξιωματούχοι , Πασάδες , Μπέηδες , Εφένδες ,φορούσαν οθωμανική φορεσιά με τα καφτάνια και τα τουρμπάνια .Στα γλέντια τους ακολουθούσαν τα έθιμα των Κρητών .Έπιναν κρασί και τσικουδιά και χόρευαν πεντοζάλι ! Η μουσική τους ήταν οι Κρητικοί σκοποί , με τη λύρα ή το βιολί , το λαγούτο , το μαντολίνο και την ασκομπαντούρα . Ονομαστός υπήρξε ο βιολάτορας Αλή Σουμάνης από την Ιεράπετρα , που σκοποί του παίζονται ακόμη και σήμερα ! Αλλά και στη Δυτική Κρήτη ονομαστοί οργανοπαίκτες αναδείχτηκαν ο Μεχμέτ Μπέης Σταφιδάκης , ο Αμντούλ Καλημεράκης και ο Μουσταφά Καραγκιουλές . Συνήθιζαν το έθιμο της συντεκνιάς , βαφτίζοντας παιδιά χριστιανών όπου ο νονός δεν παρευρίσκονταν στην τελετή στην εκκλησία. Προχωρούσαν σε μεικτούς γάμους όπου το ζευγάρι για να παντρευτεί θα έπρεπε ο ένας να ασπαστεί το δόγμα του άλλου.
Οι γενιές : Άν θεωρήσουμε ότι ο κάθε αιώνας χαρακτηρίζεται από 4 τουλάχιστον γενιές , τα 250 χρόνια της Οθωμανοκρατίας στο νησί μας , κάλυψαν 10 τουλάχιστον γενιές ! Οι μουσουλμάνοι Κρήτες , οι Τουρκοκρητικοί , είχαν υιοθετήσει τα Κρητογενή επώνυμα , που ορισμένες φορές σχετίζονταν με την Οθωμανική παράδοση .Έτσι υπήρχαν τα επώνυμα όπως :Αχμετιτζεδάκης , Χοτζάκης , Σπαχής , Καντιδάκης , Φερετζιδάκης , Ιμπραχιμάκης , Εφεντάκης , Αγατζιδάκης και πολλά άλλα. Υπήρχαν όμως και Τουρκοκρητικοί , με επώνυμα που υπήρχαν και στους χριστιανούς.
ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Οι δυνάστες : Οι πολεμικές επιχειρήσεις της κατάληψης της Κρήτης από τους Οθωμανούς , διήρκεσαν από το 1645 ως και το 1669. Ήταν ο περίφημος Κρητικός πόλεμος όπου στη πραγματικότητα ήταν ένας πόλεμος για αλλαγή των καταχτητών του νησιού . Τους ήδη καταχτητές για 450 χρόνια τους Ενετούς , διαδέχτηκαν οι νέοι καταχτητές οι Οθωμανοί .Δυστυχώς όμως στον πόλεμο αυτό το μεγάλο φόρο αίματος , τον πλήρωσαν οι Κρήτες , με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς , αφού εξαναγκάζονταν από τους Ενετούς να εμπλακούν στις πολεμικές επιχειρήσεις , χωρίς τη θέλησή τους. Ως τότε οι Κρήτες πολεμούσαν τους επιδρομείς του νησιού τους , υπερασπιζόμενοι την ελευθερία τους .Στον πόλεμο αυτόν εξαναγκάστηκαν να πολεμήσουν στο πλευρό των δυναστών τους εναντίον των νέων επίβουλων δυναστών τους. Οι νέοι κατακτητές , οι Οθωμανοί , αποδείχτηκαν το ίδιο σκληροί και βάρβαροι με τους Ενετούς . Στη πραγματικότητα οι Κρήτες ούτε έχασαν μα ούτε και κέρδισαν σε επίπεδο εθνικής και κοινωνικής αξιοπρέπειας ! Απλά άλλαξαν δυνάστες ! Αυτό που στερούνταν , ήταν η ελευθερία τους , την οποία ούτως ή άλλως δεν την είχαν ! Και για τους Κρήτες τίποτα δεν ήταν πολυτιμότερο από αυτήν .
Το σοκ από τους σκοτωμούς : Οι Οθωμανοί πολύ γρήγορα εδραίωσαν τη κυριαρχία τους και συνέχισαν την εκβίαση και την εκμετάλευση στις ψυχές και τα κορμιά των Κρητών όπως και οι προηγούμενοι κατακτητές τους οι Ενετοί έπρατταν τα παλιότερα χρόνια , με περισσή έγνοια ! Οι αδούλωτες όμως ψυχές των Κρητών ποτέ δεν ησύχασαν και ποτέ δεν αποδέχτηκαν τους κατακτητές τους .Υπάρχει όμως ένα ερώτημα ! Γιατί άργησαν ( 100 χρόνια περίπου) να εμφανιστούν οι επαναστατικές κινήσεις κατά των κατακτητών ; Σίγουρα υπάρχουν πολιτικές και κοινωνιολογικές εξηγήσεις γιαυτό. Το πιο πειστικό όμως είναι ΄΄το σοκ θανάτου΄΄ που βίωσαν κατά τον Κρητικό πόλεμο όπου οι άνδρες του νησιού της γόνιμης ηλικίας από τα 20 ως και τα 50 χρόνια σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι ! Χρειάστηκε λοιπόν να περάσουν κάποιες γενιές , ώστε να επανέλθει η ισορροπία στην ηλικιακή σύνθεση του ανδρικού πληθυσμού και να επαναωριμάσει η εθνική συνείδηση στον ψυχισμό των Κρητών . Οι πόλεμοι : Οι πρώτες οργανωμένες ένοπλες αντιδράσεις των Κρητών στο νέο καθεστώς του νησιού , έρχονται περίπου 100 χρόνια μετά , το 1770 με την επανάσταση των Σφακιανών με αρχηγό τους τον Γιάννη Δασκαλογιάννη. Δυστυχώς όμως , η επανάσταση δεν κατάφερε να γενικευτεί και γρήγορα κατεστάλη . Οι επαναστατικές κινήσεις , με τοπικές όμως δράσεις , συνεχίστηκαν και στις αρχές του 1800 , πότε στο Σέλινο , πότε στα Σφακιά , πότε στο Ρέθεμνος και πότε στη Σητεία , χωρίς όμως να καταφέρουν να πετύχουν μια γενικευμένη εξέγερση . Η πρώτη τέτοια γενικευμένη εξέγερση εκδηλώθηκε τη χρονιά του 1821 συντονισμένη με την Ελληνική επανάσταση στην υπόλοιπη χώρα . Ακολούθησαν οι μεγάλες σφαγές στο νησί καθόλη την 10ετία του 1821 -1830 με αποκορύφωμα τις θυσίες στα σπήλαια του Μελιδονίου και της Μιλάτου . Χιλιάδες οι νεκροί Κρήτες , σε τέτοιο σημείο που ο πληθυσμός της Κρήτης είχε φτάσει στο ελαχιστότατο όριό του , στις 80 χιλιάδες ψυχές ! Ήταν η περίοδος που όπως ο ιστορικός Λεωνίδας Καλλιβρετάκης αναφέρει , ο πόλεμος είχε αφήσει τη Κρήτη γεμάτη από ΄΄ερείπια και χήρες΄΄ ! Οι εξεγέρσεις των Κρητών συνεχίστηκαν και κατά τα χρόνια 1833 , 1841 , 1858 , 1866 , 1878 , 1889 , 1895 , 1897 ώσπου φτάνουμε στο 1898 και στην εγκαθίδρυση της Αυτονομίας με τον Πρίγκηπα Αρμοστή και την πλήρη αποχώρηση των Τούρκικων στρατευμάτων από το νησί. Το τίμημα των αγώνων : Όλα αυτά τα χρόνια , εκατοντάδες χιλιάδες υπήρξαν οι Κρήτες αγωνιστές , και πολλές δεκάδες χιλιάδες οι θυσιασμένοι στις μάχες και τις συγκρούσεις . Δεν υπήρξε ούτε μία Κρητική οικογένεια που να μην μετρούσε νεκρούς ! Υπήρξαν περίοδοι όπου σχεδόν σε όλα τα χωριά του νησιού διατηρούνταν κατάλογοι με άνδρες ενόπλους και άνδρες άοπλους ( αμούστακους και μεσήλικες ).Οι κατάλογοι αυτοί ανανεώνονταν χρόνο με το χρόνο , ώστε να είναι πάντα επίκαιροι .Ακριβές παράδειγμα αναφέρομε δημοσιευμένο έγγραφο του 1868 ,του Γενικού Αρχηγού Αγίου Βασιλείου Μιχαήλ Τσουδερού ,όπου ανά χωριό της επαρχίας αναφέρονται ονομαστικά 1280 ένοπλοι και 854 άοπλοι ! Η τοπολογία των εξεγέρσεων : Οι περισσότερες περιοχές όπου ορίζονταν ως τα κέντρα των επαναστατών βρίσκονταν στη Δυτική Κρήτη , όπως :Τα Σφακιά , το Λουτρό ,τα Μπουτσουνάρια , του Ασκύφου , ο Βαφές , ο Φρές , το οροπέδιο του Ομαλού , η Ανώπολη , οι Αρμένοι , η Μαλάξα ,το οροπέδιο της Κράπης , τα Σελλιά , το Αμπελάκι Ρεθύμνου , το Αρκάδι , το Μελιδόνι , οι Μαργαρίτες και αργότερα οι Πλακούρες στο Ακρωτήρι και η Θέρισος .Η περιοχή των Σφακίων , και λόγω δύσκολης της πρόσβασης , αλλά και λόγω του ανεξάρτητου του χαρακτήρα των κατοίκων τους , είχαν πάντα μια ιδιαίτερη αναφορά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα .Τα Σφακιά εξ άλλου ,ήταν πάντα και το καταφύγιο των επαναστατών αφού για τους Οθωμανούς η πρόσβαση στην περιοχή ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη.
Β΄ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ 5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΚΡΗΤΗ
Το παρόν άρθρο αποτελεί τη συνέχεια της Α΄ΕΝΟΤΗΤΑΣ που δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο φύλλο , με τίτλο : ΟΙ ΥΣΤΕΡΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΠΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΑΣ ! ΟΤΑΝ Ο EDISSON ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕ ΤΟΝ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ , ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΜΑΣ Ο ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ ΕΦΤΑΝΕ ΣΤΟ 90 % !
Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Όλες οι παραπάνω αναφορές συνηγορούν στην αναγκαιότητα να υπάρξει ένα μουσείο ορόσημο για το σύνολο των αγώνων των Κρητών κατά των Οθωμανών .Οι λόγοι που το υπαγορεύουν είναι τόσον η ικανοποίηση του πατριωτικού κοινού αισθήματος του Κρητικού λαού , όσον όμως και της δικαίωσης των αγωνιστών και των οικογενειών τους αλλά και των μαρτυρικών τόπων . Ακόμη μεγάλη θα είναι και η συμβολή του στην εδραίωση της ιστορικής συνείδησης των νεότερων . Με απλούστερα λόγια , υπάρχει η ανάγκη , οι νεότερες γενιές να συνειδητοποιήσουν το πώς άντεξε ο Κρητικός λαός τους πιο πρόσφατους εξαναγκασμούς και τις προσπάθειες των Οθωμανών για την αλλοίωση της εθνικής και περισσότερο της θρησκευτικής του συνείδησης.
ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Έχει όμως μεγάλη σημασία ο τρόπος που θα διεκδικηθεί ένα τέτοιο μεγάλο έργο , ιστορικό-πολιτιστικό αλλά και παιδείας συγχρόνως .Η πρότασή θα πρέπει να συγκεντρώνει τη βούληση του συνόλου ή έστω του μεγαλύτερου μέρους του λαού της Κρήτης . Άρα θα πρέπει η προτεινόμενη περιοχή ανέγερσης του μουσείου , να είναι τέτοια , που θα συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά που θα της προσδίδουν συγκριτικό πλεονέκτημα ώστε να έχει και την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση και υποστήριξη. Τα χαρακτηριστικά αυτά της προτεινόμενης περιοχής στοιχειοθετούνται ως εξής : - Α΄ . Ως προς το ιστορικό φορτίο της περιοχής. - Β΄. Ως προς τη γειτνίασή της με άλλες περιοχές επίσης σημαντικού ιστορικού βάρους , ώστε να μπορούν να δημιουργούνται συνδυαστικές δράσεις .- Γ΄. Ως προς την γεωγραφική της θέση , σε κεντροβαρές μέρος του νησιού .
Η ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΩΣ Η ΠΛΕΟΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Η επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου σίγουρα διαθέτει το συγκριτικό πλεονέκτημα συγκεντρώνοντας τα περισσότερα λειτουργικά χαρακτηριστικά από τις άλλες περιοχές της Κρήτης . Α΄. Το ιστορικό φορτίο - τα γεγονότα. Ως ευρύτερη περιοχή , διαθέτει βαρύ ιστορικό φορτίο ως προς τη συμμετοχή της στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες . – Η Μονή Πρέβελη πάντα λειτουργούσε ως καταφύγιο των επαναστατών .Σπουδαία δράση ανέπτυξε ο ηγούμενος της Μονής , ο Μελχισεδέκ Τσουδερός αρχές του 1800 , ως και το θάνατό του το 1823. - Η Μονή του Αγίου Πνεύματος στον Κισσό ,στην οποία λειτούργησε και σχολείο αλλά και ιερατική σχολή. Τον Ιούνιο του 1821 οι μοναχοί σφαγιάσθηκαν και η Μονή πυρπολήθηκε από τον Ντελή Μουσταφά Πασά .Πολύ αργότερα επανοικοδομήθηκε και διεδραμάτισε ξανά ρόλο στις επαναστάσεις . - Τον Απρίλιο του 1822 διεξήχθη η μάχη στο΄΄ Ροθιανό κακό ρυάκι΄΄ κοντά στις Μέλαμπες , με 1.200 νεκρούς Οθωμανούς και 120 χριστιανούς . – Στο Ροδάκινο , στη θέση ΄΄κουρκουλέ΄΄ ο ηγούμενος του Πρέβελη Μελχισεδέκ Τσουδερός , ύψωσε τη σημαία της επανάστασης τον Μάϊο του 1821. – Σε μάχη σην Κοξαρέ τον Αύγουστο του 1821 , αποκεφαλίστηκε ο Ντελή Μουσταφά Πασάς . – Στη Λαμπινή τον Ιανουάριο του 1829 , πυρπολήθηκε η εκκλησία της Παναγίας και σφαγιάστηκαν δεκάδες χριστιανοί. - Στο χωριό Νεφς Άγιος Βασίλειος , τον Αύγουστο του 1866 πυρπολήθηκε , το χωριό και η εκκλησία. – Τον Αύγουστο του 1866 , οργανώθηκε στο Αμπελάκι στρατόπεδο των επαναστατών . - Τον Σεπτέμβριο του 1866 , διεξήχθη η μάχη στο Βρύσινα με εκατοντάδες νεκρούς. - Τον Ιούνιο του 1867 ο Ρεσίπ Πασάς , πυρπόλησε το χωριό Βάτος –Τον Ιούνιο του 1878 , έγινε μεγάλη σφαγή χριστιανών στο φαράγγι της Κοξαρέ-ΙΔ΄. Τον Ιούλιο του 1867 , διεξήχθη η μάχη στη θέση ΄΄χαρουπίδι΄΄ στα Σελλιά , όπου σκοτώθηκε ο Ρεσίτ Πασάς .–Τον Δεκέμβριο του 1868 , διεξήχθη η μεγάλη μάχη στον Ακουμιανό ποταμό , στη τοποθεσία ΄΄τράχηλος΄΄ ανάμεσα σε Κεντροχώρι και Κισσό , με τους Μανιάτες εθελοντές του Δημήτρη Πετροπουλάκη. Σκοτώθηκαν τουλάχιστον 200 Μανιάτες. – Τα Σελλιά ορίσθηκαν ως η έδρα της επαναστατικής Συνελεύσεως το 1868 . -Τον Σεπτέμβριο του 1896 , διεξήχθη η μάχη στη θέση ΄΄κάμπος΄΄ στα Σελλιά. Α΄. Το ιστορικό φορτίο - οι πρωταγωνιστές . Στον Άγιο Βασίλειο αναδείχτηκαν πολλοί οπλαρχηγοί καθ΄όλη τη διάρκεια των αγώνων . Αρχής γενομένης από τους : Tον Μελχισεδέκ Ε. Τσουδερό , ηγούμενο της μονής Πρέβελη που αναδείχτηκε σε μεγάλο αγωνιστή και οπλαρχηγό . Τον αδελφό του Γεώργιο Ε. Τσουδερό επίσης αγωνιστή και οπλαρχηγό .Τον Μιχαήλ Ι. Τσουδερό Γενικό αρχηγό Αγίου Βασιλείου. Τον Κωνσταντίνο Τσελεπάκη αρχηγό του Ανατολικού τμήματος Αγίου Βασιλείου και τον Αναγνώστη Μαρινάκη που τον διαδέχτηκε ,όταν ο Τσελεπάκης σκοτώθηκε στη μάχη .Τον Παύλο Σαββάκη αρχηγό του Δυτικού τμήματος Αγίου Βασιλείου και τον Γεώργιο Πλεύρη, που τον διαδέχτηκε όταν ο Σαββάκης σκοτώθηκε στη μάχη .Τον Νικόλαο Φωτάκη πληρεξούσιο της επαρχίας το 1878. Τον Στυλιανό Περυσσάκη πληρεξούσιο της επαρχίας και μέλος της προσωρινής κυβέρνησης .Τον Στυλιανό Δημητρακάκη επίσης πληρεξούσιο και μέλος της προσωρινής κυβέρνησης .Τον Αναγνώστη Τσουδερό αγωνιστή και οπλαρχηγό .Τον Ιωάννη Αναγν. Τσουδερό Γενικό Αρχηγό Ρεθύμνου και Σύμβουλο επί των εσωτερικών της Κρητικής Πολιτείας.
Β΄. Η γειτνίαση Η επαρχία Αγίου Βασιλείου γειτνιάζει με: - Την επαρχία Σφακίων στα δυτικά , όπου διεξήχθηκαν πολλές μάχες και πραγματοποιήθηκαν συναθροίσεις και Γενικές Συνελεύσεις των επαναστατών .Επίσης τα Σφακιά ήταν και ο τόπος από όπου ξεκινούσαν οι εξεγέρσεις . -Την περιοχή της Αμπαδιάς στα βόρειο - ανατολικά όπου κατοικούσαν οι ονομαστοί για την αγριότητά του Αμπαδιώτες Τούρκοι .Το χωριό Βαθιακό ήταν το ορμητήριό τους , όπου υπήρχε τζαμί και ο πύργος του Χουσεϊν Αβνή Πασά. Επίσης και τα μικρότερα γειτονικά χωριά Ρίζικας και Σάτα ήταν με σχεδόν αμιγή μουσουλμανικό πληθυσμό.-Την περιοχή της Μεσαράς στα ανατολικά ,όπου στο χωριό Κουσσές κατοικούσε η μεγάλη οικογένεια των Κουρμούληδων , οι οποίοι ήταν κρυπτοχριστιανοί και φανερώθηκαν με την επανάσταση του 1821 .Ο αρχηγός της οικογένειας , Μιχαήλ Χουσεϊν Κουρμούλης γνωστός ως τότε ως Χουσεϊν Αγάς , αναδείχτηκε σε οπλαρχηγό και ήρωα των αγώνων. Γ΄. Η κεντροβαρής θέση Η επαρχία Αγίου Βασιλείου καταλαμβάνει στα νότια του νησιού τη πλέον κεντρική θέση , βρισκόμενη ακριβώς στο μέσον ανάμεσα στη δυτική και την ανατολική Κρήτη , με πολύ ικανοποιητική πρόσβαση και από τα δυτικά και από τα ανατολικά.
Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Ο φορέας & η διοίκησηΠροτείνεται λοιπόν , η ίδρυση φορέα με την επωνυμία ΄΄ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ΄΄ στα πρότυπα του Μουσείου της Ακρόπολης .Συστατικοί φορείς προτείνονται oι : το Υπουργείο Πολιτισμού , το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο Δήμος Αγίου Βασιλείου , ο Δήμος Σφακίων , ο Δήμος Φαιστού , ο Δήμος Αμαρίου ,ο Δήμος Κανδάνου-Σελίνου , ο Δήμος Σητείας και ο Δήμος Ρεθύμνης . Τη διοίκηση θα ασκεί ο Πρόεδρος του φορέα , συνεπικουρούμενος από το Δ.Σ. .Τον πρόεδρο και το Δ.Σ. , τους ορίζει ο Υπουργός Πολιτισμού . Υποχρεωτικά στο Δ.Σ. συμμετέχουν , ο Δήμαρχος Αγίου Βασιλείου , ο Δήμαρχος Σφακίων , καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης , καθηγητής Τουρκολόγος Πανεπιστημίου της Αλλοδαπής και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ελευθέριος Βενιζέλος. Η έδρα & τα παραρτήματα Η έδρα του Μουσείου και οι κεντρικές εγκαταστάσεις προτείνεται να ανεγερθούν στην Μπαλέ Αγίου Βασιλείου όπου και υπάρχει πληθώρα κατάλληλων εκτάσεων , επί του κεντρικού οδικού άξονα : Σφακιά –Σπήλι – Μοίρες Μεσαράς. Έτσι θα υπάρχει άνετη πρόσβαση και από το νομό Χανίων και από το Ρέθυμνο , αλλά και από το νομό Ηρακλείου . Ως παραρτήματα προτείνονται : Α. ΑΣΚΎΦΟΥ , όπου προτείνεται να απαλλοτριωθεί και να ανακαινισθεί το κτίριο που χρησιμοποιήθηκε ως η έδρα της Γενικής Συνελεύσεως. Β΄.ΚΟΥΣΕΣ ΜΕΣΑΡΑΣ , όπου θα απαλλοτριωθούν και θα ανακαινισθούν οι δύο πύργοι των Κουρμούληδων. Γ΄.ΒΑΘΙΑΚΟ ΑΜΑΡΙΟΥ , όπου θα απαλλοτριωθούν και θα ανακαινισθούν ο πύργος του Χουσεϊν Αβνή Πασά και το τζαμί Δ΄.ΜΥΡΣΙΝΗ ΣΗΤΕΙΑΣ , όπου θα απαλλοτριωθεί και θα ανακαινισθεί ο Τούρκικος πύργος . Ε΄. ΣΠΑΝΙΑΚΟΣ ΣΕΛΙΝΟΥ, όπου θα απαλλοτριωθεί και θα ανακαινισθεί ο Τούρκικος πύργος .
ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ Η δημιουργία του μουσείου , σίγουρα θα είναι ένα λαμπρό έργο πολιτισμού .Όμως συγχρόνως θα αποτελέσει και μια δυνατή αναπτυξιακή πρόταση για τις περιοχές της Νότιας Κρήτης από τα Σφακιά το Σπήλι και ως τη περιοχή της Μεσαράς . Στις περιοχές αυτές υπάρχει αδιαμφισβήτητα η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας ισχυρός πόλος προσέγγισης επισκεπτών. Συγχρόνως οι πιο μακρινές περιοχές του Σελίνου και της Σητείας , θα αποκτήσουν δύο σημαντικά σημεία πολιτισμικής αναφοράς που θα προβάλλονται και στο κεντρικό μουσείο. Εκτίμησή μας είναι ότι το μουσείο θα αποτελέσει ένα ισχυρό πόλο πολιτισμού για τη Νότια Κρήτη και θα συντελέσει στο να δημιουργηθεί ένα ισχυρό ρεύμα οικονομικής και κοινωνικής κινητικότητας .
Η ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ
Η όλη πρόταση , είναι φανερό πως , είναι ένα έργο που και λόγω σπουδαιότητας αλλά και λόγω κλίμακας μεγέθους ξεπερνά τα όρια ενός ή δύο Δήμων . Είναι ένα έργο που αφορά όλο το νησί μας , και ως τέτοιας εμβέλειας έργο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ! Με πρωτοβουλία λοιπόν των άμεσα σχετιζόμενων Δήμων ,δηλαδή , του Δήμου Αγίου Βασιλείου , του Δήμου Σφακίων και του Δήμου Φαιστού ,θα πρέπει να τεθεί η πρόταση στο κοινωνικό χώρο του νησιού μας .Έτσι θα ξεκινήσει ένας κύκλος συζητήσεων , ώστε το αίτημα προς τη κυβέρνηση , η οποία και θα αποφασίσει για την υλοποίηση ενός τέτοιου μεγάλου έργου , να αποκτήσει ωριμότητα και δυναμική.
Για παράδειγμα αναφέρομε ότι θα μπορούσε να οργανωθεί ένα μεγάλο διεθνές συνέδριο με θέμα την Οθωμανοκρατία στον ευρύτερο Ευρωασιατικό χώρο με τη συμμετοχή χωρών ( και των Πανεπιστημίων τους ) , που είχαν κατακτηθεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σκοπός της συνάντησης θα είναι να παρουσιαστούν οι εμπειρίες των χωρών αυτών από παρόμοιες δράσεις ανάδειξης της δικής τους Οθωμανικής περιόδου. Τέτοιες χώρες θα μπορούσαν να είναι : Η Σερβία , η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Κροατία, η Βοσνία , το Μαυροβούνιο, η Αλβανία, η Ρουμανία , Μολδαβία , η Αρμενία , η Γεωργία και η Κύπρος . Υπάρχουν όμως και σπουδαίοι μελετητές αυτής της περιόδου από πανεπιστήμια της Αμερικής ( Πανεπιστήμιο Princeton ) , αλλά και της Τουρκίας οι οποίοι θα πρέπει να προσκληθούν.
ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΡΑΣΗ ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΥ
Ας μήν ξεχνούμε πως η σκέψη για τη δημιουργία του ΄΄ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ΄΄ κυοφορούνταν ως σχέδιο ίσως και δεκατία έως ότου μπεί σε τροχιά εξαγγελίας και υλοποίησης . Ας αποτελέσει λοιπόν το έργο αυτό την ευκαιρία να αποδειχτεί για άλλη μια φορά το φαινόμενο του συγκρητισμού , δηλαδή της ενοποίησης των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων της Κρήτης , τώρα όμως για πολιτισμικό σκοπό ! Όπως δηλαδή οι δυνάμεις αυτές ενώνονταν σε μιά δύναμη για να επιτύχουν την υπεράσπιση του νησιού τους , τα χρόνια της Ελληνιστικής περιόδου Όπου η Κρήτη ήταν χωρισμένη σε πολλές ανεξάρτητες πόλεις , ας ενωθούν λοιπόν και τώρα για να διεκδικήσουν ένα έργο που θα εξυμνεί τον ηρωϊσμό των αγωνιστών προπαππούδων τους ! Ας αποτελέσει λοιπόν το άρθρο αυτό , τον προπομπό σε ένα εγχείρημα πρωτοποριακό για τον Ελλαδικό χώρο , αφού όμοιό του δεν υπάρχει .Και εκτιμούμε πως δεν μπορούν να υπάρξουν οι προυποθέσεις συναίνεσης για τη δημιουργία ενός ανάλογου μουσείου αλλού , αφού θα το διεκδικούν από τo Μωριά και τη Ρούμελη στα δυτικά , ως και την Αλαμάνα στα ανατολικά !
