Τετάρτη 29 Απρίλη 1936. Δώδεκα χιλιάδες καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης - εκ των οποίων περίπου το 70% γυναίκες - κατεβαίνουν σε απεργία, ύστερα από απόφαση του συνδικαλιστικού τους φορέα, της Πανελλήνιας Καπνεργατικής Ομοσπονδίας (ΠΚΟ). Κυριότερο αίτημά τους έχουν την αύξηση των ημερομισθίων με την εφαρμογή της σύμβασης του 1924. Πολύ γρήγορα, η απεργία επεκτείνεται και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Στις 8 Μάη, λίγο πριν το μεσημέρι, εφτά χιλιάδες απεργοί της Θεσσαλονίκης κατευθύνθηκαν προς τη γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος, για να απαιτήσουν την άμεση επίλυση των αιτημάτων τους. Δυνάμεις της χωροφυλακής προσπάθησαν να τους σταματήσουν, χωρίς όμως να το πετύχουν. Τότε άρχισαν να πυροβολούν κατά των απεργών, που άρχισαν να στήνουν οδοφράγματα. Την ίδια ώρα, άλλη διαδήλωση από τρεις χιλιάδες περίπου εργάτες, που κατευθυνόταν επίσης προς το διοικητήριο, δέχτηκε κι αυτή επίθεση από τους χωροφύλακες. Οι εργάτες κατάφεραν να σπάσουν τις ζώνες των χωροφυλάκων και να ενωθούν με τους συναδέλφους τους στα οδοφράγματα.
Την επομένη, 9 Μαΐου, η απεργία στη συμπρωτεύουσα είχε γενικευτεί. Μαζί με τους εργάτες κατέβηκαν σε απεργία διαμαρτυρίας και οι επαγγελματίες, οι βιοτέχνες και οι φοιτητές. Η Χωροφυλακή από νωρίς το πρωί άρχισε τις επιθέσεις εναντίον των εργατικών συγκεντρώσεων. Σε λίγο έπεσε ο πρώτος νεκρός απεργός: ήταν ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης. Ακολούθησαν οι Β. Σταύρου, Ίντο Σενόρ, Γιάννης Πανόπουλος, Δημήτρης Αγλαμίδης, Σαλβατόρ Ματαράσο, Δημήτρης Λαϊλάνης, Σταύρος Διαμαντόπουλος, Γιάννης Πιτάρης, Ευθύμης Μάνος, Μανώλης Ζαχαρίου, Αναστασία Καρανικόλα.
Την επόμενη ημέρα ο Ριζοσπάστης δημοσιεύει στην πρώτη σελίδα του την φωτογραφία της Κατίνας Τούση που μοιρολογεί μέσα στον δρόμο τον θάνατο του γιού της. Ο Γιάννης Ρίτσος θα εμπνευστεί από αυτή την εικόνα τον Επιτάφιο, ένα από τα σημαντικότερα έργα της ελληνικής ποίησης. Στις 12 Μαΐου δημοσιεύονται στον Ριζοσπάστη τα 3 πρώτα άσματα με τον τίτλο Μοιρολόι, από τα 20 συνολικά. Ολόκληρο το ποίημα δημοσιεύτηκε στις 8 Ιουνίου. Πήρε την οριστική του μορφή το 1956. Μελοποιήθηκε το 1959 από τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Γιάννης Ρίτσος γράφει έναν μικρό πρόλογο «Θεσσαλονίκη. Μάης τού 1936. Μιὰ μάνα, καταμεσὶς τοῦ δρόμου, μοιρολογάει τὸ σκοτωμένο παιδί της. Γύρω της καὶ πάνω της, βουΐζουν καὶ σπάζουν τὰ κύματα τῶν διαδηλωτῶν - τῶν ἀπεργῶν καπνεργατῶν. Ἐκείνη συνεχίζει τὸ θρῆνο της».
Ο Μάης του ΄36 και όσα ακολούθησαν, αποτελούν παρακαταθήκη για την εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα και τις νέες γενιές που εισέρχονται στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες.
