Μάλλον βαρεθήκαμε τις επετείους. Ίσως νομίζουμε ότι έχουμε κατακτήσει τους συλλογικούς μας στόχους και πρέπει απλά να διατηρήσουμε κεκτημένα. Ίσως πάλι κάποιοι προτιμούν να μας ταΐζουν σανό. Οι ιστορικές επέτειοι δίνουν αφορμή για αναστοχασμό και στοχοθεσία. Στην πρόσφατη επέτειο για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα αποφύγαμε να κάνουμε οτιδήποτε από τα ανωτέρω. Αρκεστήκαμε στα συνήθη – εντόνως υποκειμενικά – ιστορικά αφιερώματα στις εφημερίδες, αλλά και στα … ασυνήθη ενδυματολογικά σχόλια για όσους παρευρέθηκαν στην καθιερωμένη δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο.
Τελικά, η Δημοκρατία σε τούτη τη χώρα «λειτουργεί ρολόι»; Δε χρειάζονται διορθωτικές παρεμβάσεις σε ορισμένους τομείς; Το πολίτευμα υπηρετεί την κοινωνία; Οι εξουσίες πράγματι «πηγάζουν από το λαό και υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα»; Κατά πόσο το πρώτο άρθρο του Ελληνικού Συντάγματος που προβλέπει τα ανωτέρω εφαρμόζεται στην πράξη κατά τρόπο που γίνεται τούτο αντιληπτό από το μέσο πολίτη;
Η ίδια η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ορθώς, επισήμανε στην ομιλία της ότι «ο λαϊκισμός ριζώνει στις αντιφάσεις και τις ανισότητες, αμφισβητώντας ανοικτά τις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας». Το ερώτημα, όμως, είναι ποιος εκτρέφει το τέρας του λαϊκισμού; Μήπως αρκετοί εκ των καλεσμένων ετησίως στη γιορτή στο Προεδρικό Μέγαρο; Πολιτικοί που ανερυθρίαστα ψευδολογούν και απευθύνονται στα πιο ταπεινά ένστικτα των «διαχρονικά αγανακτισμένων»; Δημοσιογράφοι που εσκεμμένα παραπληροφορούν την κοινή γνώμη; Ποικιλώνυμοι ραδιοτηλεοπτικοί πανελίστες που κινδυνολογούν ή μπαρουφολογούν ασύστολα για να «τσιμπήσουν» σε τηλεθέαση; Οικονομικοί «παράγοντες» που «αναδεικνύονται» οικονομικά σφιχταγκαλιάζοντας – σε βαθμό ασφυξίας – τα δημόσια έργα; Αλήθεια, πόσο συνάδει με ένα δημοκρατικό πολίτευμα να παρακολουθούνται από αγνώστους τα κινητά τηλέφωνα αρχηγού κόμματος και δημοσιογράφων;
Η Πρόεδρος προσέθεσε και κάτι ακόμη: «τα θεσμικά αντίβαρα είναι θεμέλια του Κράτους Δικαίου και δεν υποτάσσονται στις πλειοψηφίες και τους εφήμερους συσχετισμούς». Το ερώτημα είναι πόσα θεσμικά αντίβαρα έχει σήμερα η Ελληνική δημοκρατία; Η ίδια η Πρόεδρος αναφέρθηκε σε ένα. Στη Δικαιοσύνη. Προς τιμήν της είναι ότι κόντρα στο συρμό της εποχής, τις τηλεδίκες, και τις ποικιλώνυμες αρένες που προσφέρουν αίμα στο πόπολο, με παρρησία επισήμανε ότι «η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους». Την επισήμανση αυτή έπρεπε πολύ νωρίτερα να την κάνουν και οι φορείς της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Αντιθέτως, «ποίησαν την νήσσαν» για να εναρμονιστούν με τη ζούγκλα των social media και των τηλεπαραθύρων. Δεν καταλαβαίνουν ότι στο παίγνιο της ανθρωποφαγίας έρχεται και η σειρά τους.
Εύλογη – λόγω πρότερης ιδιότητας γαρ – και η ρήση της ότι «οι δικαστές κρίνονται για τις αποφάσεις τους δεν στοχοποιούνται». Και όσο απεχθές είναι το δεύτερο τόσο αναληθές είναι το πρώτο. Δυστυχώς, οι δικαστές σε τούτη τη χώρα δεν κρίνονται για τις αποφάσεις τους. Απλώς «σχολιάζονται». Τόσο στο νομικό τύπο (εμπεριστατωμένες μελέτες και μελετήματα αναφορικά με κάποια δικαστική απόφαση) όσο και στον πολιτικό – οικονομικό. Στο πλαίσιο του πρώτου σχολιασμού προέχει το επιστημονικό ενδιαφέρον στο πλαίσιο του δεύτερου τυχόν συμφέροντα, δοξασίες ή απλώς κουτσομπολιά. Τούτο όμως δεν είναι κρίση. Κρίση σημαίνει αξιολόγηση και οι δικαστές σε τούτη τη χώρα ουδόλως αξιολογούνται για την ποιότητα των αποφάσεών τους.
Κοντολογίς. Το στοίχημα δεν είναι η διατήρηση των κεκτημένων αλλά η εμβάθυνση της Δημοκρατίας μας. Το πολίτευμα χρειάζεται εκ βάθρων «ανακαίνιση». Απαιτείται η θέσπιση μηχανισμών κοινωνικής λογοδοσίας και αλληλοελέγχου των εξουσιών. Δηλαδή η διεύρυνση και ουσιαστικοποίηση του κοινοβουλευτικού ελέγχου στην εκάστοτε κυβέρνηση, ο περιορισμός των υπερεξουσιών του πρωθυπουργού, ο ποιοτικός έλεγχος των αποφάσεων της δικαστικής εξουσίας, η εκχώρηση μεγαλύτερων αρμοδιοτήτων στις ανεξάρτητες αρχές, η στελέχωση και οικονομική υποστήριξη των τελευταίων κλπ
Τέλος, να μην λησμονούμε ότι η ορθή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος προϋποθέτει πολίτες με παιδεία, πλουραλιστική πληροφόρηση και έγκυρη ενημέρωση. Και στους τρεις τομείς απαιτούνται να δοθούν μάχες εάν επιθυμούμε πράγματι να χαιρόμαστε το πολίτευμα που επιλέξαμε και να βλέπουμε τούτο να υποβοηθά τη συλλογική μας ανάπτυξη. Ειδάλλως, ας ασχολούμαστε με το τι φορούσαν οι κυρίες και οι κύριοι στη δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο. Σανός πολυτελείας…
