Ο λαός που τον λάτρεψε, υποδέχτηκε τον ηγέτη του στο λιμάνι των Χανίων στις 27 του Μάρτη του ΄36. Μόνο που δεν ήταν όπως τον ήξερε.’’ Χαμογελαστόν και γλυκύν ‘’!
Λαοφιλία και πολιτικές προσωπικότητες
Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας, θεωρούμε πως εγκαινιάστηκε το 1827 με την τοποθέτηση του Ιωάννη Καποδίστρια ως κυβερνήτη, μετά την απόφαση της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου. Στην χρονική διαδρομή από τότε, ως και σήμερα, των 200 περίπου χρόνων, υπήρξαν πολιτικές προσωπικότητες που χαρακτήρισαν την εποχή τους, όπως ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Κάποιοι από αυτούς, εξ αιτίας του σπουδαίου κυβερνητικού τους έργου για τη καλιτέρευση της ζωής των Ελλήνων, αγκαλιάστηκαν με περίσσια συμπάθεια και αγάπη από τον Ελληνικό λαό. Όμως η πολιτική προσωπικότητα που ξεχώρισε και αγαπήθηκε περισσότερο από αυτούς τους λαοφιλείς κυβερνήτες, ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Το πολιτικό φαινόμενο του ‘’φιλοβενιζελισμού‘’
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος εμφανίστηκε στη πολιτική σκηνή ήδη από το 1887, όταν εκλέχτηκε Πληρεξούσιος Κυδωνίας σε ηλικία 23 ετών, στην ήδη επαναστατημένη Κρήτη. Τον Δεκέμβριο του 1898 ορίστηκε Σύμβουλος Δικαιοσύνης από τον κυβερνήτη της Κρητικής Πολιτείας, τον Πρίγκιπα Γεώργιο. Τον Δεκέμβριο του 1909 ο Βενιζέλος κλήθηκε στην Αθήνα από τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο να αναλάβει Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Τον επόμενο χρόνο, τον Αύγουστο του 1910, ίδρυσε το κόμμα των Φιλελευθέρων, που κέρδισε τις επόμενες εκλογές του Οκτωβρίου και έκτοτε πια ο Ελευθέριος Βενιζέλος θα πρωταγωνιστεί στα πολιτικά δεδομένα της νεότερης Ελλάδας ώς και το θάνατό του το 1936. Ο πολιτικός χαρακτηρισμός του ‘’φιλοβενιζελισμού’’ είχε ταυτιστεί με τη προοδευτικότητα, τον σεβασμό των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών και των εργαζόμενων όσο και με τον αντιμοναρχισμό. Στην αντιπέρα όχθη ο αντιβενιζελισμός αντιπροσώπευε τον συντηρητισμό, τον φιλομοναρχισμό, τη φιλική στάση απέναντι στη κεφαλαιουχική τάξη καθώς και την ατολμία για καινοτομίες και αλλαγές στο κοινωνικό χώρο. Η λατρεία Eίναι πολύ χαρακτηριστικό το πως αγαπήθηκε και λατρεύτηκε ο Ε. Βενιζέλος σε περιοχές της Ελλάδας, όπως στη Θεσσαλονίκη, στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, στη Λήμνο, στη Λέσβο, στη Ρόδο και φυσικά στη Κρήτη. Αγάλματά του κοσμούν κεντρικά μέρη των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, της Ρόδου, της Μυτιλήνης, των Ιωαννίνων, της Λάρισας, της Κομοτηνής, της Ξάνθης και φυσικά και των τεσσάρων πόλεων της Κρήτης. Επίσης προτομές του, υπάρχουν στις πλατείες αρκετών Ελληνικών πόλεων όπως της Κοζάνης, της Φλώρινας, της Κατερίνης, της Καβάλας, της Κορίνθου, των Σερρών και αλλονών. Οι περισσότερες από αυτές τις πόλεις ανήκαν στις λεγόμενες ΄΄νέες χώρες’’, στις περιοχές δηλαδή που απελευθερώθηκαν με τις στρατιωτικές και τις πολιτικές κινήσεις του Ε. Βενιζέλου. Με άλλα λόγια, ο Βενιζέλος ήταν εκείνος που διπλασίασε την έκταση της Ελλάδας, με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων του 1912-1913. Η Κρήτη όμως ήταν η περιοχή, όπου η αγάπη του λαού προς τον Ε. Βενιζέλο ξεπέρασε κάθε όριο! Υπήρξαν εκλογικοί περίοδοι όπου ο Ε. Βενιζέλος και το κόμμα των Φιλελευθέρων, στο νησί συγκέντρωνε ποσοστά της τάξης του 80%. Στα περισσότερα κρητικά σπίτια, στο σαλόνι, ή στην τραπεζαρία, υπήρχε και η κορνίζα με τη φωτογραφία του Ε. Βενιζέλου.
Οι πέντε εφημερίδες της Κρήτης Τουλάχιστον πέντε εφημερίδες της Κρήτης, από τις οποίες οι τέσσερις είναι ακόμη σε κυκλοφορία είχαν και έχουν στο λογότυπο του τίτλου τους, τη φωτογραφία του Ε. Βενιζέλου. Η ‘’Νέα επαρχία’’ της Σητείας, η ‘’Πατρίς’’ και η ‘’Κρήτη του Βενιζέλου’’ του Ηρακλείου, η ‘’Κρητική Επιθεώρηση’’ του Ρεθύμνου, και ο ‘’Κήρυκας’’ των Χανίων. Ο Λευτέρης, ο Βενιζέλος, και η Έλενα Η αγάπη του λαού της Κρήτης προς αυτόν ήταν τέτοια, που από τις πρώτες δεκαετίες του 1900 είχαν αρχίσει να δίδονται σε πολλά νεοβάπτιστα αγόρια σε όλο το νησί τα ονόματα Λευτέρης και Βενιζέλος για το χατήρι του, στα δε κορίτσια το όνομα Έλενα, για το χατίρι της συζύγου του, της Έλενας Βενιζέλλου –Σκυλίτση. Στη καθημερινή ζωή της Κρητικής κοινωνίας και στις πόλεις, μα πιο πολύ στα χωριά, ο ‘’Λευτέρης’’ όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά μιας και τον θεωρούσαν τον δικό τους άνθρωπο, πολλές φορές στις αφηγήσεις τους, είχε υπερφυσικές αρετές και ικανότητες, και που στη φαντασία τους γινόταν ο απόλυτος θρύλος ! Κατ’ αυτούς, όλα τα κατάφερνε αυτός ο πολιτικός γίγαντας. Οι πιο συχνές αναφορές τους ήταν, στο πώς συγκρούστηκε το ΄16 με τον βασιλιά Κωσταντίνο, στο πώς συγκρότησε τη κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης. Ακόμη, στο πώς έπεισε τους συμμάχους για τη συμμετοχή της χώρας μας στην Αντάντ, αλλά και στο πως έκανε την Ελλάδα, τη χώρα ‘’των πέντε θαλασσών και των τριών Ηπείρων’’ με τη συνθήκη των Σεβρών. Aλλά και αργότερα, στο πως διασφάλισε την Ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Β. Αιγαίου με τη συνθήκη της Λοζάνης.
Οι τρεις ιστορίες
Η ίδια αγάπη και αφοσίωση, προς το πρόσωπό του, αποτυπώνεται και στις τρείς ιστορίες που θα παραθέσουμε την αφήγησή τους. Στις δύο πρώτες η αφήγηση αποτελεί αυθεντική μου μαρτυρία από δύο πολύ αγαπημένα μας πρόσωπα, τον γιατρό Γιώργη Αγγελιδάκη που δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας, και τον συνταξιούχο πια καθηγητή φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι της Αμερικής, τον Γιώργη Αλεξανδράκη. Η Τρίτη ιστορία αποτελεί αφήγηση η οποία μας μεταφέρθηκε ως πληροφορία από τρίτο πρόσωπο.
Η δέηση στη Μητρόπολη Ρεθύμνου, ‘’υπέρ υγείας’’ του Βενιζέλου
Την παρακάτω ιστορία, μας την αφηγήθηκε ο Γιώργης Αγγελιδάκης όντας πια συνταξιούχος γιατρός στο Ρέθυμνο. Ήταν ένα περιστατικό που συνέβη τον Μάρτιο του ΄36 στο Ρέθυμνο. Ο Αγγελιδάκης ήταν τότε μαθητής γυμνασίου 16 χρόνων, και βρέθηκε παρών στις σκηνές που διαδραματίστηκαν. Ήταν το πρωί της 18 Μαρτίου του 1936, και στην Μητρόπολη Ρεθύμνου έπειτα από παρότρυνση του Ρεθεμνιώτη δικηγόρου Πολύβιου Τσάκωνα, και άλλων φίλων του κόμματος των Φιλελευθέρων, ετελούνταν θεία λειτουργία με τον χαρακτηρισμό της ‘’Δέησης υπέρ υγείας’’ του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Ε. Βενιζέλος βρισκόμενος στο Παρίσι, είχε υποστεί βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο από τις 13 Μαρτίου και νοσηλευόταν σε νοσοκομείο του Παρισιού σε κωματώδη κατάσταση. Η ανησυχία σε ολόκληρη την Ελλάδα, και προ παντός στους κόλπους του κόμματος των Φιλελευθέρων ήταν απερίγραπτη. Ο θάνατος του Ε. Βενιζέλου για αυτούς, θα ήταν η μεγαλύτερη απώλεια πολιτικού προσώπου που έως τότε θα είχε συμβεί στη χώρα. Ενώ λοιπόν προχωρούσε η θεία λειτουργία στην κατάμεστη από Ρεθεμνιώτισες και Ρεθεμνιώτες εκκλησία της Μητρόπολης, ξαφνικά εμφανίζεται μέσα στη εκκλησία, ο υπάλληλος του τηλεγραφείου. Στο χέρι του κρατούσε ένα τηλεγράφημα. Φαινόταν πολύ ανήσυχος και τρομαγμένος. Αναζήτησε με τα μάτια του τον Πολύβιο Τσάκωνα, που στέκονταν πολύ μπροστά, και όταν τον πλησίασε του είπε κάτι στο αυτί, και του έδωσε το τηλεγράφημα. Ο Τσάκωνας, ξεδίπλωσε με φανερή νευρικότητα το τηλεγράφημα, και με τρεμάμενη φωνή, γύρισε προς τους εκκλησιαζόμενους που βρίσκοταν πίσω του, και φώναξε δυνατά. – Επόθανεν! Όλοι κατάλαβαν τι είχε συμβεί! Δεν χρειάστηκε να ειπωθεί τίποτε άλλο. Ο Μεγάλος τους ηγέτης δεν υπήρχε πια! Φωνές απόγνωσης ακούγονταν από όλους τους εκκλησιαζόμενους, και μια μεγάλη αναστάτωση επικράτησε μέσα στην εκκλησία. Δεν πέρασαν παρά λίγα δευτερόλεπτα, ίσα που να συνειδητοποιηθεί η ξαφνική είδηση, και ο ιερέας που είχε παρακολουθήσει όλο το σκηνικό, άλλαξε εντελώς τα τροπάρια που έψελνε, και άρχισε να ψέλνει τους ύμνους της νεκρώσιμης ακολουθίας.Μαζί του συντονίστηκε στη ψαλμωδία και ολόκληρο το εκκλησίασμα, λες και ήταν μια χορωδία. Η θεία λειτουργία ήδη είχε μετατραπεί, σε νεκρώσιμη τελετή. Όλοι οι εκκλησιαζόμενοι είχαν συγκλονιστεί από την ξαφνική είδηση του θανάτου του αγαπημένου τους ηγέτη. Ο νεαρός μαθητής, ο Γιώργης Αγγελιδάκης, έμεινε τόσο έκπληκτος από όλη αυτή την εκδραμάτιση των συμβάντων και την έκδήλωση της ανείπωτης θλίψης των Ρεθεμνιωτών, που δεν το λησμόνησε ποτέ στη ζωή του. Όπως μας ανέφερε όταν μας τα αφηγούνταν αυτά, ήταν τόση η αγάπη του λαού προς τον Βενιζέλο, και που εκφράστηκε με αυτόν τον τρόπο, που μόνο όσοι έτυχαν αυτόπτες μάρτυρες θα μπορούσαν να την κατανοήσουν!
Η τελευταία νουθεσία!
Η δεύτερή μας ιστορία, αφορά ένα περιστατικό που διαδραματίστηκε αρχές της δεκαετίας του 1990, στο χωριό Πηγή του Ρεθύμνου. Μας το αφηγήθηκε με περίσια παραστατικότητα, ο καθηγητής Γιώργης Αλεξανδράκης. Την χρονιά αυτή και όντας καθηγητής σε Πανεπιστήμιο της Αμερικής, είχε βρεθεί στο χωριό του, την Πηγή του Ρεθύμνου. Ένας αδελφός του πατέρα του με κλωνισμένη την υγεία του, βρισκόταν ανήμπορος στο κρεββάτι. Όταν ο Γιώργης το έμαθε, σκέφτηκε να τον επισκεφτεί, ώστε να προλάβει να τον δεί ζωντανό, αφού του είπαν πως ήταν με βεβαρημένη υγεία. Όταν έφτασε στο σπίτι του θείου του, του άνοιξε η σύζυγός του, που τον καλωσόρισε και τον έβαλε να καθίσει στο μοναδικό δωμάτιο που είχε το σπίτι. Στην άκρη του δωματίου υπήρχε ένα κρεβάτι, όπου βρίσκονταν ξαπλωμένος ο γέροντας θείος του. Η θεία του πλησίασε στο κρεβάτι και επειδή ο γέροντας είχε σοβαρό πρόβλημα και με την ακοή του, έσκυψε και του είπε στο αυτί. – Ήρθε ο Γιώργης του Κωστή, ο ανιψιός σου, να σε δει. Μετά, η θεία κάλεσε τον Γιώργη να πλησιάσει. Ο Γιώργης πλησίασε, καλημέρισε τον θείο του, και κάθισε σε μια καρέκλα που ήταν δίπλα στο κρεβάτι. – Θείε μου πώς είσαι ; τον ρώτησε. Ήταν φανερό πως η κατάσταση της υγείας του ήταν πολύ βεβαρημένη. Εκείνος σήκωσε τα μάτια του, τον κοίταξε, και με μια απότομη κίνηση πετάχτηκε, και ανακάθησε στο κρεβάτι. Τον κοίταξε μέσα στα μάτια και με τρεμάμενη φωνή του είπε : -- Και μην ξεχνάς παιδί μου, πως είσαι Βενζελικός! Δεν είπε τίποτε άλλο. Αμέσως μετά, ο γέροντας έγειρε πάλι στο κρεβάτι και έκλεισε τα μάτια του. Ο Γιώργης τρομαγμένος σηκώθηκε και η θεία του ήρθε δίπλα του. Ο Γιώργης, δεν ξαναείδε τον θείο του. Τα τελευταία λόγια που του είπε, ήταν εκείνη η συμβουλή-υπενθύμιση. Ήταν η παρακαταθήκη ζωής που άφηνε σαν την τελευταία του επιθυμία ή αλλιώς, την τελευταία του νουθεσία προς ένα απόγονό του! Του άφηνε σαν απαράβατη παραγγελία, το να μην λησμονήσει ποτέ την πολιτική του τοποθέτηση, ωσάν αυτό να ήταν η μεγαλύτερη οντολογική του υποχρέωση. Ήταν ίσως το πολυτιμότερο που σκέφτηκε ότι έπρεπε να τηρηθεί και να μην λησμονηθεί ποτέ! Τόση αξία είχε για τον γέροντα, που παρ΄όλο που έφευγε από τη ζωή, το να τηρηθεί, η υπόσχεση ζωής και δράσης της οικογένειάς του, όπως εκείνος την ένιωθε έναντι του πολιτικού ηγέτη που πίστεψε και που τον είχε δικαιώσει στη ζωή του !
Η ξυλόγλυπτη προσωπογραφία
Η τρίτη μας ιστορία αναφέρεται σε μια συνάντηση που είχε στα Ανώγεια Ρεθύμνου ένας παραδοσιακός καλλιτέχνης ξυλογλύπτης με έναν δημοσιογράφο.Η συνάντηση αυτή, διαμείφθηκε στα Ανώγεια Ρεθύμνου ανάμεσα στον γέροντα Αλκιβιάδη Σκουλά, ή ‘’Γρυλιό’’όπως τον είχαν ονοματίσει οι χωριανοί του, που ήταν ένας σπουδαίος λαϊκός καλλιτέχνης, αυτοδίδακτος ξυλογλύπτης, και σε έναν δημοσιογράφο. Το περιστατικό συνέβη την δεκαετία του ΄80. Ο δημοσιογράφος είχε επισκεφθεί τον Γρυλιό, στο χώρο που χρησιμοποιούσε σαν εργαστήριο, και είχαν μια πολύωρη συζήτηση για το πώς ξεκίνησε και πως εμπνέονταν τα έργα του. Σε κάποια στιγμή της συζήτησής τους, ο δημοσιογράφος του ανέφερε πως είχε παρατηρήσει ότι πολλά δημιουργήματά του, αναπαριστούσαν την μορφή του Ελευθέριου Βενιζέλου. --Πως συνέβη αυτό ; τον ρώτησε ο δημοσιογράφος. -- Τι να σου πω παιδί μου ! του απάντησε ο Γρυλιός. -- Όταν ξεκινώ μια κεφαλή, και εννοούσε μια ξυλόγλυπτη προσωπογραφία, πάντα στο τέλος, μου βγαίνει Βενιζέλος! Εκτιμούμε πως ο Γρυλιός απάντησε έτσι αστειευόμενος. Όμως ήταν τόσο αυθόρμητη και από καρδιάς η απάντησή του, εντελώς ενστικτώδης, που φανέρωνε το πόσο υψηλά στην αξιακή κλίμακα για αυτόν, ήταν ο Ε. Βενιζέλος. Η προσωπική του αυτή εκτίμηση, ήταν εκείνη που προκαλούσε το καλλιτεχνικό ένστικτο του καλλιτέχνη, και κατά τα λεγόμενά του, τον οδηγούσε στο να επαναλαμβάνει να αποτυπώνει την μορφή του Ε. Βενιζέλου.
Το χώμα της Κρήτης και ο’’ ήρωας’’
Στις 30 του Μάρτη του ΄36, μπορεί το νοτισμένο χώμα του Μαρτιού στη Κρήτη με ευλάβεια να αγκάλιασε ‘’τον ήρωά’’ του, όμως το πολιτικό πρόσωπο θρύλος για το νησί αλλά και για ολόκληρη τη χώρα, ποτέ δεν έπαψε να είναι ‘’παρών’’ ! Το αντιμοναρχικό του πνεύμα με την έννοια της αμφισβήτησης του κληρονομικού δικαιώματος των διαδόχων να διαφεντεύουν τις τύχες του Ελληνικού λαού, ενέπνευσε γενιές και γενιές Ελλήνων. Η πολιτική του ευθύτητα και η παραδειγματική του εντιμότητα, τόσο έναντι των πολιτικών του αντιπάλων όσο και έναντι ολόκληρου του λαού του, έμειναν ως οιωνοί παράδειγμα προς μίμηση. Πρωταρχική πεποίθησή του ήταν το ότι ο πολιτικός για να μπορέσει να βοηθήσει πραγματικά τον τόπο του, θα πρέπει να χτίζει τόσο μακρινό όραμα, όσο σηκώνει η σκιά του και ακόμη μακρύτερο. Συγχρόνως όμως, το όραμά του αυτό, πάντα κατά τον Βενιζέλο, θα πρέπει πάντα να μπορεί να το υποστηρίζει, και να το παλεύει με σωφροσύνη και πάθος συνάμα!
