Η κόρη του Μιχάλη Γιαννακάκη Αμαλία διηγείται: «Η οικογένεια του πατέρα μου Μιχάλη καταγόταν από το Σεβδίκιοϊ της Μικράς Ασίας (σημερινό Γκαζιεμίρ). Συμφώνα με διηγήσεις, ο παππούς μου Γιάννης Γιαννακάκης ύψωσε την ελληνική σημαία στο παραλιακό χωριό του, στον διωγμό του 1914, και εξαιτίας αυτής της πράξης κυνηγήθηκε. Για να γλιτώσει μπήκε σ’ ένα πλοιάριο και άγνωστο πώς βρέθηκε στην Αμερική. Η οικογένεια βέβαια καταγόταν απ’ τους Λάκκους Σφακίων.

»Σε ηλικία 20 ετών, ο παππούς μετανάστευσε στην Αμερική, όπου εργάστηκε ως σερβιτόρος. Επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του, την Κρήτη, και αποφάσισε να ζήσει στο Ρέθυμνο, όπου έκαμε οικογένεια με την Αμαλία το γένος Τζέληση, με καταγωγή απ’ το Ατσιπόπουλο. Τα τέσσερα αδέλφια του παππού μου έζησαν στο Ηράκλειο. Ο Γιάννης Γιαννακάκης άνοιξε καφενεδάκι στη Μεγάλη Πόρτα, πλάι στο κρεοπωλείο των αδελφών Κάρταλη, στο πλάτωμα της οδού Βοσπόρου (2023: τουριστικά είδη Μανόλη Μεταξάκη) πριν κατηφορίσει κανείς στη Μικρή Αγορά, απέναντι απ’ το πηγάδι. Όταν συνταξιοδοτήθηκε, το καφενεδάκι ενοικιάστηκε απ’ τους αδελφούς Ερμή, που το μετέτρεψαν σε παντοπωλείο-οπωροπωλείο. Δεξιότερα βρισκόταν το τυροπωλείο Μαρκουλάκη.

»Η οικογένεια Γιαννακάκη κατοίκησε στην οδό Πάνου Κορωναίου. Ο Γιάννης με την Αμαλία απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον Αθανάσιο (1916), την Αντιγόνη (1918), τον Μιχάλη (1920) και την Παναγιώτα (1921). Ο Αθανάσιος εργάστηκε ως τραπεζιτικός υπάλληλος. Η Αντιγόνη εργαζόταν στο φαρμακείο Νησιανάκη και αργότερα μετοίκησε στην Αθήνα, όπου έκαμε οικογένεια με τον Παναγιώτη Τάτση. Η Παναγιώτα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κιοσέογλου, με τον οποίο έζησαν στην Αθήνα αρχικά εργάστηκε ως καθηγήτρια Γυμναστικής Αγωγής και αργότερα στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.

»Στα μέσα δεκαετίας του 1930, ο πατέρας μου Μιχάλης Γιαννακάκης ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο Αρρένων, ζώντας σ’ ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον. Έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης. Μετά την κατοχή, υπηρέτησε την πατρίδα και στη συνέχεια κατετάγη στη Χωροφυλακή ως έφεδρος αξιωματικός, υπηρετώντας στο Ρέθυμνο. Αργότερα παραιτήθηκε απ’ τη Χωροφυλακή και ξεκίνησε να απασχολείται στο λαδεμπορικό των αδελφών Φραγάκη, των ονομαζόμενων και Καψαλιανών. Η επιχείρηση είχε την έδρα της στην πλατεία Τεσσάρων Μαρτύρων και οι λαδαποθήκες βρίσκονταν στην περιοχή του Κουμπέ, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Όλα αυτά, ως το 1952-1953 που αποφάσισε ν’ αρχίσει δική του επιχείρηση, στην πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη».

ΤΟ ΧΟΝΔΡΕΜΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ

Στην πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη νοίκιασε το κατάστημα ιδιοκτησίας Δημητρίου Καλοκύρη, που έμελλε να γίνει πεθερός του, αφού ο Μιχάλης Γιαννακάκης παντρεύτηκε την κόρη του. Παλαιότερα, το οίκημα Καλοκύρη λειτουργούσε ως εστιατόριο από τον ιδιοκτήτη του που, όταν συνταξιοδοτήθηκε, αποφάσισε να το νοικιάσει στον Μιχάλη. Ο Καλοκύρης ήταν απ’ τους πρώτους Ρεθεμνιώτες που έφεραν στον Άγνωστο οχήματα Δ.Χ., προκειμένου να μεταφέρουν προϊόντα σ’ ολόκληρη την επαρχία. Η καταγωγή της οικογένειας Καλοκύρη ήταν απ’ τις Αλόιδες Μυλοποτάμου».

Η Αμαλία συνεχίζει τη διήγησή της: «Ο πατέρας μου, στο κατάστημα του Δημητρίου Καλοκύρη που νοίκιασε, (2024: Νικολουδάκης σημερινό ανταλλακτήριο και πώληση προϊόντων για αλλοδαπούς επισκέπτες), εγκαινίασε εμπόριο χονδρικής. Παράλληλα, στο βάθος του καταστήματος, είχε κατασκευάσει ελαιοδεξαμενές για να εμπορεύεται και ελαιόλαδο που μεταπρατούσε απ’ τους Καψαλιανούς. Εκτός απ’ αυτές, είχε εγκαταστήσει και ψηλές ντίνες ελαιολάδου. Στον πάνω όροφο, ζούσε η οικογένεια του Δημήτρη Καλοκύρη, του μετέπειτα παππού μου. Από το χονδρεμπορικό, το οποίο είχε ράφια ως το ταβάνι, οι πελάτες αγόραζαν από ρύζι και μακαρόνια σε πεντόκιλες συσκευασίες, μέχρι και αλεύρι, όσπρια, κονσέρβες, απορρυπαντικά και αλίπαστα. Αργότερα, θυμάμαι, εμπορευόταν και γκαζοτενεκέδες, βούρτσες ασβεστώματος και σαπούνι. Αριστερά της εισόδου, υπήρχε μια μικρή πόρτα που επικοινωνούσε με τη σκάλα, για τον πάνω όροφο, στον οποίο ζούσε η οικογένεια Καλοκύρη. Όταν παντρεύτηκαν οι γονείς μου, το σπίτι αυτό έγινε το πατρικό μας. Μετά την πορτούλα, υπήρχε το γραφείο του πατέρα μου, η πλάστιγγά για τα ζυγίσματα, μια ζυγαριά με οκάδες κι ένα ντουλαπάκι στο κούφωμα της σκάλας, το οποίο χρησίμευε ως μπεζαχτάς. Προς τα πίσω, πάνω σε παλέτες, τοποθετούνταν τα σακιά με το ρύζι και τα όσπρια και τα άλευρα. Το μαγαζί είχε μεγάλο βάθος κι έβγαινε στο δρομάκι της οδού Γερακάρη, πίσω απ’ τους Ενετικούς στρατώνες (stradioti). Είχε και από εκεί είσοδο τότε, που χρησίμευε για τη μεταφορά του ελαιολάδου. Θυμάμαι τα φορτηγά, που έρχονταν απ’ την Αθήνα να ξεφορτώνουν στην πλατεία τα προϊόντα που τότε ήταν κυκλική. Αλεύρι αγόραζε απ’ τους Κυλινδρόμυλους Κρήτης. Έφερνε επίσης εβαπορέ και ζαχαρούχο γάλα Βλάχας, roast beef και σαρδέλες. Θυμάμαι και την έντονη μυρωδιά του φρέσκου σαπουνιού. Πουλούσε κυρίως χονδρική και είχε πελάτες κυρίως απ’ την επαρχία, οι οποίοι διατηρούσαν μικρά παντοπωλεία στα χωριά τους, στο Αμάρι και τον Μυλοπόταμο. Στην επιχείρηση βοηθούσε και η μητέρα μας. Από κάποια στιγμή και μετά, άφησε το εμπόριο ελαιολάδου και επικεντρώθηκε στα εδώδιμα αποικιακά. Ήταν η χρονιά που οι αδελφοί Μανόλης και Νίκος Μπιρλιράκης λειτούργησαν το λαδεμπορικό τους στην πλατεία Αγνώστου. Ο πατέρας μου τους έδωσε όλο τον εξοπλισμό και όσο ελαιόλαδο του είχε μείνει.

»Αξημέρωτα, έπινε τον καφέ του και κατέβαινε στο μαγαζί, γιατί οι πρώτοι επαρχιώτες έρχονταν στον Άγνωστο τέτοια ώρα με τα λεωφορεία για τα ψώνια τους. Στις 9, κατέβαινε και η μητέρα μου κι εκείνος έφευγε για να φάει μακαρόνια με κιμά και λίγα συκωτάκια στο εστιατόριο Λεμονάκη, με το οποίο γειτόνευαν ή σε εκείνο του Λάμπρου Σηφακάκη. Παρέα έκανε με τους Πολιουδάκηδες και τους Μπιρλιράκηδες, με τους οποίους έγινε και σύντεκνος. Το μεσημέρι δεν έκλεινε, αλλά έβαζε μια καρέκλα στην πόρτα κι ανέβαινε να ξεκουραστεί στο σπίτι. Οι πελάτες ήξεραν ότι θα επέστρεφε στο μαγαζί στις 4. Υπήρχε εμπιστοσύνη και δεν φοβόταν μην έμπαινε κάποιος να κλέψει κάτι, όση ώρα εκείνος απουσίαζε. Στο μαγαζί έμενε ως τις 8 το βράδυ. Η δουλεία ήταν λιγοστή το απόγευμα. Περισσότερο έκαναν παρέα κι έπαιζαν τάβλι οι γείτονες στο πεζοδρόμιο της πλατείας. Σ’ εκείνο το πεζοδρόμιο παίζαμε κι εμείς ως παιδιά της γειτονιάς. Το 1974, ο πατέρας μου συνταξιοδοτήθηκε και το μαγαζί νοικιάστηκε στον φαρμακοποιό Νίκο Νικολουδάκη.

»Ως εργένης, ο πατέρας μου ήταν ιδιαίτερα συμπαθής στον ιδιοκτήτη του μαγαζιού, τον Δημήτρη Καλοκύρη. Γι’ αυτό κι εκείνος του προξένεψε τη μεγαλύτερη θυγατέρα του. Η οικογένεια Καλοκύρη είχε τρία παιδιά: τον καθηγητή Αρχαιολογίας Κωνσταντίνο Καλοκύρη, τη μητέρα μου Ελένη και την δασκάλα Ελευθερία Μανούσου Μανούσακα, που έζησε στο Ηράκλειο. Ο γάμος τους έγινε το 1955. Η μητέρα της και γιαγιά μου Χρυσή ήταν κόρη του παπα-Μάρκου Πλυμάκη απ’ την Ασή Γωνιά. Το 1958, γεννήθηκα εγώ (μιλάει η Αμαλία) και είμαι μοναχοπαίδι. Μικρή, έκανα σκανδαλιές στο μαγαζί, όπως κάποτε που έχυσα το ρύζι απ’ τα σακιά. Παρ’ όλη την αναστάτωση, ο πατέρας μου δεν με μάλωσε. Ήταν άνθρωπος σοβαρός αλλά με χιούμορ. Θυμάμαι και τον παππού μου, τον Ιωάννη Γιαννακάκη, να έρχεται στο μαγαζί καλοντυμένος με το γραβαντάκι του και να επιβλέπει την πελατεία και τις πωλήσεις στο μαγαζί. Υπήρχε μια σεζ λόγκ πολυθρόνα κι εκεί καθόταν, μιλώντας με τους πελάτες τους και τους γείτονες και χαζεύοντας τους περαστικούς. Κάθε Σάββατο βράδυ, οι γονείς μου πήγαιναν περίπατο και τις Κυριακές θυμάμαι να κάνομε εκδρομές συχνά. Ο πατέρας είχε αγοράσει ένα τζιπάκι και κάναμε εκδρομές στα χωριά.

»Αδελφικοί φίλοι ήταν με τον Μανόλη Μαραγκουδάκη, που είχε το κατάστημα ψιλικών ειδών στην οδό Αρκαδίου. Θυμάμαι να με κατεβάζει ο πατέρας μου στο ψιλικατζίδικο τις ημέρες των Χριστουγέννων κι ο Μανόλης Μαραγκουδάκης να μου λέει να διαλέξω όποιο παιχνίδι ήθελα. Ήταν τόσο αγαπημένοι φίλοι, που απεβίωσαν την ίδια ημερομηνία. Καλή παρέα έκανε επίσης με τους αδελφούς Μπιρλιράκη και τον Αντώνη Πολιουδάκη.

»Όταν άφησε το μαγαζί, ασχολήθηκε με τις ελιές του στο Ατσιπόπουλο. Φύτευε και περβολικά. Ήταν ήρεμος άνθρωπος, με αξίες. Χαμηλών τόνων, δεν ήθελε καβγάδες με τους πελάτες ή τους προμηθευτές. Όταν έκλεισε το μαγαζί, άφησε ένα βιβλίο με πολλά βερεσέδια. Η συμβουλή του ήταν να προσέχω. Ήθελε να κρατάει τους τύπους, όπως το να τρώμε μαζί το μεσημέρι και να εκκλησιαζόμαστε τις Κυριακές. Πολλές φορές, τις Κυριακές πηγαίναμε στο σπίτι του παππού μου στην Πάνου Κορωναίου για φαγητό, από τότε που έχασε σε νεαρή ηλικία τη γιαγιά μου. Τον θυμάμαι να μου λέει: διάβασε και μετά πήγαινε να πάρεις από τον Άγγελο Νικολαΐδη γλυκό. Ο Μιχάλης Γιαννακάκης έφυγε από τη ζωή το 1995. Ήταν ένας γλυκός άνθρωπος, που αγαπούσε την οικογένειά του. Έχω μια γλυκιά ανάμνηση του πατέρα μου…»

Ευχαριστούμε την κ. Αμαλία Γιαννακάκη για τις αναμνήσεις και τις φωτογραφίες που μας παραχώρησε για το αφιέρωμα στον πατέρα της