Νέο νόμο για τη διαδικασία ίδρυσης και λειτουργίας χώρων προσευχής στην Ελλάδα ετοιμάζει το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, όπως δηλώνει στην «Κ» η αρμόδια υπουργός Νίκη Κεραμέως. «Ο νέος νόμος θα αλλάξει το ισχύον νομικό πλαίσιο το οποίο ανάγεται στην εποχή του Ιωάννη Μεταξά, με στόχο όλοι οι πολίτες της Ελλάδας να επιτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα με ασφάλεια και σεβασμό των δικαιωμάτων όλων», τονίζει η ίδια. Ηδη, η ελληνική κυβέρνηση στέλνει –εντός και εκτός Ελλάδος– σαφές πολιτικό μήνυμα για την προάσπιση και τήρηση των θρησκευτικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών που ζουν στη χώρα μας.
Συγκεκριμένα, το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προχώρησε στις πρώτες διαπιστωτικές πράξεις νόμιμης λειτουργίας ήδη λειτουργούντων χώρων προσευχής ιστορικών θρησκευτικών κοινοτήτων της Ελλάδας. Πρόκειται για πέντε εκκλησίες των Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος και τρία ιστορικά, μουσουλμανικά τεμένη σε Κω και Ρόδο, δύο νησιά όπου ζουν περίπου 3.000 Eλληνες μουσουλμάνοι. Οι άδειες δόθηκαν για το Ντεφτεντάρ Τζαμί και το Χασάν Πασά Τζαμί στην Κω, καθώς και για το Τέμενος Ιμπραήμ Πασά στη Ρόδο. Συνολικά, υπολογίζεται ότι περίπου 500 χώροι λατρείας που λειτουργούν επί δεκαετίες στην Ελλάδα, δεν έχουν την απαραίτητη άδεια.
Ειδικότερα, πολλοί παλαιοί χώροι λατρείας διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων, ακόμα και ιστορικών, δεν έχουν λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας, και παρά ταύτα λειτουργούν διαρκώς και αδιαλείπτως επί πολλές δεκαετίες. Ενδεικτικά, σημαντικός αριθμός από αυτούς τους λατρευτικούς χώρους είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν ακόμα και πριν από την έναρξη ισχύος του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου το 1938-1939.
Ωστόσο, όπως αναφέρει εγκύκλιος του γενικού γραμματέα Θρησκευμάτων Γεωργίου Καλαντζή, η πολύχρονη εκκρεμότητα περί της νομιμότητας της λειτουργίας τους, παρόλο που δεν έχει αμφισβητηθεί ευθέως από τη δημόσια διοίκηση ή να έχει διακοπεί η λειτουργία τους, δημιουργεί σοβαρά πρακτικά προβλήματα στις σχέσεις των θρησκευτικών κοινοτήτων και των δημοσίων υπηρεσιών και στην καθημερινή λειτουργία και αποστολή των κοινοτήτων αυτών.
Οι προτεραιότητες
Η εγκύκλιος επικεντρώθηκε στην ανάγκη να προστατευθεί η ασφάλεια και η υγεία των συναθροιζόμενων πιστών στους χώρους λατρείας, σύμφωνα με τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις και τη νομιμότητα ή μη των οικοδομών που αυτές ορίζουν ανά κατηγορία και χρόνο κατασκευής τους, αλλά και στην «ανάγκη καταχώρισης στο τηρούμενο μητρώο των υπευθύνων θρησκευτικών λειτουργών των χώρων αυτών, προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση των ληξιαρχείων για τις ιερουργίες με αστικές συνέπειες που τελούν και να διασφαλιστεί η δημόσια τάξη αλλά και τα πάσης φύσεως δικαιώματα των πολιτών».
Βεβαίως, πολλοί θεωρούν ότι κρισιμότερο όλων είναι το γεγονός ότι η τυχόν διατήρηση αυτής της εκκρεμούς κατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε προσβολή των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των θρησκευόμενων και των θρησκευτικών κοινοτήτων, χωρίς να δικαιολογείται από την αρχή της αναλογικότητας. Δηλαδή, να βρεθεί η Ελλάδα κατηγορούμενη ότι δεν τηρεί τα συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των θρησκευτικών κοινοτήτων, από τρίτες, γειτονικές χώρες.
Ετσι, ο κ. Καλαντζής ζήτησε από τις θρησκευτικές κοινότητες να αδειοδοτήσουν τους χώρους λατρείας που λειτουργούσαν πριν από τις 9 Αυγούστου 1955, πριν δηλαδή από την έναρξη ισχύος του συστήματος έκδοσης οικοδομικών αδειών, ώστε το κτίσμα να θεωρείται νομίμως υφιστάμενο. Πρόκειται για περίπου 500 χώρους σε όλη την Ελλάδα (η πλειονότητά τους, σε χρήση μουσουλμάνων στη Θράκη), και οι υπόλοιποι εξ αυτών της Καθολικής Εκκλησίας, των Ορθοδόξων Αρμενίων, των μουσουλμάνων της Θράκης (τεμένη, τεκέδες, μεστζίτ, τζεμ, τζεμεβί) και των Δωδεκανήσων, Εβραϊκές Συναγωγές, ναοί των παλαιοημερολογιτών και λίγοι των προτεσταντών.
Οπως ανέφερε η κ. Κεραμέως στην «Κ»: «Η θρησκευτική ελευθερία είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που προστατεύεται από το Σύνταγμα. Η εγκύκλιος του 2018 για την αδειοδότηση των χώρων προσευχής που λειτουργούσαν πριν από το 1955 και εξακολουθούν να λειτουργούν αδιάλειπτα μέχρι σήμερα, τακτοποιεί με επωφελή τρόπο τόσο για το κράτος όσο και για τους πολίτες μια εκκρεμότητα που δημιουργούσε ανασφάλεια αλλά και γραφειοκρατικά προβλήματα σε ιστορικές θρησκευτικές κοινότητες Ελλήνων πολιτών. Δεν μπορεί μια φιλελεύθερη πολιτεία να αφήνει τέτοιου είδους εκκρεμότητες. Θα υπάρξει συνέχεια και με άλλες ιστορικές θρησκευτικές κοινότητες. Προετοιμάζουμε ήδη το επόμενο βήμα μας που είναι ένας καινούργιος νόμος για τη διαδικασία ίδρυσης και λειτουργίας χώρων προσευχής στην Ελλάδα».
Ευχαριστήριες επιστολές
Μετά τη χορήγηση των διαπιστωτικών πράξεων για χώρους ορθοδόξων Αρμενίων καθώς και μουσουλμάνων σε Κω και Ρόδο, το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έλαβε επιστολές ευχαριστίας από τις οικείες θρησκευτικές κοινότητες. «Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε θερμά για τις ενέργειες του υπουργείου σας, ώστε οι αρμενικές Ορθόδοξες εκκλησίες να έχουν νόμιμη λειτουργία χώρου λατρείας» αναφέρει σε επιστολή του προς την κ. Νίκη Κεραμέως το Εθνικό Κεντρικό Συμβούλιο της Μητρόπολης Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος. «Το υπουργείο δείχνει πόσο στηρίζει και είναι κοντά στη μουσουλμανική κοινότητα του νησιού. Ευχαριστούμε τον γ.γ. Θρησκευμάτων κ. Γιώργο Καλαντζή και ιδιαίτερα την υπουργό κ. Νίκη Κεραμέως για την άμεση υλοποίηση και ολοκλήρωση των αδειών λειτουργίας για τα δύο τεμένη» ανέφερε το Βακούφ Κω, σε μία κίνηση με ισχυρά μηνύματα. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αποσιώπησαν την αδειοδότηση και τις δηλώσεις των Ελλήνων μουσουλμάνων της Κω ενώ, όπως υποστηρίζουν κυβερνητικές πηγές, συχνά είναι τα παραπλανητικά άρθρα εναντίον της Ελλάδας για τους μουσουλμάνους Ρόδου και Κω.
Την ίδια στιγμή, προχωρούν οι εργασίες για την έναρξη λειτουργίας του τεμένους στον Βοτανικό. Τις επόμενες ημέρες θα συνεδριάσει η διοικούσα επιτροπή του για να λάβει αποφάσεις σχετικές με τις συμβάσεις ασφάλειας και καθαριότητάς του, προμήθειας υλικών και την εξασφάλιση του προσωπικού.
