Όταν είσαι μιας-κάποιας ηλικίας και πέσει στα χέρια σου ένα πολυσέλιδο βιβλίο, είναι πιθανόν να προκύψει δέος πώς θα καταφέρεις να το διαβάσεις. Δεν προκλήθηκε όμως σε εμένα κάτι τέτοιο, όταν πήρα στα χέρια μου το νέο βιβλίο του φίλου Κώστα Ν. Ψαρουδάκη, Οικονομολόγου και Νομικού, με τον τίτλο: Όταν ήμασταν μικροί, Ηράκλειο 2023, σελ. 646.
Αυτό έγινε, επειδή στις πρώτες σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας παραθέτει την…παρηγοριά: ότι δηλαδή το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τέσσερα μέρη:
Α΄ Η ζωή μας στο χωριό
Β΄Η παιδική ηλικία
Γ΄ Η σχολική ζωή
Δ΄ Κατοχή και Αντίσταση
Με τον τρόπο αυτόν δομημένη η ύλη του βιβλίου και χωρισμένη σε 48 κεφάλαια γίνεται εύκολο ανάγνωσμα, αν και αναφέρεται σε πολύ παλιά εποχή, δηλαδή στις δεκαετίες του 1930 και του 1940 στην Κρητική ύπαιθρο, όπως δηλώνεται από το εξώφυλλο του βιβλίου.
Το βιβλίο δεν είναι ιστορικό, αλλά έχει πλήθος στοιχείων ιστορικών, σε μια εποχή που ήταν η ζωή τελείως διαφορετική στα χωριά της Κρήτης που έσφυζαν από ζωή και δημιουργία. Πολύτιμα στοιχεία για την γνώση της ζωής και της κοινωνίας αντλεί ο αναγνώστης διαβάζοντας το κεφάλαιο της προτίμησής του κάθε φορά που πιάνει στα χέρια του το πολυσέλιδο βιβλίο.
Το Αποδούλου είναι το χωριό του συγγραφέα και στο χωριό αυτό αναφέρονται οι περιγραφές των αναμνήσεών του. Η ζωή όμως ήταν ίδια, σχεδόν, σε όλα τα χωριά του Αμαρίου, του Ν. Ρεθύμνου και της Κρήτης ολόκληρης. Έτσι ο αναγνώστης μπορεί να αναπλάσει τη ζωή σε όλα τα χωριά, που με λίγες διαφορές, είχαν σχεδόν ομοιόμορφη οικονομία, κοινωνία, καθημερινότητα, χαρές και λύπες. Τότε έπαιρναν τα πάντα από τη φύση με σκληρή εργασία: Λάδι, ψωμί, όσπρια, λαχανικά, τυρί, γάλα, κρέας. Δούλευαν σκληρά από ήλιο σε ήλιο αλλά ήταν ολιγαρκείς και ευτυχισμένοι.
Αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα που βλέπει συνεχώς τον εαυτό του κοντά στα συνήλικά του παιδιά, υπάρχουν, όπως είναι αυτονόητο, άφθονα σε όλο το βιβλίο, αφού με επίκεντρο τα προσωπικά βιώματα του «βλέπει» και εξετάζει-περιγράφει τη ζωή εκείνης της εποχής με τα σπουδαία λαογραφικά στοιχεία της.
Ο φίλος Κώστας Ν. Ψαρουδάκης έχει ως συγγραφέας μια ιδιαιτερότητα: Έγινε συγγραφέας μετά τα ογδόντα του. Έχει τεράστια μνήμη, αλλά και σημειώσεις πολλές και πολύτιμες ακόμα και δεξιοτεχνία στη διαφύλαξη χρήσιμων αποδεικτικών στοιχείων και τεκμηρίων. Έτσι, προσθέτει ουσιαστικές πληροφορίες-αναμνήσεις και στοιχεία ενδιαφέροντα διευρύνοντας της πνευματική ζωή του Αποδούλου σημαντικά.
Για να πάρει μικρή γεύση από το βιβλίο ο αναγνώστης αναφέρομαι σε στοιχεία που υπάρχουν στο κεφάλαιο 47 (Δεκαπενταμερίες), δηλαδή τη δεκαπενταήμερη υποχρεωτική απασχόληση των ανδρών στα λεγόμενα «έργα», όπως ήταν το αεροδρόμιο του Τυμπακίου και η χάραξη δρόμων με τον κασμά.
Εκεί μαθαίνουμε ότι και οι γυναίκες έκαναν συχνά δεκαπενταμερίες υποχρεωτικής εργασίες για τους Γερμανούς. Ότι στο αεροδρόμιο του Τυμπακίου τις ανάγκαζαν να τηγανίζουν σε 8 τεράστια τηγάνια πατάτες για να μεταφερθούν από το αεροδρόμιο του Τυμπακίου για τη στρατιά του Ρόμελ στην Αφρική.
Μαθαίνουμε ακόμα ότι η αντίσταση συνιστούσε στις γυναίκες να βάλουν πολύ αλάτι στις πατάτες για να διψάζουν περισσότερο στην έρημο της Αιγύπτου οι Γερμανοί στρατιώτες.
Γεμάτο από τέτοιες σημαντικές λεπτομέρειες είναι το νέο βιβλίο. Με τις καίριες φωτογραφίες το κείμενο γίνεται παραστατικότερο.
Εύχομαι υγεία και δύναμη στον φίλο Κώστα και να τυπώσει σύντομα το τρίτο βιβλίο του.
Θ. Πελαντάκης
