ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΜΟΥΡΤΖΑΝΟ
Σήμερα τα γνωρίζουμε ως αναψυκτικά «Ίδη». Παλαιότερα ονομάζονταν «ΜΑΧΑ» λόγω της ομώνυμης πηγής νερού στο χωριό Φουρφουρά του Δήμου Αμαρίου, όπου εδώ και σχεδόν 70 χρόνια παράγονται τα παραδοσιακά αναψυκτικά της οικογένειας Μουρτζανού!
Πρόκειται για μια από τις τοπικές επιχειρήσεις που συνεχίζουν να πρωτοπορούν και να αντέχουν μέσα στις συνθήκες μιας εποχής, που δεν είναι καθόλου ευνοϊκές για κανέναν μικρομεσαίο, τοπικό επιχειρηματία. Όμως η ποιότητα των προϊόντων στην προκείμενη περίπτωση και το μεράκι των ιδιοκτητών, δημιούργησαν τις κατάλληλες «αντιστάσεις» αλλά και τα «αντισώματα» εκείνα, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα να έχουμε ακόμα στο τραπέζι μας αναψυκτικά που παράγονται στον τόπο μας από ανθρώπους δικούς μας. Και τούτο δεν είναι μια απλή υπόθεση.
Διανύουμε μια ιδιαίτερα δύσκολη εποχή. Η δεκαετής οικονομική κρίση και η πανδημία που ακολούθησε, προκάλεσαν και συνεχίζουν να προκαλούν ένα δυσμενέστατο πλαίσιο για τον τοπικό επιχειρηματικό κόσμο, κυρίως τους μικρομεσαίους, οι οποίοι κλήθηκαν να αναμετρηθούν σε ένα αγώνα επιβίωσης, ο οποίος για πολλούς υπήρξε άνισος και καταστροφικός.
Αυτή την ίδια εποχή, η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η χρήση του ίδιου νομίσματος από αρκετές χώρες της Ευρώπης, η κοινές πολιτικές που εφαρμόζονται και η ανοιχτή καταναλωτική αγορά, προφανώς δημιουργούν σκληρές ανταγωνιστικές συνθήκες για τους τοπικούς επιχειρηματίες.
Στην περίπτωση που εξετάζουμε σήμερα, το τοπικό αναψυκτικό έχει να αναμετρηθεί με αντίστοιχα πολυεθνικών εταιρειών και για να γίνει πιο απλό και κατανοητό, το παραδοσιακό «Μπιράλ Ϊδη» από χαρούπια του Φουρφουρά προφανώς και έχει απέναντι του … την Coca Cola, με ό,τι αυτό συνεπάγεται!
Ευτυχώς, μέσα σε αυτό το κλίμα, είναι διάχυτη πλέον η αντίληψη της επιστροφής στα τοπικά προϊόντα. Οι σύγχρονες παραγωγικές γενιές, έχουν πιο ισχυρή την αντίληψη της δημιουργίας μονάδων που θα παράγουν τοπικά προϊόντα και παρά τις αντιξοότητες κάποιοι τα καταφέρνουν καλά.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Για αυτό σπεύσαμε έως τον Φουρφουρά, όπου ο επιχειρηματίας Χριστόφορος Μουρτζανός, συνεχίζει με επιτυχία την παραγωγή αναψυκτικών σε μια επιχείρηση που συνεχώς εκσυγχρονίζεται και ανταποκρίνεται με επιτυχία στις προκλήσεις των εποχών . Εκείνος την παρέλαβε από τον πατέρα του, Φίλλιπο Μουρτζανό, και φιλοδοξεί να συνεχίσουν τα παιδία του.
Αναψυκτικά «Ίδη» από τον Φουρφουρά Αμαρίου, λοιπόν, και όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε τα μαθαίνουμε από την συνέντευξη του Χριστόφορου Μουρτζανού, που ακολουθεί.
Πώς ξεκίνησε η λειτουργία της επιχείρησης σας; Ποιος είχε την ιδέα και πως εξελίχθηκε από τα τέλη της δεκαετίας του ’40 έως σήμερα;
Μετά τον εμφύλιο πόλεμο, η ανάγκη για επιβίωση οδηγούσε κάθε νέο, όπως και τον πατέρα μου, Φίλιππο Μουρτζανό, να αναζητήσει εργασία.
Αφού απολύθηκε από τον στρατό, έπειτα από θητεία τεσσάρων χρόνων, επέστρεψε στον Φουρφουρά και εμπνεύστηκε δύο ιδέες. Πρώτον, την καλλιέργεια κίτρου, το οποίο είχε πολύ καλή τιμή για την εποχή. Δεύτερον, την ίδρυση εμφιαλωτηρίου αναψυκτικών με χειροκίνητα τότε μηχανήματα. Εκείνη την περίοδο, σε κάθε μεγάλο χωριό της Κρήτης άνοιγαν ένα ίσως και δύο εμφιαλωτήρια. Το αναψυκτικό που εμφιαλωνόταν τότε ήταν μόνο η γκαζόζα. Αργότερα, την δεκαετία του 60' άρχισαν στην Κρήτη να εμφιαλώνονται οι χυμοί και το περίφημο "κινάλ".
Τέλη του έτους 1949 ο πατέρας μου πήγε στο Ηράκλειο για να παραγγείλει τα πρώτα χειροκίνητα μηχανήματα. Μάλιστα, συγγενικό του πρόσωπο, το οποίο τον φιλοξενούσε τον παρότρυνε με τα ίδια χρήματα να αγοράσει ένα αμπέλι μέσα στο Ηράκλειο, στην περιοχή Καμίνια. Η απάντησή του ήταν: "Αμπέλια έχω και στο χωριό. Εγώ ήρθα να αγοράσω μηχανήματα να βγάζω γαζόζες.". Και όντως αυτό έκανε. Το εμφιαλωτήριο με την επωνυμία "ΜΑΧΑ" ήταν γεγονός. Ονομασία εμπνευσμένη από την πηγή Μάχα που υδρεύει το χωριό μας Φουρφουρά (ήταν πολύ συνηθισμένο τα αναψυκτικά να παίρνουν το όνομα της πηγής του χωριού). Εκείνη την εποχή η εμφιάλωση γινόταν στις φιάλες με την λεγόμενη μπίλια. Γρήγορα, όμως, εγκαταλείφθηκαν και αντικαταστάθηκαν με φιάλες με πώμα πορσελάνης τις οποίες χρησιμοποίησε ο πατέρας μου για τα πρώτα αναψυκτικά. Στη συνέχεια καθιερώθηκε το μεταλλικό πώμα. Το 1968 με την ηλεκτροδότηση του χωριού αρχίζει και ο εκσυγχρονισμός της βιοτεχνίας με τα πρώτα ηλεκτροκίνητα μηχανήματα. Το 1984 η επιχείρηση περνάει σε μένα και αλλάζει ονομασία σε "Ίδη" (Ψηλορείτης) ως πιο εμπορική. Με την είσοδο της Ελλάδας στην Ε.Ε. οι αυξημένες προδιαγραφές απαιτούσαν την αγορά νέων μηχανημάτων με το κόστος να εκτοξεύεται. Έτσι, εκείνη την περίοδο πολλές βιοτεχνίες είτε έκλεισαν είτε εξαγοράστηκαν από πολυεθνικές όπως η 3Ε. Η αγάπη μου για την οικογενειακή επιχείρηση με οδήγησε στην απόφαση να συνεχίσω και έτσι, μέχρι το 1995 είχε εκσυγχρονιστεί πλήρως όλη η γραμμή παραγωγής. Μέχρι και σήμερα συνεχίζουμε να αναβαθμίζουμε την βιοτεχνία με σύγχρονα αυτόματα και ηλεκτρονικά μηχανήματα ακολουθώντας τις απαιτήσεις της αγοράς και τις ανάγκες της εποχής.
Πόσο δύσκολο είναι στην εποχή μας να κρατιέται μια επιχείρηση αναψυκτικών στην επαρχία;
Δυστυχώς, την σημερινή εποχή είναι αρκετά δύσκολο. Ένα βασικό πρόβλημα είναι η εγκατάλειψη της επαρχίας, οπότε πρέπει να αναζητήσεις εναλλακτικές αγορές. Επιπλέον το κόστος προμήθειας πρώτων υλών (μεταφορικά π.χ. από Θεσσαλονίκη ή Αθήνα) είναι μεγάλο λόγω απόστασης. Επίσης μεγάλος είναι και ο ανταγωνισμός με τις πολυεθνικές οι οποίες έχουν την δυνατότητα να πουλήσουν σε χαμηλότερες τιμές. Τέλος, η ανάγκη για εκσυγχρονισμό ή αλλαγές, όπως π.χ. οι συσκευασίες, απαιτεί την αγορά νέων μηχανημάτων αφού κάθε διαφορετική συσκευασία απαιτεί και άλλο μηχάνημα, σε αντίθεση με άλλες επιχειρήσεις.
Πως ανταποκρίνεται ο κόσμος στα προϊόντα σας με δεδομένο τον ανταγωνισμό των διεθνών εταιρειών αναψυκτικών;
Ο κόσμος ανταποκρίνεται με ενθουσιασμό λόγω της ποιότητας των αναψυκτικών, την παραδοσιακή γεύση τους και το ξεχωριστό άρωμα. Επίσης, ο κόσμος τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί γενικότερα προς τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα πράγμα το οποίο το εκλαμβάνουμε και εμείς από την αυξημένη κατανάλωση των προϊόντων μας.
Εσείς συνεχίζετε την παράδοση από τον πατέρα σας. Επιθυμείτε να συνεχίσουν και τα παιδιά σας; Τι σημαίνει για την οικογένεια σας αυτή η επιχείρηση;
Το εμφιαλωτήριο πέρα από επάγγελμα, είναι η ζωή μου, η αγάπη μου, η κληρονομιά μου, με λίγα λόγια το μεράκι μου. Όνειρο μου είναι να συνεχίσουν τα παιδιά μου την οικογενειακή παράδοση για τρίτη γενιά. Ωστόσο, δυστυχώς, λόγω των δύσκολων καιρών που ζούμε και του μεγάλου ανταγωνισμού με τις μεγάλες εταιρείες εμφιάλωσης αναψυκτικών δεν ξέρω πια αν είναι εφικτό.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των δικών σας προϊόντων; Τι θεωρείτε πως τα κάνει να ξεχωρίζουν;
Πέρα από την γεύση και το άρωμά τους, αυτό που κάνει τα αναψυκτικά μας να ξεχωρίζουν είναι η παραδοσιακή συνταγή που διατηρούμε. Χρησιμοποιούμε ποιοτικές πρώτες ύλες, χυμούς, ποικιλία αρωμάτων και το πολύ γευστικό νερό το οποίο έρχεται κατευθείαν από την πηγή του χωριού.
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που θέλει να ξεκινήσει να κάνει μια οποιαδήποτε επιχείρηση στην επαρχία;
Η επαρχία φυσικά έχει ανάγκη από νέες επιχειρήσεις, ωστόσο, θα είναι βιώσιμες; Οι δυσκολίες είναι πολλές: ο μικρός πληθυσμός, ο ανταγωνισμός που προείπαμε και η σχεδόν ανύπαρκτη χρηματοδότηση από το κράτος το οποίο μάλιστα απαιτεί να έχεις εξαρχής ολόκληρο το κεφάλαιο για να επιδοτηθείς από κάποιο πρόγραμμα. Παρόλα αυτά συμβουλεύω τα νέα παιδιά εάν οραματίζονται μία νέα επιχείρηση να σταθούν πρώτα στις δικές τους δυνάμεις και να προχωρήσουν. Να μην εγκαταλείπουν τον τόπο τους και με σκληρή δουλειά, επιμονή και υπομονή να προσπαθήσουν να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους.
