Μια μικροσκοπική απειλή που δε γνωρίζατε
Μετά την επίσκεψη στη Σελήνη, σειρά για την ανθρωπότητα έχει ο επόμενος κοντινότερος γείτονας στη διαστημική μας γειτονιά που δεν είναι άλλος από το Κόκκινο Πλανήτη. Όμως το περιβάλλον του Άρη είναι ένα από τα πιο αφιλόξενα για τους ανθρώπους εξερευνητές, με τις θερμοκρασίες να μεταβάλλονται από απίστευτο κρύο σε τρομακτική ζέστη, έλλειψη ατμόσφαιρας, φαγητού, πόσιμου νερού, και όλα αυτά ενώ πρέπει οι αστροναύτες να διασχίσουν πρώτα το επικίνδυνο κενό του διαστήματος, σε ένα ταξίδι απομόνωσης που θα διαρκέσει 18 μήνες. Επίσης οι πρώτοι επισκέπτες του Άρη θα πρέπει να αντιμετωπίσουν μόνοι τους και όποια επείγοντα περιστατικά προκύψουν στην υγεία τους.
Όλα τα παραπάνω προβλήματα έχουν δώσει αρκετούς πονοκεφάλους στους επιστήμονες που σκέφτονται πώς να προετοιμάσουν μια μελλοντική αποστολή στον Κόκκινο Πλανήτη. Η μεγαλύτερη απειλή για την οποία δεν μπορούν να κάνουν και πολλά λόγω του μικροσκοπικού της μεγέθους είναι η σκόνη. Η έλλειψη ατμόσφαιρας και επομένως νερού σε υγρή μορφή για δισεκατομμύρια χρόνια, έδωσε στους βράχους που υπήρχαν στην επιφάνεια του πλανήτη αρκετό χρόνο να θρυμματιστούν σε υπερβολικά ψιλή σκόνη. Ο τρόπος με τον οποίο τα βράχια έγιναν σκόνη είναι εξαιτίας των πολύ δυνατών αμμοθυελλών που ξεσπούν στον πλανήτη. Μάλιστα το μέγεθός τους μπορεί να πάρει τρομακτικές διαστάσεις, αφού υπάρχουν περίοδοι που φτάνουν μέχρι και τον ένα μήνα όπου ο πλανήτης καλύπτεται ολοκληρωτικά από αμμοθύελλες.
Αστροναύτες που επέστρεψαν από τη Σελήνη είπαν στους γιατρούς ότι η σκόνη από το φεγγάρι τους έκανε να φτερνίζονται και να δακρύζουν ανεξήγητα πολύ. Σε μια πρόσφατη έρευνα οι επιστήμονες βρήκαν ότι αυτή η σκόνη μπορεί να κάνει πολύ χειρότερα πράγματα από το να προκαλέσει δάκρυσμα και φτέρνισμα. Σε εργαστηριακές συνθήκες, σκόνη αυτού του μεγέθους προκάλεσε κυτταρικό θάνατο και βλάβη στο DNA κυττάρων από ανθρώπους και ποντίκια. Οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν ακριβώς για ποιο λόγο η σκόνη είναι τόσο επικίνδυνη, όμως η πιο πιθανή θεωρία λέει πως οφείλεται στο σχήμα της μικροσκοπικής σκόνης. Επομένως καταλαβαίνετε πόσο μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η σκόνη στον Άρη, έναν πλανήτη που φημίζεται για τις βίαιες αμμοθύελλες του.
Το πρόβλημα της σκόνης δεν έγκειται μόνο στην αφθονία της αλλά κατά κύριο λόγο στο σχήμα της. Η σκόνη στον Άρη και στο φεγγάρι είναι υπερβολικά μικροσκοπική σε σχέση με την γήινη σκόνη, σε βαθμό που θα μπορούσε πολύ εύκολα να μπει στα πνευμόνια των αστροναυτών. Επίσης ένα άλλο χαρακτηριστικό που την κάνει επικίνδυνη είναι η ξηρότητά της, για αυτό μπορεί να πετάει και να αιωρείται στο χώρο με την παραμικρή κίνηση. Η ξηρότητά της την κάνει ηλεκτροστατικά φορτισμένη που σημαίνει ότι μπορεί να κολλάει παντού, γεγονός που ενισχύεται ακόμη περισσότερο από την έλλειψη ισχυρής βαρύτητας. Μέσα σε όλα αυτά προσθέστε και το ότι μεταφέρονται και σωματίδια ενώσεων τα οποία είναι επικίνδυνα τοξικά για τον ανθρώπινο οργανισμό και έτσι συμπληρώνεται το προφίλ της σκόνης-δολοφόνου.
Το πλήρωμα του Apollo παρατήρησε πως η σεληνιακή σκόνη διαπερνούσε τα φίλτρα και τα φερμουάρ των στολών τους, αναγκάζοντας κάποια όργανα από τον εξοπλισμό τους να υπερθερμαίνονται.
Βρισκόντουσαν εκεί πέρα μόλις μερικές ημέρες και πολλά από τα συστήματα ήταν κοντά στην κατάρρευση. Ένας μεγάλος λόγος ήταν η σκόνη στον περιβάλλοντα χώρο. - Greg Gentry, μηχανικός της Boeing
Η έρευνα σε σκόνη από τον Άρη είχε τα ίδια τρομακτικά αποτελέσματα. Η κατάσταση των Mars rovers μετά από αμμοθύελλες δείχνει πως η σκόνη του Κόκκινου Πλανήτη είναι το ίδιο κολλώδης και διατρητική όπως και στο φεγγάρι. Ο εξοπλισμός που επιστρατεύτηκε στον Άρη σχεδιάστηκε έχοντας κατά νου τις αντιξοότητες που θα συναντούσε εκεί. Με την ίδια λογική οι άποικοι του Άρη θα εξοπλιστούν με τα κατάλληλα εργαλεία για να καταφέρουν να επιβιώσουν στην επιφάνεια του αφιλόξενου Κόκκινου Πλανήτη. Για παράδειγμα τα ηλιακά πάνελ που θα χρησιμοποιήσουν για την παραγωγή ενέργειας θα πρέπει να καθαρίζονται τακτικά για να παραμένουν λειτουργικά, δε θα λειτουργούν όμως σε μια περίοδο αμμοθύελλας, καθώς θα μπλοκάρεται το ηλιακό φως.
Επομένως πώς θα ανταπεξέλθουν οι μελλοντικοί αστροναύτες στις προκλήσεις της εξωγήινης σκόνης; Τα καλά νέα είναι ότι η τεχνολογία μας έχει βελτιωθεί πάρα πολύ από την εποχή του Apollo. Ένα τεράστιο σύστημα φιλτραρίσματος παρόμοιο με αυτά που υπάρχουν σε εγκαταστάσεις υψηλής τεχνολογίας εδώ στη Γη θα μπορούσε να εγκατασταθεί στον Άρη για να διατηρήσει το χώρο διαμονής των αστροναυτών χωρίς σκόνη. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2013 πρότεινε πως οι αστροναύτες πρέπει να παίρνουν τα ίδια μέτρα προστασίας με τους ανθρακωρύχους βαρέων μετάλλων, να ψεκάζουν τις στολές σε ένα εξειδικευμένο χώρο για να αφαιρούν την σκόνη, καθώς και να παρακολουθούν τακτικά το αίμα τους για να γνωρίζουν σε ποιο βαθμό εκτίθενται στην αρειανή σκόνη.
Βέβαια υπάρχει και το μακρινό μέλλον και οι εκπλήξεις που κρατάει η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. Ίσως στο πολύ μακρινό μέλλον να μη χρειάζεται να ασχολούμαστε πια με την επικίνδυνη σκόνη του Άρη γιατί μέχρι τότε μπορεί να μην υπάρχει κιόλας. Ίσως να μπορέσουμε να μετασχηματίσουμε τον κόκκινο πλανήτη και να τον κάνουμε να μοιάζει περισσότερο με τον δικό μας, μέσω της διαδικασίας του terraforming. Το αποτέλεσμα θα ήταν η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη με συνοδό πάχυνση της ατμόσφαιρας του, γεγονός που θα επέτρεπε το υγρό νερό να υπάρξει στην επιφάνεια του και να λιμνάσει. Στην συνέχεια και με την βοήθεια φυτών και της υγρασίας η μικροσκοπική άμμος θα μπορούσε να μετατραπεί στο χώμα που έχουμε εδώ στην Γη. Τότε ο Άρης θα μπορούσε να γίνει το δεύτερο σπίτι της ανθρωπότητας.
