Μεγάλη Εβδομάδα. Η εβδομάδα με τα γεγονότα που είναι βαθιά ριζωμένα στο πνευματικό DNA όλων των Ορθοδόξων Χριστιανών και ιδίως των Ελλήνων. Ίσως διότι όλοι μας ανεξαιρέτως διανύουμε στη ζωή μας, ή και κατά περιόδους αυτής το ίδιο εκείνο του Σταυρού Εκείνου που υπέστη τα πάντα από το αγαπημένο Του πλάσμα, προκειμένου να το σώσει από τη φθορά και τον θάνατο που οι Πρωτόπλαστοι με την παρακοή τους έφεραν στην ανθρώπινη φύση. Και ποιος άλλωστε δεν λέει στην καθημερινότητά του για τον εαυτό του ή για πρόσωπα του περίγυρου του τη φράση <<Ανεβαίνει ένα Γολγοθά ή σηκώνει το Σταυρό του>>.
Ας μάθουμε όμως πιο είναι το βαθύ θεολογικό μήνυμα των Παθών του Χριστού μέσα από την Πατερική θεολογία.
Με τα Πάθη Του ο Χριστός θεράπευσε τις διάφορες ασθένειες του ανθρώπου και τον οδήγησε στην πνευματική υγεία. Το ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι Του φανερώνει ότι έρριψε το στεφάνι που είχε ο διάβολος στο κεφάλι του, από τη νίκη που πέτυχε απέναντι στους Πρωτοπλάστους. Εξαλείφθηκε η κατάρα που είχε η γη μετά την πτώση στην Εδέμ, με το να βλαστάνει αγκάθια και εξαλείφθηκαν επίσης οι μέριμνες και οι οδύνες της επίγειας ζωής που μοιάζουν με τα αγκάθια και έγινε κοσμοκράτορας και νικητής της σάρκας και της αμαρτίας (Μ. Αθανάσιος), αφού στεφάνι φοράνε οι βασιλιάδες.[1]
Τον έγδυσαν και Του φόρεσαν την κόκκινη χλαμύδα και έτσι έβγαλε τους δερμάτινους χιτώνες που φόρεσαν ο Αδάμ και η Εύα μετά το προπατορικό αμάρτημα που είναι σημείο της νέκρωσης (Μ. Αθανάσιος). Ξαναφόρεσε τα ρούχα Του για να ντύσει τον με την αφθαρσία που είχε στον Παράδεισο πριν την παρακοή (Μ. Αθανάσιος). Στα χέρια Του ο κάλαμος για να θανατώσει τον αρχαίο όφι και δράκοντα, διότι με το καλάμι σκοτώνει κάποιος τα φίδια (Μ. Αθανάσιος). Σταμάτησε την εξουσία του διαβόλου πάνω στους ανθρώπους (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος). Έσβησε το χειρόγραφο των αμαρτιών μας (Μ. Αθανάσιος) και έγραψε με το αίμα Του βασιλικό το γράμμα της συγχώρησης τους (Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης).[2]
Σταυρώθηκε στο ξύλο του Σταυρού για το ξύλο της γνώσης του καλού και του κακού στον Παράδεισο. Ο Αδάμ έχασε την κοινωνία του με το Θεό από αυτό το ξύλο. Η επαναφορά στον Παράδεισο έπρεπε να επιτευχθεί με ένα άλλο ξύλο , αυτό του Σταυρού. Καρφώθηκε η αμαρτία όταν καρφώθηκε Εκείνος στον Σταυρό. Απλώθηκαν τα χέρια Του για να γιατρεύσει το άπλωμα των χεριών του Αδάμ και της Εύας, όταν πήραν στα χέρια τους τον απαγορευμένο καρπό και για να ενωθούν οι άγγέλοι με τους ανθρώπους τα Ουράνια και τα επίγεια.[3]
Γεύτηκε τη χολή και το ξύδι για τη γλυκιά γεύση που αισθάνθηκαν οι πρωτόπλαστοι τρώγοντας από το απαγορευμένο δέντρο, με τη γεύση της σχολής και του ξυδιού θεράπευσε τη γεύση της απαγορευμένης ηδονής ηδονής, έλαβε το θάνατο για να θανατώσει το θάνατο. Στο αίμα και το ύδωρ που έρρευσαν από την πλευρά Του, φανερώθηκαν τα δύο βασικά Μυστήρια της Εκκλησίας το Βάπτισμα (ύδωρ) και η Θεία Ευχαριστία (αίμα), μαζί και το Βάπτισμα του μαρτυρίου με το οποίο βαφτίστηκαν όσοι ομολόγησαν και μαρτύρησαν γι’ Αυτόν.[4]
Ο ήλιος και η σελήνη έχασαν το φως τους για να δείξω το πένθος τους στον Σταυρωθέντα Δημιουργό τους. Ανέβηκε ο Χριστός στο Σταυρό για την πτώση του Αδάμ, οι πέτρες σχίστηκαν διότι έπασχε η πέτρα της ζωής, αναστήθηκαν οι νεκροί και εισήλθαν στα Ιεροσόλυμα αφού θα αναστηθούν οι πάντες για Να εισέλθουν στην Άνω Ιερουσαλήμ, ενταφιάστηκε για να μην στρεφόμαστε στη γη, αναστήθηκε Για τη δική μας Ανάσταση.[5]
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου
Αποτελεί το πιο γνωστό τροπάριο της Μεγάλης Εβδομάδας, που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο στο άκουσμα του. Ψέλνεται το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης μεταξύ του Πέμπτου και Έκτου Ευαγγελίου κατά την Ακολουθία των Παθών και το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής στην Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών ενώπιον του Εσταυρωμένου στο μέσο του Ναού. Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης απαγγέλλεται πρώτα από τον ιερέα, ο οποίος κρατάει τον Εσταυρωμένο με αναμμένα τρία κεριά στις ειδικά τοποθετημένες βάσεις που υπάρχουν στον Σταυρό, δύο στο οριζόντιο κι ένα στο κάθετο ξύλο. Απαγγέλλεται ανά στίχο από τον ιερέα και τους ψάλτες, μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα με σβησμένα τα φώτα του Ναού και ο Εσταυρωμένος τοποθετείται όπως προαναφερθήκαμε στο μέσο του Ναού (σολέα) σε προσκύνηση των πιστών.[6]
Όμως στην πραγματικότητα αυτό το τροπάριο δεν ακούγεται μόνο τη Μεγάλη Πέμπτη και Παρασκευή. Ακούγεται καθημερινά όχι δια στόματος όπως στην παρούσα εβδομάδα, αλλά εσωτερικά από τα βάθη της ψυχής του κάθε ανθρώπου ιδίως των μικρών και αδυνάτων, που έχουν – ας επιτραπεί η έκφραση – το <<παράσημο>> των αδελφών του Χριστού. Κάθε αδικία που γίνεται σε βάρος ανθρώπου προς άνθρωπο, πρέπει να θεωρείται ως αδικία που πλήττει τον Χριστό και τον σταυρώνει. Ιδού το Σήμερον κρεμάται επί ξύλου.
Αδύνατοι λαοί και χώρες μέσα στους αιώνες <<σταυρώνονται>> από τους ισχυρούς της γης με πολέμους και κατακτήσεις μετατρέποντας τες σε αποικίες με ότι συνεπάγονταν αυτό. Ιδού το Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο Χριστός ξανασταυρώνεται συνεχώς.
Σ’ αυτό το σημείο δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η σημασία της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα για την Ελλάδα όπως προαναφέραμε στην αρχή του άρθρου, ασχέτως εάν αυτό έχει ξεχαστεί με την πάροδο των χρόνων, έχει και ιστορικό χαρακτήρα δεδομένου λυπηρών γεγονότων που συνέβησαν στην σύγχρονη ιστορία της χώρας. Πριν 80 ακριβώς χρόνια αυτήν την εποχή, Απρίλη μήνα οι Γερμανοί με τους Ιταλούς κατακτούσαν την Ελλάδα (Πάσχα 1941). Σταυρώνονταν ο Χριστός στο Τίμιο Ξύλο, σταυρώνονταν και η Ελλάδα υπό τη σκιά της σβάστικας του διαβόλου. Η Ανάσταση και το Χριστός Ανέστη ήρθαν τον Οκτώβρη του 1944.
Έπειτα από 23 χρόνια η Ελλάδα ξανασταυρώθηκε ένα πρωινό του Απρίλη. Το ημερολόγιο έγραφε Παρασκευή του Λαζάρου 21 Απριλίου. Ο Γολγοθάς και η Σταύρωση διήρκεσαν 7 χρόνια, μέσα στις φυλακές και τα ξερονήσια της χούντας. Η Ανάσταση και το Χριστός Ανέστη ήρθαν κατακαλόκαιρο, τον Ιούλιο του 1974, με τον Κυπριακό Ελληνισμό να χάνει όμως τη μισή του πατρίδα. Μια Σταύρωση που διαρκεί ακόμα. Ιδού πως επαναλαμβάνεται το Σήμερον κρεμάται επί ξύλου.
Αντί επιλόγου
«Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας. Στέφανον ἐξ ἀκανθῶν περιτίθεται ὁ τῶν ἀγγέλων βασιλεύς. Ψευδῆ πορφύραν περιβάλλεται ὁ περιβάλλων τὸν οὐρανον ἐν νεφέλαις. 'Ράπισμα κατεδέξατο ὁ ἐν Ἰορδάνῃ ἐλευθερώσας τὸν Ἀδάμ. Ἥλοις προσηλώθη ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας. Λόγχη ἐκεντήθη ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου. Προσκυνοῦμέν σου τὰ πάθη, Χριστέ. Δεῖξον ἡμῖν καὶ τὴν ἒνδοξόν σου ἀνάστασιν».
Μετάφραση
Σήμερα κρεμάται πάνω στο ξύλο Εκείνος που κρέμασε τη γη πάνω στα ύδατα. Στεφάνι από αγκάθια φοράει στην κεφαλή. Εκείνος που είναι ο βασιλιάς των Αγγέλων. Ντύνεται με ψεύτικη πορφυρα, αυτός που περιβάλλει τον ουρανό με σύννεφα. Δέχτηκε ράπισμα, Εκείνος που στον Ιορδάνη ποταμό ελευθέρωσε τον Αδάμ από τον δεσμό της αμαρτίας. Με καρφιά καρφώθηκε ο Νυμφίος της Εκκλησίας. Με λόγχη κεντήθηκε ο Υιός της Παρθένου. Προσκυνούμε τα πάθη σου Χριστέ. Δείξε μας και την ένδοξή σου Ανάσταση.
[1] Οι Δεσποτικές εορτές Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.Ιεροθέου Δ’ έκδοση εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου Λιβαδειάς
[2] Οι Δεσποτικές εορτές Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.Ιεροθέου Δ’ έκδοση εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου Λιβαδειάς
[3] Οι Δεσποτικές εορτές Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.Ιεροθέου Δ’ έκδοση εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου Λιβαδειάς
[4] Οι Δεσποτικές εορτές Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.Ιεροθέου Δ’ έκδοση εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου Λιβαδειάς
[5] Οι Δεσποτικές εορτές Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.Ιεροθέου Δ’ έκδοση εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου Λιβαδειάς
[6] Στο ισχύον τυπικό του Βιολάκη, ένα από τα πιο καινοτόμα και λιγότερα αυστηρά, αναφέρεται ασφαλώς το τυπικό της εξόδου του Εσταυρωμένου αλλά σε υποσημείωση αναφέρονται τα παρακάτω:
«Ἐν τῶ πατριαρχικῶ ναῶ (ὡς καί ἐν Ἁγίω Ὅρει μέχρι τοῦδε) ἡ ἔξοδος αὕτη τοῦ Ἐσταυρωμένου οὐκ ἐγίνετο μέχρι τῆς πατριαρχείας Σωφρονίου τοῦ ἀπό Ἀμασείας (1864), καθόσον οὔτε τό Τριώδιον σημειοῖ τοιαύτην τινά τάξιν, οὔτε τό ἀρχαῖον Τυπικόν ἤδη ὅμως καθιερώθη, οὕτως είπεῖν, καί ὁ λαός φαίνεται ποθῶν ἵνα εὐλαβῶς προσκυνήση τῆ ὥρα ταύτη τόν διά τάς ἡμετέρας ἁμαρτίας ἀναρτηθέντα ἐπί ξύλου τοῦ Σταυροῦ Θεάνθρωπον» (τυπικόν της του Χριστοῦ Ἐκκλησίας, Γεωργίο Βιολάκη, σελ. 404, ὑποσημείωση 1).
