Πέμπτη 24 Ιουλίου 2008. Η μεγάλη μέρα έφτασε. Το ταξίδι μας προς την Κύπρο γίνεται πλέον πραγματικότητα. Η αναχώρηση από το αεροδρόμιο Νίκος Καζαντζάκης του Ηρακλείου πραγματοποιήθηκε το απόγευμα. Αφήνουμε πίσω μας την Κρήτη για να γνωρίσουμε την ωραία και συνάμα ηρωική και μαρτυρική Μεγαλόνησο Κύπρο. Πετάμε πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο, μια ευθεία διαδρομή. Έχει πλέον βραδιάσει ώσπου μας ανακοινώνεται ότι φτάνουμε στο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Από το παράθυρο του αεροπλάνου βλέπουμε τον αεροδιάδρομο με τα φώτα του. Επιτέλους είμαστε πλέον στην Κύπρο.
Μετά την προσγείωση μας και τους υποχρεωτικούς ελέγχους, πήραμε ταξί για το ξενοδοχείο στο Λεμεσό. Η βραδινή διαδρομή 71 χλμ.ήταν θαυμάσια, καθότι το οδικό δίκτυο ήταν θαυμάσιο σε σύγκριση με της Ελλάδας και φυσικά γνωρίσαμε το αγγλικό σύστημα οδήγησης με το τιμόνι στα δεξιά. Φτάσαμε στο ξενοδοχείο Κάραβελ στη Λεμεσό με υπέροχη θέα της πόλης και λίγα βήματα από τη θάλασσα.
Γνωρίζουμε τη Λεμεσό
Η επόμενη μέρα ξημέρωσε ανυπομονώντας να γνωρίσουμε την πόλη που επί μία εβδομάδα διακοπών θα αποτελούσε τη βάση μας για εξορμήσεις και σε άλλα μέρη της Κύπρου. Η Λεμεσός είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κύπρου. Ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 237.000 κατοίκους .Γνωστή ανάμεσα στις πόλεις της Κύπρου για την πλούσια νυχτερινή ζωή της, τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της και την πολιτιστική της παράδοση, η Λεμεσός είναι επίσης το μεγαλύτερο λιμάνι του νησιού κι ένα από τα μεγαλύτερα της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Έχει γνωρίσει αλματώδη ανάπτυξη, ιδίως μετά το 1974, οπότε λόγω της τουρκικής εισβολής χάθηκε το άλλο σημαντικό λιμάνι της Κύπρου, η Αμμόχωστος. Γειτνιάζει, ωστόσο είναι εκτός, της Βρετανικής Βάσης Ακρωτηρίου.
Η Λεμεσός είναι σχετικά νεότερη πόλη, αν και στην περιοχή της βρέθηκαν ίχνη που μαρτυρούν ότι την κατοικούσαν από τα αρχαιότατα χρόνια. Βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα της Κύπρου, χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω στο Κόλπο Ακρωτηρίου, μεταξύ δύο αρχαίων πόλεων: της Αμαθούντας στα ανατολικά, και του Κουρίου στα δυτικά. Η ανάπτυξη της πόλης αναχαιτίζεται από τις Βρετανικές Στρατιωτικές Βάσεις στα δυτικά, έτσι η πόλη εξαπλώνεται προς τα ανατολικά, με αμμώδεις παραλίες κατά μήκος του παραλιακού της μετώπου. Η πόλη της Λεμεσού άρχισε να αναφέρεται στην ιστορία κατά την πρώιμη βυζαντινή εποχή με το όνομα Νεάπολις. Κατά τα βυζαντινά χρόνια ήταν έδρα επισκόπου και αναφέρεται με τις ονομασίες Θεοδοσιάς (ή Θεοδοσιανή) και Νέα Πόλις (Νεάπολις), ήταν δε εκείνη που άκμασε ανάμεσα σε δυο σημαντικές αρχαίες πόλεις, την Αμαθούντα και το Κούριον. Μάλιστα η Αμαθούς απαντάται από τα μεσαιωνικά χρόνια ώς και σήμερα, με την ονομασία Παλαιά Πόλις. Κατά τη μεσαιωνική περίοδο η Λεμεσός φιλοξένησε το γάμο του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου και της Βερεγγάριας, η οποία αργότερα στέφθηκε βασίλισσα της Αγγλίας, με τη στέψη να γίνεται επίσης στη Λεμεσό. Αργότερα, κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, οι Σταυροφόροι ίδρυσαν το αρχηγείο τους στα δυτικά της Λεμεσού, γνωστό σήμερα ως Μεσαιωνικό Κάστρο Κολοσσίου. Αυτό αποτέλεσε και την αρχή της παραγωγής κρασιού στο νησί, κυρίως του γλυκού κρασιού, της Κουμανταρίας, η οποία φέρει το αρχαιότερο όνομα κρασιού στον κόσμο.
Στη Λεμεσό αποβιβάστηκε με τα στρατεύματά του ο βασιλιάς της Αγγλίας Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, που κατέλαβε την Κύπρο το 1191. Το 1291 η πόλη δόθηκε από τον τότε Φράγκο βασιλιά της Κύπρου Ερρίκο Β' στους Ναΐτες και Ιωαννίτες ιππότες. Σύντομα όμως οι Ιωαννίτες κατέλαβαν τη Ρόδο και μετέφεραν εκεί την έδρα τους, ενώ το τάγμα των Ναϊτών διαλύθηκε με απόφαση του πάπα. Το 1426 η πόλη καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς ενώ κατά καιρούς δέχτηκε και άλλες επιθέσεις από διάφορους εισβολείς.
Μεταξύ των μνημείων της που σώζονται, είναι το μεσαιωνικό φρούριο που είχε κτισθεί τον 12ο ή στις αρχές του 13ου αιώνα. Αν και η παράδοση αναφέρει ότι στο φρούριο αυτό τέλεσε τους γάμους του ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος με τη Βερεγγάρια της Ναβάρρας, αυτό είναι λάθος γιατί το φρούριο δεν είχε κτισθεί ακόμη το 1191, όταν ο Ριχάρδος βρισκόταν στην Κύπρο. Αντίθετα, οι πηγές αναφέρουν ότι οι γάμοι του Άγγλου βασιλιά είχαν γίνει στη μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που δεν σώζεται πλέον.
Η Λεμεσός μπορεί να θεωρηθεί ως το βιομηχανικό κέντρο ολόκληρης της Κύπρου, με γύρω στις 350 βιομηχανικές μονάδες που κατασκευάζουν έπιπλα, υποδήματα, μεταλλικά είδη, ηλεκτρικές συσκευές και πλαστικά. Η ανάπτυξη του τουρισμού στη Λεμεσό πήρε μια νέα τροπή το 1974 όταν οι Τούρκοι εισβολείς κατέλαβαν την Αμμόχωστο και την Κερύνεια, τα κύρια τουριστικά θέρετρα του νησιού. Με μια πληθώρα παραλιών και πολυτελών ξενοδοχείων, η Λεμεσός μετατράπηκε σε σημαντικό τουριστικό κέντρο.
Σήμερα η Λεμεσός επεκτείνεται πέραν των δημοτικών της ορίων, το παλαιότερο κομμάτι της έχει διατηρηθεί ως το Ιστορικό Κέντρο, που ξεκινά από τα δρομάκια δίπλα από το Παλιό Λιμάνι και απλώνεται ανατολικότερα κατά μήκους της παραλίας. Ο πυρήνας αυτού του ιστορικού κέντρου είναι το Κάστρο της Λεμεσού, σήμα κατατεθέν της πόλης, στο παρεκκλήσι του οποίου λέγεται ότι παντρεύτηκε ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος. Σήμερα στο κάστρο στεγάζεται το Μεσαιωνικό Μουσείο Κύπρου, το οποίο φιλοξενεί εκθέματα από όλη την Κύπρο. Η περιοχή γύρω από το Κάστρο είναι πεζοδρομημένη, με πολλά εστιατόρια, μπαρ, αλλά και εκθεσιακούς χώρους, αποτελώντας έτσι το κέντρο της πολιτιστικής αλλά και νυκτερινής ζωής της Λεμεσού. Ανατολικά του Κάστρου, δεσπόζει ο καθεδρικός ναός της Αγίας Νάπας, χτισμένος στα τέλη του 19ου αιώνα.
Η Λεμεσός διαθέτει το δικό της Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα αξιόλογο Θεατρικό Μουσείο και ένα μικρό Μουσείο Λαϊκής Τέχνης. Επιπλέον, υπάρχει ένας μεγάλος δημοτικός κήπος ο οποίος διαθέτει ένα μικρό ζωολογικό κήπο καθώς και ένα μεγάλο αμφιθέατρο. Σε αυτόν τον κήπο διεξάγεται κάθε Σεπτέμβριο η Γιορτή του Κρασιού, πόλος έλξης τόσο για τους πολίτες όσο και για τουρίστες. Μέσα σε ένα από τα πιο όμορφα και γνωστά κτήρια της πόλης στεγάζεται και η Δημοτική Βιβλιοθήκη, η οποία έχει πια μετατραπεί σε μια από τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Στην επαρχία Λεμεσού υπάρχουν και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι όπως το Μεσαιωνικό Κάστρο Κολοσσίου, το Κούριο, το Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη, η αρχαία πόλη της Αμαθούντας καθώς και ιστορικά μοναστήρια όπως η Μονή Αγίου Γεωργίου Αλαμάνου. Σύμπλεγμα υδροβιότοπων παρατηρείται στην περιοχή Ακρωτηρίου "Αλυκή Λεμεσού", χαρακτηρίζεται δε από τη συνθήκη Ράμσαρ, την Ευρωπαϊκή ΖΕΠ και την αναγνώριση της περιοχής από τις Αγγλικές Βάσεις σαν "Ζώνη Ειδικής Προστασίας" για τη σημαντικότητα των υδροβιότοπων καθώς και της βιοποικιλότητας του νησιού.
Ορολογία του ονόματος της πόλης
Το τοπωνύμιο μαρτυρείται ήδη σε μεσαιωνικές πηγές (στους Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο, Λεόντιο Μαχαιρά, Άννα Κομνηνή κ.α.) με τους τύπους Νεμεσός, Νέμεσος, από τους οποίους προήλθε ο δημώδης τύπος Λεμεσό και ο καθιερωμένος Λεμεσός. Η ακριβής προέλευση του αρχικού τοπωνυμίου Νέμεσος/Νεμεσός δεν είναι αποσαφηνισμένη. Κατά μία εκδοχή, προήλθε από το αρχ. Νέμεσις, θεά τής οποίας εικάζεται ότι υπήρχε ιερός τόπος στην περιοχή, δεν υπάρχουν ωστόσο μαρτυρίες που να τεκμηριώνουν την ύπαρξη τέτοιου τόπου. Κατ' άλλη άποψη, προήλθε από το επίθετο ἀναμεσός, επειδή επρόκειτο για νεότερη πόλη, η οποία ιδρύθηκε ανάμεσα στην Αμαθούντα και το Κούριο.
Επίλογος πρώτου μέρους
Ολοκληρώσαμε το πρώτο μέρος του αφιερώματος του οικογενειακού ταξιδιού μας στην Κύπρο. Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος την επόμενη εβδομάδα θα γνωρίσουμε τη Λάρνακα, την Αγία Νάπα, την Λευκωσία, το βουνό Τρόοδος και την Ιερά Μονή Κύκκου και τέλος την Πάφο.
Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγή φωτογραφιών: Αρχείο Γιώργου Λινοξυλάκη και Google
