Πολλές μορφές ανθρώπων δόξασαν τον Κύριο και καταξιώθηκαν στην αγιότητα. Μία όμως ξεχωρίζει στην Εκκλησία με τη ζωή και το έργο της, κι αυτή είναι του Ιωάννη του Προδρόμου. Μετά τις εορτές της Αγίας Τριάδας, του Κυρίου Ιησού Χριστού, της Υπεραγίας Θεοτόκου, του Τιμίου Σταυρού και των Ασωμάτων Δυνάμεων, η Εκκλησία καθόρισε πολλές εορτές μέσα στο έτος για τον Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη. Την 23η Σεπτεμβρίου εορτάζεται η σύλληψη του αγίου υπό της αγίας Ελισάβετ (6 μήνες πριν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου)
-την 24η Ιουνίου εορτάζεται η γέννηση του αγίου Ιωάννου
-την 29η Αυγούστου, η αποτομή της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου, ημέρα κατά την οποία έχει ορισθεί και αυστηρή νηστεία
-την 7η Ιανουρίου, επομένη των Θεοφανείων, η σύναξη του Τιμίου Προδρόμου
-την 24η Φεβρουαρίου εορτάζεται η πρώτη και η δεύτερη εύρεση της τιμίας κεφαλής του
-την 25η Μαΐου εορτάζεται η τρίτη εύρεση της τιμίας κεφαλής του
Και την 29η Αυγούστου εορτάζεται με αυστηρή νηστεία η μνήμη της αποτομής δηλαδή της αποκεφάλισης της Τιμίας Κάρας του.
Επίσης στον εβδομαδιαίο εορταστικό κύκλο, η Εκκλησία έχει καθιερώσει την Τρίτη ως ημέρα μνήμης του Προδρόμου. Για τον Τίμιο Πρόδρομο ό, τι και να ειπωθεί είναι όχι απλά λίγο, αλλά μηδαμινό. Αρκούν μόνο τα λόγια του Χριστού «αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του βαπτιστού» (Ματθ. ια΄ 11). Μτφ. Σας βεβαιώνω πως καμία γυναίκα δεν γέννησε, μεταξύ των ανθρώπων κανένα μεγαλύτερο από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Αποτελεί τον τελευταίο Προφήτη της Παλαιάς Διαθήκης, ή θα έλεγε κάποιος κάλλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί ως <<σύνορο>> μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Γονείς του ο Λευίτης ιερέας Ζαχαρίας και η Ελισάβετ, πρώτη ξαδέλφη της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε στο Ζαχαρία τη γέννησή του. Η νηπιακή και παιδική ηλικία του περιγράφεται από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Σώθηκε κατά την παράδοση από τη σφαγή του Ηρώδη, βρίσκοντας καταφύγιο με τους γονείς του στην έρημο.
Ο Ιωάννης μεγάλωσε και έφυγε οριστικά στην έρημο του Ιορδάνη. Η προετοιμασία του για να ανοίξει το δρόμο του Κυρίου ξεκίνησε. Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, μελέτη του Νόμου του Θεού. Το ντύσιμό του ήταν απλό. Ένας χιτώνας ως τα γόνατα, χωρίς μανίκια, φτιαγμένος από τρίχες καμήλας, τα μαλλιά του και τα γένια του μακριά και άγρια. Ερημίτης για 15 χρόνια. Σε ηλικία 30 ετών ξεκινάει το κήρυγμά του στον Ιορδάνη. Η φήμη του διαδόθηκε σαν αστραπή σ’ όλη την Ιουδαία. Έφερε εκείνη τη στιγμή νέους τρόπους στο έργο της Θείας οικοδομής τη μετάνοια και το βάπτισμα για όλους. Ήταν ο προάγγελος του Βαπτίσματος που ο ίδιος ανήγγειλε << ἐγὼ μὲν ὕδατι βαπτίζω ὑμᾶς· ἔρχεται δὲ ὁ ἰσχυρότερός μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί>>. Μτφ “εγώ μεν σας βαπτίζω με νερό, έρχεται όμως ο ισχυρότερός μου, του οποίου εγώ δεν είμαι άξιος να λύσω το λωρί των υποδημάτων του· αυτός θα σας βαπτίσει με Πνεύμα Άγιο και με το αγιαστικό πυρ της χάριτος. (Λουκ. 3,16)
Ο πρώτος πριν τον Κύριο που είπε ότι κανείς δεν θα δει τη Βασιλεία των Ουρανών, αν πρώτα δεν εξομολογηθεί και δεν λάβει μέρος στη μετάνοια. Πλήθη λαού παρακολουθούσαν τα κηρύγματά του και τον θαύμαζαν. Πολλοί θεωρούσαν ότι αυτός είναι ο Μεσσίας ή ακόμη και ο Προφήτης Ηλίας. Οι απαντήσεις ήταν απόλυτα καταφατικές,
Όχι δεν είμαι εγώ ο Μεσσίας. Έρχεται όμως μετά από μένα εκείνος που δεν είμαι άξιος ούτε τα λουριά των υποδημάτων του να λύσω.
Η μέρα που ήρθε ενώπιον του ο Κύριος έφτασε. Τον παρακαλά να τον βαπτίσει. Ο αυστηρός και επιβλητικός ασκητής υποχωρεί με ανέκφραστη ευλάβεια και ταπείνωση μπροστά Του. Αρνείται να Τον βαπτίσει ζητώντας Του ο Ιωάννης να βαπτιστεί από Εκείνον. Ο Αναμάρτητος δεν είχε ανάγκη βαπτίσεως. Ο Κύριος επιμένει. Ο Ιωάννης υποχωρεί, αγγίζει με τα χέρια του τον Προαιώνιο Λόγο, τον Υιό του Θεού. Τότε οι ουρανοί άνοιξαν. Η φωνή του Θεού Πατέρα ακούστηκε παρουσιάζοντας τον Υιό Του, και το Άγιο Πνεύμα εμφανίστηκε ως λευκό περιστέρι και ήρθε πάνω στον Ιησού. Η εμφάνιση της Αγίας Τριάδας και το νέο βάπτισμα ήταν γεγονός. Όλα άρχιζαν από την αρχή για την ανθρωπότητα.
Ο Ιωάννης έκτοτε συνέχισε τη διδασκαλία του. Στηλίτευε την πλεονεξία, το μίσος, την κακία, την αισχροκέρδεια, τη μοιχεία, την αλαζονεία, την ψευτιά κι άλλα αμαρτήματα. Στα κηρύγματά του δεν ξέφευγαν ούτε οι δυνατοί της εποχής. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο βασιλιάς Ηρώδης Αντύπας που ζούσε παράνομα με τη γυναίκα του αδελφού του την Ηρωδιάδα. Ο Ηρώδης εξαιτίας της φυλάκισε τον Ιωάννη. Ακόμα και στο κελί της φυλακής φώναζε τις αμαρτίες των ισχυρών και τις αδυναμίες των πλανεμένων.
Η Ηρωδιάδα με την πονηριά της παρακάλεσε την κόρη της, τη Σαλώμη να χορέψει για το βασιλιά στη γιορτή για τα γενέθλιά του, αφού πρώτα του ζήτησε την υπόσχεση μιας χάρης, την οποία θα της την έκανε μετά το χορό. Ο Ηρώδης το υποσχέθηκε. Η Σαλώμη χόρεψε μαγεύοντας τους καλεσμένους. Στο τέλος του χορού ζήτησε από το βασιλιά το κεφάλι του Προδρόμου. Ο Ηρώδης είχε δώσει το λόγο του, και έτσι έδωσε τη διαταγή να αποκεφαλιστεί ο Ιωάννης. Λίγες στιγμές αργότερα η Τίμια Κάρα του περιφέρονταν σε δίσκο, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των συνδαιτυμόνων.
Έτσι έκλεισε τη χιλιόχρονη πορεία και ζωή της Παλαιάς Διαθήκης και άνοιξε η νέα σελίδα της Καινής Διαθήκης. Σαν τον αυγερινό ο Ιωάννης ήρθε στο φως της χαραυγής, πριν από το άστρο του φωτός, τον Λαμπηδόνα Χριστό. Και σαν τον αποσπερίτη έφυγε πριν έρθει η νύχτα. Ο Ιησούς Χριστός μαθαίνοντας το θάνατο του Ιωάννη, έκλαψε πικρά.
Τι απέγιναν όμως ο Ηρώδης Αντύπας, η Ηρωδιάδα και η Σαλώμη. Ο Ηρώδης το 37 μ.Χ. εξορίστηκε από τον Αυτοκράτορα Καλιγούλα στο Λούγδουνο (Λυών) της Γαλατίας (Γαλλία), μαζί με την Ηρωδιάδα πεθαίνοντας και οι δύο άσημοι και χωρίς τη δόξα και τη δύναμη που είχαν. Η Σαλώμη καθώς περνούσε ένα παγωμένο ποτάμι γλίστρησε, έσπασε ο πάγος και βυθίστηκε στα παγωμένα νερά. Το κεφάλι της όμως κόπηκε από ένα κομμάτι του σπασμένου πάγου. Ακριβώς όπως με το κεφάλι του Βαπτιστή που είχε ζητήσει η ίδια να τον αποκεφαλίσουν.
Κλήρος και λαός, αγιογράφοι και συναξαριστές μιλούν, εικονογραφούν και περιγράφουν τα θαύματα που γίνονται στο Άγιο όνομα του Προφήτη. Η μορφή του κοσμεί όλους τους ναούς και πάντοτε δίπλα στην εικόνα του Χριστού στα τέμπλα τους.
Ήταν η ζωή του σαν ένα φως ενός φάρου που μέσα στο σκοτάδι γίνεται ο προσανατολισμός προς τον Σωτήρα Χριστό.
